Καθώς η πανδημία των απολύσεων, των διαθεσιμοτήτων, των μισθολογικών περικοπών και της εργασιακής αβεβαιότητας καλπάζει και η αντιπαράθεση μεταξύ των ισχυρών κρατών-μελών της ΕΕ συνεχίζεται αμείωτα, αποκαλύπτονται συνεχώς οι σάπιες αξίες πάνω στις οποίες στήθηκε το ευρωπαϊκό μόρφωμα. Ήδη, με αφορμή τον κορονοϊό, βγήκαν στην επιφάνεια τα διαλυτικά σύνδρομα που δοκιμάζουν την πολυδιαφημισμένη αλληλεγγύη, συνοχή και σταθερότητα της ΕΕ, την ώρα που η διάσταση Γερμανίας και Γαλλίας διευρύνεται. Μετά το φιάσκο της τελευταίας τηλε-συνόδου Κορυφής που επικύρωσε την κάθετη άρνηση της Γερμανίας να ενδώσει στην έκδοση ευρω-ομολόγου, οι υπουργοί Οικονομικών ψάχνουν να βρουν άλλες λύσεις ή να καταλήξουν τελικά στη γερμανική πρόταση της προσφυγής σε πιστωτική γραμμή στήριξης (δηλ. δανεισμό) μέσω του ESM.
***
Ωστόσο, εκείνο που γίνεται πλέον σαφές, είναι ότι ο γερμανογαλλικός άξονας βρίσκεται σε αποσύνθεση, καθώς η κάθε πλευρά προτάσσει τα καθαρά εθνικά της συμφέροντα και κουρελιάζει τη διαβόητη «κοινοτική αλληλεγγύη». Από κοντά και η Ιταλία -ένα από τα έξι ιδρυτικά μέλη της πάλαι ποτέ ΕΟΚ και μέχρι πρότινος η πιο ένθερμη φιλοευρωπαϊκή χώρα-, που μετά την Ελλάδα μετατρέπεται κι αυτή σε αποδιοπομπαίο τράγο της Ευρωζώνης, έχει εγκαταλειφθεί από τις Βρυξέλλες και βρίσκεται σε πλήρη αποστασιοποίηση από τη γερμανική πολιτική. Τα ισχυρότερα κράτη-μέλη της ΕΕ, εγκλωβισμένα στα επιμέρους εθνικά τους συμφέροντα, τους ανταγωνισμούς των ευρωπαϊκών μονοπωλίων, τις αντιπαραθέσεις των διαφόρων μερίδων των αστικών τους τάξεων και των αντιθέσεων του καπιταλιστικού συστήματος, επιχειρούν εύθραυστες συμφωνίες που καταρρέουν κάτω από το βάρος των αντιτιθέμενων συμφερόντων. Τα ευρωομόλογα, για τα οποία συμφωνούν ακόμα και νεοφιλελεύθερα κόμματα, αλλά και ρεφορμιστικά κόμματα, απορρίπτονται από τη Γερμανική κυβέρνηση η οποία αφ’ ενός δεν δέχεται να επωμισθεί τα χρέη των ασθενέστερων οικονομικά χωρών της Ευρωζώνης και αφ’ ετέρου δεν προτίθεται να υποβαθμίσει τα γερμανικά ομόλογα που αποτελούν μία ασφαλή επένδυση σε σχέση με τα αναξιόπιστα ομόλογα των χωρών του Νότου και της Ιρλανδίας. Με την παγκόσμια καπιταλιστική κρίση του 2008, τα κερδοσκοπικά κεφάλαια άρχισαν να εγκαταλείπουν τις τοποθετήσεις τους στα επισφαλή ομόλογα των χωρών της περιφέρειας -με πρώτη την Ελλάδα- ζητώντας μεγαλύτερες διασφαλίσεις, στρεφόμενα κυρίως προς τα γερμανικά ομόλογα, ακόμα και με αρνητικά επιτόκια! Παράλληλα, τα πανίσχυρα αμερικανικά μονοπώλια του χρηματιστικού κεφαλαίου, υποβαθμίζοντας την πιστοληπτική ικανότητα των ασθενέστερων οικονομιών της Ευρωζώνης, άρχισαν να υπονομεύουν το ευρώ. Ο νομισματικός πόλεμος που ξεκίνησαν οι ΗΠΑ είχε σαν στόχο την εμπλοκή της Γερμανίας στην κάλυψη των χρεών της περιφέρειας, και άρα τη σταδιακή υποβάθμισή της. Σε αυτές τις μεθοδεύσεις, η Γερμανία αρνήθηκε σθεναρά την έκδοση ευρωομολόγων (που σημαίνει ακριβότερο δανεισμό για τις ισχυρές χώρες και φθηνότερο για τις ασθενέστερες οικονομίες), δείχνοντας έμμεσα την ασφαλή τοποθέτηση κεφαλαίων στα πανίσχυρα δικά της κρατικά ομόλογα.
Βεβαίως, υπάρχει το ενδεχόμενο τα εννέα κράτη-μέλη να δημιουργήσουν ένα «αμοιβαιοποιημένο» ομόλογο -με σαφώς μικρότερη ισχύ- που θα στηρίζεται από τα ίδια και να καλέσουν την ΕΚΤ να αγοράσει αυτούς τους τίτλους, στο πλαίσιο του έκτακτου προγράμματος αγοράς τίτλων που υλοποιεί για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Ωστόσο, κάτι τέτοιο θεωρείται σαν προάγγελος μελλοντικής διάσπασης.
Ήδη τα προβλήματα της συνεχιζόμενης παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, που αναδεικνύονται και επιτείνονται λόγω της πανδημίας του ιού και του τρόπου αντιμετώπισης της ευρωπαϊκής ύφεσης που συγκλονίζει την Ευρωζώνη, βρίσκονται στο επίκεντρο των συζητήσεων. Παράλληλα, συνεχίζονται με αμείωτη ένταση οι αντεγκλήσεις γύρω από την αντιμετώπιση των τεράστιων προβλημάτων στην Ιταλία και Ισπανία, που πιέζονται να δεχθούν τη λειτουργία του μηχανισμού στήριξης (ESM), μέσω πιστοληπτικής γραμμής με ενισχυμένους όρους. Η εύλογη υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ιταλίας και της Ισπανίας από τους γνωστούς οίκους αξιολόγησης φέρνει τα πάνω-κάτω στους κοινοτικούς προγραμματισμούς. Κι ακόμα βάζει σε κίνδυνο την ίδια την ύπαρξη του ευρώ, αφού ο μηχανισμός στήριξης, εκ των πραγμάτων, δεν μπορεί να εγγυηθεί χρέη της τάξεως των 2,2 τρισ. €, όπως λ.χ. αυτό της Ιταλίας. Σημειώνουμε, πως η Γερμανία ζητά τα μελλοντικά δανειακά πακέτα προς τις χώρες της Ευρωζώνης να καλύπτονται από εγγυήσεις, όπως αποθέματα σε χρυσό και μερίδια στην κρατική βιομηχανία!
***
Η θανατηφόρα κρίση του κορονοϊού πυροδότησε προϋπάρχουσες και ανέδειξε και νέες εσωτερικές συγκρούσεις και αποσυνθετικές διεργασίες στην ΕΕ. Οι αδυσώπητοι ανταγωνισμοί και αντιθέσεις ανάμεσα στα κυρίαρχα ιμπεριαλιστικά κράτη, πρώτα και κύρια ανάμεσα στη Γερμανία και τη Γαλλία, είναι αυτοί που δημιουργούν κλυδωνισμούς και τριγμούς, επιβεβαιώνοντας πως οι αντιθέσεις ανάμεσα στις μεγάλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις είναι πιο ισχυρές από τις συγκολλήσεις τους.
Τον κώδωνα του κινδύνου, για το ενδεχόμενο «κατακερματισμού» της Ευρωζώνης λόγω των κλυδωνισμών και του διχασμού με αφορμή την πανδημία του κορονοϊού, κρούει ο πρόεδρος του Eurogroup Μ. Σεντένο, που προδιαγράφει την επερχόμενη εκτόξευση του κρατικού χρέους -κρίση χρέους- των ασθενέστερων χωρών, που θα υποχρεωθούν σε δανεισμό λόγω της επιδείνωσης των οικονομιών τους. Ήδη στην πρώτη γραμμή διαγκωνίζονται η Ιταλία, η Ισπανία και η Ελλάδα. Παράλληλα, ανακοίνωσε ότι οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης θα συνεδριάσουν εκτάκτως στις 7 Απριλίου με στόχο να αναλάβουν δράση σύμφωνα με τις υπάρχουσες αποφάσεις των ηγετών της ΕΕ και για να ενισχύσουν τις πολιτικές αντιμετώπισης της κρίσης που προκάλεσε η πανδημία του κορονοϊού.
Ωστόσο, η Γερμανία και οι άλλες βορειοευρωπαϊκές χώρες, των οποίων το αξιόχρεο υπερέχει σε σύγκριση με τις χώρες του Νότου (που τυχαίνει να πλήττονται περισσότερο από την επέλαση του ιού), απέρριψαν όχι μόνο την έκδοση ευρωομολόγων αλλά και οποιαδήποτε εναλλακτική πρόταση για τον τρόπο κατανομής των 410 δισ. € του ESM (Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας). Αντ’ αυτού πρότειναν τη δυνατότητα προσφυγής στην προληπτική πιστωτική γραμμή «ενισχυμένων όρων», λύση που εξασθενεί σοβαρά την πρόσβαση στις χρηματαγορές, όσων κρατών-μελών προσέφευγαν σ’ αυτήν, αφού επιβαρύνει σημαντικά τα επιτόκια των κρατικών τους ομολόγων.
Στο μεταξύ ξεκάθαρη θέση υπέρ της δανειακής σύναψης από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης (ESM) που θα έχει τη μορφή πιστοληπτικής γραμμής με ενισχυμένους όρους – ECCL, πήρε η πρόεδρος της Κομισιόν, φον ντερ Λάιεν, σε συνέντευξή της στο γερμανικό πρακτορείο ειδήσεων DPA. Με δυο λόγια, η χώρα που θα προσφύγει στο Μηχανισμό θα πρέπει να συνομολογήσει ένα Μνημόνιο, με αυστηρά καθορισμένους όρους και προαπαιτούμενα. Στη βάση αυτή, για όσο χρόνο θα είναι ενεργή η γραμμή ECCL, τα κλιμάκια της Κομισιόν, της ΕΚΤ και του ESM -δηλ. της Γερμανίας- θα ελέγχουν στενά την «πρόοδο» της οικονομίας της χώρας που έχει δανειστεί.
Με αυτό τον τρόπο, όπως άλλωστε έγινε και με την Ελλάδα, η Γερμανία θα ελέγχει απόλυτα τις οικονομίες όσων κρατών-μελών προσφύγουν στην «πιστοληπτική γραμμή», οι οποίες θα τελούν υπό εσαεί μνημονιακή κηδεμονία. Η Γερμανία, δεν δείχνει καμία διάθεση να βοηθήσει ουσιαστικά τις χώρες που πλήττονται πιο βαριά από τον κορονοϊό και βιώνουν εκρηκτικά υγειονομικά και οικονομικά προβλήματα. Πιθανόν να θεωρεί ότι είναι καιρός να εφαρμοστεί το σχέδιο της Ευρώπης των δύο ταχυτήτων.
***
Όλες τις παραπάνω συνέπειες οι επιμέρους ολιγαρχίες θα τις μετακυλήσουν όπως πάντα, προς τον κόσμο της εργασίας, ο οποίος θα είναι ο τελικός αποδέκτης του λογαριασμού «Covid-19». Άλλωστε, όλες οι «διαρθρωτικές αλλαγές», οι «μεταρρυθμίσεις», τα Μνημόνια, κ.α., γίνονται πάντα σε βάρος της εργατικής τάξης και των λαϊκών συμφερόντων, αλέθοντας μεροκάματα, μισθούς, συντάξεις. Η μόνιμη επωδός των κυρίαρχων τάξεων στην «ανταγωνιστικότητα» και την «αύξηση της παραγωγικότητας» έχει άμεσο στόχο την ανατροπή των εργασιακών σχέσεων και τη συρρίκνωση των κατακτήσεων και των δικαιωμάτων των εργαζομένων. Ωστόσο, παρά την έντονη προπαγάνδα του κατ’ οίκον εγκλεισμού και τα πανηγύρια για την υποδοχή του επερχόμενου εμβολίου κατά του ιού, το βέβαιο είναι ότι η εμφάνιση της πανδημίας παρά τις εκκλήσεις του «μένουμε ενωμένοι», διεύρυνε τις ταξικές και κοινωνικές ανισότητες και άρχισε να στραγγίζει τελείως τα εργατολαϊκά νοικοκυριά. Η οργή και η αγανάκτηση υποβόσκουν στα εργατολαϊκά νοικοκυριά και στους ανέργους.
Η νέα πραγματικότητα που θα ξεπροβάλει μετά το τέλος αυτής της περιπέτειας, θα συνοδευτεί από τη σκλήρυνση της αστικής πολιτικής απέναντι στις δυνάμεις της εργασίας, σε εφαρμογή των μέτρων καταστολής που ήδη επιβάλλονται καθημερινά. Το ακραίο παράδειγμα της Ουγγαρίας, είναι χαρακτηριστικό. Αυστηρή τήρηση των δανειακών υποχρεώσεων, στενή παρακολούθηση των οικονομιών, σκληρή εφαρμογή του Συμφώνου Σταθερότητας, απαρέγκλιτη τήρηση των «μεταρρυθμίσεων», νέες περικοπές κονδυλίων Παιδείας, Υγείας, Πρόνοιας, επιβολή νέων φόρων, νέες αναδιαρθρώσεις, ελαστικοποίηση του ωραρίου, αναπροσαρμογή προς το χειρότερο του ασφαλιστικού συστήματος, εντατικοποίηση της εργασίας, μείωση των μισθών, συντάξεων και ημερομισθίων, αύξηση του εφεδρικού στρατού ανέργων, κλπ, κλπ.
Αλλά και πέρα από τις ληστρικές απαιτήσεις του κεφαλαίου, σε επίπεδο βάσης, έρχεται και η «δικαιοσύνη» του Ευρωπαϊκού δικαστηρίου σε επίπεδο εποικοδομήματος για να κρίνει πως οι οποιεσδήποτε απεργιακές κινητοποιήσεις είναι ασυμβίβαστες με τους κανόνες της ΕΕ, σύμφωνα με τους οποίους «η ομαλή λειτουργία της αγοράς υπερισχύει κάθε άλλου δικαιώματος». Αυτή η απόφαση δημιουργεί δεδικασμένο, νέα νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, σύμφωνα με την οποία οι ευρωπαϊκές Οδηγίες για την ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων, υπηρεσιών, κεφαλαίων και εμπορευμάτων υπερισχύουν κάθε άλλου δικαιώματος, όπως αυτού της απεργίας.
Απέναντι σ’ αυτή την ιμπεριαλιστική και εκμεταλλευτική ΕΕ χρειάζεται ένα βαθύ ταξικό και αριστερό κίνημα που θα μπορεί να αντιπαρατεθεί με τους αγώνες του ενάντια στο αντιδραστικό οικοδόμημα της ΕΕ με στόχο την ανατροπή των συσχετισμών και την αποτίναξη της ιμπεριαλιστικής και αστικής κυριαρχίας. Απέναντι σ’ αυτή τη χυδαία προπαγάνδα που γίνεται τάχα προς όφελος του λαού και για τη «σωτηρία της χώρας», θα πρέπει να αντιτάξουμε την πιο πλατιά κινητοποίηση των εργατολαϊκών δυνάμεων. Οι εργαζόμενοι δεν έχουν να περιμένουν τίποτα θετικό από το ανίερο παζάρι που βρίσκεται σε εξέλιξη, μεταξύ αυτών που μας οδήγησαν σε αυτή την τραγική κατάσταση, δέκα χρόνια τώρα.
