Τα καλοκαιρινά επεισόδια στη θαλάσσια περιοχή της Κάσου τάραξαν τα «ήρεμα νερά» αμφισβητώντας τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας πέρα από τα 6 μίλια και κουρελιάζοντας τους πανηγυρισμούς Μητσοτάκη για τη δήθεν διεθνή κατοχύρωση της ανακηρυγμένης Ελληνοαιγυπτιακής ΑΟΖ. Το casus belli και το Τουρκολυβικό μνημόνιο, υποστηριζόμενα από την προκλητική παρουσία του τουρκικού πολεμικού ναυτικού, αποδείχθηκαν πιο αποτελεσματικά από τα κυβερνητικά φληναφήματα της δήθεν ελληνικής αποτρεπτικής ισχύος και της πολυδάπανης αεροπορικής «υπεροπλίας».
Τα γεγονότα ξεκίνησαν κατά τη διαδικασία πόντισης υποβρύχιου καλωδίου από το ιταλικό ερευνητικό πλοίο «Ievoli Relume» για την ηλεκτρική διασύνδεση Κρήτης-Κύπρου-Ισραήλ, που αποτέλεσε εναλλακτική επιλογή μετά το ναυάγιο (με αμερικανική υπόδειξη) του αγωγού East Med, μεταφοράς φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Όταν το ιταλικό πλοίο βρέθηκε έξω από τα ελληνικά χωρικά ύδατα, δηλαδή έξω από τη ζώνη των 6 ναυτικών μιλίων, εμποδίστηκε από τον τουρκικό στόλο, καθώς η Άγκυρα δεν αναγνωρίζει υφαλοκρηπίδα στα νησιά ισχυριζόμενη ότι αυτά επικάθονται πάνω στην «τουρκική υφαλοκρηπίδα» των μικρασιατικών ακτών. Η πολεμική κρίση, που συνέπεσε με τις προκλητικές φιέστες στα κατεχόμενα της Κύπρου για την πενηντάχρονη επέτειο της εισβολής, αποκλιμακώθηκε με την αποχώρηση του ερευνητικού ιταλικού πλοίου. Με δηλώσεις του ο οσφυοκάμπτης Έλληνας υπουργός Εξωτερικών, Γεραπετρίτης, υποστήριξε: «Σε 24 ώρες υπήρξε απόλυτη αποσυμπίεση. Δεν υπήρξε σε καμία φάση αυτού του εικοσιτετραώρου οποιαδήποτε περίπτωση δημιουργίας κρίσης. Δεν ήρθαν ποτέ κοντά τα πλοία τα οποία επιτηρούσαν. Δεν υπήρξε κίνδυνος θερμού επεισοδίου. Και στο τέλος της ημέρας ολοκληρώθηκε η έρευνα». Παράβλεψε να αναφέρει το ουσιαστικό. Ότι στην πράξη η Τουρκία επέβαλε τις απόψεις της και η Ελλάδα τις αναγνώρισε.
Αργότερα το «Ievoli Relume» συνέχισε τις εργασίες του μέσα στα ελληνικά χωρικά ύδατα και υπό τη συνεχή θαλάσσια και εναέρια επιτήρηση της διαδρομής του από την Τουρκία. Είναι χαρακτηριστικό ότι ανενόχλητα τουρκικά drones επόπτευαν την περιοχή παραβιάζοντας τον ελληνικό εναέριο χώρο των 10 μιλίων.
Είναι χαρακτηριστική η χλευαστική τουρκική αναφορά για τα γεγονότα: «Ως αποτέλεσμα του συντονισμού που έγινε αργότερα, του επετράπη (του «Ievoli Relume») να εκτελέσει εργασίες στις συντεταγμένες που δηλώθηκαν και εγκατέλειψε την υφαλοκρηπίδα μας ολοκληρώνοντας τη δραστηριότητά του υπό τη συνοδεία των πλοίων, που ανήκουν στις ναυτικές μας δυνάμεις. Οι δραστηριότητες του εν λόγω πλοίου παρακολουθούνται στενά από τα στοιχεία των ναυτικών μας δυνάμεων στην περιοχή. Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τις ελληνικές και ιταλικές αρχές για τον σεβασμό τους στη θαλάσσια δικαιοδοσία μας και τη συνεργασία τους».
Την υποτελή της στάση η κυβέρνηση της ΝΔ διαχειρίστηκε ισχυριζόμενη ότι το πλοίο αποχώρησε μετά την ολοκλήρωση των εργασιών του. Χωρίς ίχνος ντροπής ο Γεραπετρίτης υποστήριξε ότι κυβερνητικός στόχος είναι «να διασφαλίσουμε ηρεμία για τις επόμενες γενιές στην πατρίδα μας, χωρίς καμία υπαναχώρηση στα ελληνικά δικαιώματα», αναγνωρίζοντας ταυτόχρονα ότι «οι βασικές υποκείμενες θέσεις της Τουρκίας δεν θα πάψουν να υφίστανται». Ηρεμία υπό την τουρκική επικυριαρχία στην περιοχή. Αυτό ακριβώς είναι το νεο-οθωμανικό δόγμα του Ερντογάν. Είναι φανερό ότι επί του πεδίου η Άγκυρα έχει επιβάλει τις θέσεις της και με την παρουσία της δηλώνει ότι τίποτα δεν μπορεί να γίνει στο Αιγαίο χωρίς την έγκρισή της.
Έτσι, το «μεγαλόπνοο στρατηγικό» σχέδιο ηλεκτρικής διασύνδεσης Κρήτης – Κύπρου – Ισραήλ (Great Sea Interconnector) οδηγείται σε κατάρρευση. Η ανάδοχος γαλλική εταιρεία, «Νexans», προειδοποίησε (τις Ρυθμιστικές Αρχές Ελλάδας και Κύπρου, όπως και το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας) για πλήρη αναστολή εργασιών αν δεν λάβει την τελική εντολή, η οποία θα συμπεριλαμβάνει διατάξεις για την επίλυση «ρυθμιστικών εκκρεμοτήτων». Κύρια εκκρεμότητα είναι ποιος θα επωμιστεί το οικονομικό βάρος «γεωπολιτικού ρίσκου», δηλαδή του κίνδυνου να μην ολοκληρωθεί το έργο εξαιτίας των τουρκικών επεκτατικών αμφισβητήσεων.
Τις συνεχείς υποχωρήσεις της ελληνικής κυβέρνησης αξιοποιεί η Άγκυρα με επαναλαμβανόμενες προκλήσεις. Ο Τούρκος υπουργός άμυνας, Γκιουλέρ, στις 16/8 δήλωνε για την τουρκική εισβολή στην Κύπρο ότι «σήμερα γίνεται καλύτερα κατανοητό πόσο δικαιολογημένη και αναγκαία ήταν η ειρηνευτική επιχείρηση». Διαπιστώνοντας στην πράξη την προσαρμογή της κυβέρνησης Μητσοτάκη στις βασικές τουρκικές επιλογές, υπογραμμίζει τώρα πως «τόσο ο Τούρκος πρόεδρος όσο και ο Έλληνας πρωθυπουργός έχουν κάνει μια πολύ καλή συμφωνία με μια πραγματικά θετική προσέγγιση, δηλαδή με στόχο να μπορέσουμε να ζήσουμε σε ένα πιο θετικό περιβάλλον αντί να αυξάνουμε την ένταση, να μπαίνουμε σε συγκρούσεις μεταξύ μας. Και καταβάλλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια να τηρήσουμε αυστηρά τη συμφωνία».
Αλλά για ποια «καλή συμφωνία» πρόκειται όταν ο Ερντογάν στην επέτειο του 1922 υποστηρίζει επεκτατικά νεο-οθωμανικά οράματα; Διακηρύσσει: «Όποιος προσπαθεί να περιορίσει τον ορίζοντα της Τουρκίας σε 782.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα είναι ξένος σε αυτόν τον τόπο, αν όχι αδαής». Και πρόσφατα μιλώντας σε αποφοίτους της Ναυτικής Ακαδημίας στην Κωνσταντινούπολη υπέδειξε ότι «Η θάλασσα του καθενός είναι τόση όση και ο ορίζοντας του». Και συνέχισε αδιαφορώντας ακόμα και για τις διεθνείς αντιδράσεις: «Θα προστατεύσουμε τα δικαιώματά μας στη Γαλάζια Πατρίδα, που κάποιοι αποκαλούν ‘παραμύθι’ μέχρι τέλους. Δεν θα επιτρέψουμε να παραβιαστεί το δίκαιο των Τουρκοκυπρίων αδελφών μας. Ό,τι υπαγορεύουν τα συμφέροντα της Τουρκίας στο Αιγαίο, τη Μαύρη Θάλασσα και την Ανατολική Μεσόγειο, θα το εφαρμόσουμε με αποφασιστικότητα και πίστη, ανεξάρτητα από το ποιος λέει τι». Στην ομιλία του ωστόσο δεν περιορίστηκε στη «Γαλάζια Πατρίδα», αλλά και στη στεριανή «γεωγραφία της καρδιάς» του, που ανάμεσα σε άλλες πόλεις περιλαμβάνει και την Κομοτηνή. Ανέφερε: «Το γεγονός ότι υπάρχουν σύνορα μεταξύ ημών και των λαών, με τους οποίους ζούσαμε μαζί μόλις πριν από έναν αιώνα, δεν σημαίνει ότι θα κόψουμε τους δεσμούς μας με τη γεωγραφία της καρδιάς μας. Είμαστε μια χώρα με 78 ηρώα από 34 διαφορετικές χώρες του κόσμου. Είμαστε επίσης μια χώρα που φιλοξενεί τους γιους της Γάζας, του Χαλεπίου, της Δαμασκού, της Ιερουσαλήμ, της Κομοτηνής και της Βαγδάτης στο μνημείο των Δαρδανελίων».
Κατάληξε επιμένοντας στην τουρκική επιλογή του δισδιάστατου δρόμου που αναζητά οφέλη και σε Δύση και σε Ανατολή. «Η Τουρκία δεν μπορεί να επιτύχει τον στόχο της στρέφοντας την κατεύθυνσή της μόνο προς τη Δύση. Δεν έχουμε να επιλέξουμε μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης, όπως ισχυρίζονται ορισμένοι. Ενώ ενισχύουμε τις σχέσεις μας με την Ανατολή, θα αναζητήσουμε τρόπους να προωθήσουμε τη βαθιά ριζωμένη συνεργασία μας με τη Δύση», υποστήριξε.
Την τουρκική υπεροψία στηρίζουν πολύπλευρα οι άσπονδοι φίλοι και σύμμαχοι σε ΕΕ και ΝΑΤΟ, που υποτίθεται θα ανέκοπταν την τουρκική επιθετικότητα σε βάρος της Ελλάδας.
Σ’ αυτήν την κατεύθυνση λειτουργεί η απρόσκοπτη ενίσχυση με ελικοπτεροφόρο, φρεγάτες, υποβρύχια και ελικόπτερα, αεροπλάνα και άρματα μάχης από όλους τους «συμμάχους». Σημαντική η πρόσφατη έγκριση από το αμερικανικό Κογκρέσο της προμήθειας στην Τουρκία νέων F-16 και της αναβάθμισης παλαιότερων. Χαρακτηριστικές και οι δηλώσεις του απερχόμενου πρέσβη τους στην Άγκυρα, Φλέικ, ο οποίος δήλωσε ότι «όταν η υφήλιος διανύει περίοδο ειρήνης η Τουρκία έχει σημαντική θέση, και μόνο λόγω γεωγραφίας. Αλλά όταν ο κόσμος διανύει περιόδους ταραχών, τότε εκείνη είναι ακόμα πιο σημαντική». Πρόσθεσε ότι θα συμβούλευε τον Αμερικανό νέο πρέσβη «να συνεχίσει να καλλιεργεί αυτή τη σχέση, γιατί η Τουρκία είναι μια αναδυόμενη περιφερειακή δύναμη, ο δεύτερος μεγαλύτερος στρατός στις τάξεις του ΝΑΤΟ», αλλά και «ένας απαραίτητος σύμμαχος», τον οποίο (οι ΗΠΑ) δεν αντιμετώπιζαν πάντοτε έτσι.
Στο κλίμα της αναθέρμανσης των αμερικανοτουρκικών σχέσεων καταιγισμός τουρκικών δημοσιευμάτων αναφέρεται και στη διεκδίκηση από την τουρκική αεροπορία και αεροπλάνων F-35 και μάλιστα γίνεται αναφορά και για αγορά F-35B κατακόρυφης απο/προσνήωσης, που είναι σχεδιασμένα για πλοία σαν το τουρκικό «Anadolu». Σχολιάζουν μάλιστα ότι έτσι το τουρκικό ελικοπτεροφόρο θα μετατραπεί σε αεροπλανοφόρο. Σε αντάλλαγμα, η κυβέρνηση Ερντογάν θα αφήσει τους S-400 στις αποθήκες, όπου θα επιτρέπεται ο τακτικός έλεγχος της κατάστασής τους από Αμερικανούς ειδικούς. Τα παραπάνω σενάρια ενισχύονται καθώς το «Anadolu» πραγματοποίησε με άκρα μυστικότητα κοινές ασκήσεις προετοιμασίας αποβατικών επιχειρήσεων μαζί με το αμερικανικό πλοίο αμφίβιων δυνάμεων «Wasp». Οι ασκήσεις διεξάχθηκαν νοτιοανατολικά της Κρήτης, οπό τις 13 μέχρι τις 17 Αυγούστου. Έτσι καταρρέει το «αφήγημα» της ελληνικής αποτρεπτικής ισχύος και συντρίβεται το υποτελές «δόγμα Μητσοτάκη», σύμφωνα με το οποίο η Ελλάδα κέρδιζε ισχυρούς «φίλους» επειδή είναι πάντα προβλέψιμος σύμμαχος. Τελικά ο «προβλέψιμος» εγκαταλείπεται και η αναθεωρητική και «ανατρεπτική» Τουρκία εμφανίζεται ευνοούμενη.
Στην ίδια κατεύθυνση και η πρώτη πρόσκληση Τούρκου υπουργού εξωτερικών, ύστερα από μια πενταετία, σε συνάντηση των Ευρωπαίων ομολόγων του με αντικείμενο τις «ευρωτουρκικές σχέσεις». Η επανεκκίνηση του ευρωτουρκικού διαλόγου στο άτυπο Συμβούλιο Εξωτερικών της Ε.Ε. (29 Αυγούστου) «διευκολύνθηκε» με την έντονη κινητικότητα του Κυπριακού και τη «δημιουργική στάση» της Λευκωσίας, που επιδιώκει την άμεση εμπλοκή της ΕΕ, παρά την τουρκική εμμονή στη λύση δύο κρατών και την προηγούμενη διεθνή αναγνώριση του τουρκικού ψευτοκράτους.
Στη συνάντηση των υπουργών Ελλάδας και Τουρκίας, ο Γεραπετρίτης τόνισε την ανάγκη «επανεκκίνησης του διαλόγου» για το Κυπριακό και «αξιοποίησης της ευκαιρίας που θέτει η βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων».
Αντίστοιχα το πρακτορείο ειδήσεων «Anadolu», ανάφερε ότι ο Φιντάν υποστήριξε ότι ναι μεν «η αναζωογόνηση των σχέσεων Τουρκίας – ΕΕ είναι προς το συμφέρον όλων», ωστόσο «σύνδεση μεταξύ του Κυπριακού και των σχέσεων Τουρκίας – ΕΕ δεν είναι υγιής μέθοδος και δεν θα αποφέρει κανένα αποτέλεσμα».
Ένθερμες αναφορές υπουργών εξωτερικών χωρών της ΕΕ υπογράμμισαν ότι «είναι σημαντικό για την ΕΕ να έχει μια εποικοδομητική και ανοιχτή σχέση με την Τουρκία», ότι η Τουρκία είναι «σύμμαχος στο ΝΑΤΟ», «εταίρος – κλειδί για την ΕΕ σε διάφορους τομείς, όπως ασφάλεια, Ενέργεια και μετανάστευση», υπενθυμίζοντας και τις διάφορες «μεσολαβητικές της προσπάθειες», συμπεριλαμβανομένης της απελευθέρωσης Ουκρανών αιχμαλώτων πολέμου. Όπως διαπίστωναν τουρκικά ΜΜΕ, οι εκπρόσωποι της ΕΕ αναγνώρισαν ότι η Τουρκία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη σύγκρουση Ρωσίας – Ουκρανίας, στον πόλεμο στη Γάζα, καθώς επίσης σε Συρία, Ιράκ, γενικά Μέση Ανατολή, Αφρική και Νότιο Καύκασο, ενώ υπογράμμισαν τη «σημασία της διεξαγωγής στενότερων και βαθύτερων διαβουλεύσεων και διαμόρφωσης κοινών πολιτικών Τουρκίας και ΕΕ».
Φυσικά δεν έλειψαν και οι ευρωπαϊκές ανησυχίες που αντανακλούν και τις πραγματικές αντιθέσεις ανάμεσα στους ιμπεριαλιστές και τις ανερχόμενες περιφερειακές δυνάμεις που αναζητούν μεγαλύτερο μερίδιο από τη λεία των πιο αδύνατων χωρών. Λίγες μέρες πριν το άτυπο Συμβούλιο Εξωτερικών, ο Μπορέλ μιλώντας σε συνέδριο διατύπωσε προβληματισμούς, καθώς η τουρκική και ρωσική επιρροή εκτροχίασε τη «μεσογειακή τάξη πραγμάτων» της ΕΕ. «Θα πρέπει να ανησυχούμε για το τι συμβαίνει στην Αφρική. Όταν πρωτοήρθα στις Βρυξέλλες, οι Γάλλοι και οι Ιταλοί βρίσκονταν στη Λιβύη. Δεν ήταν πάντα σε αρμονία, αλλά ήταν παρόντες. Σήμερα, δεν έχει απομείνει κανένας Ευρωπαίος στη Λιβύη – μόνο Τούρκοι και Ρώσοι», δήλωσε ο Μπορέλ. Και συνέχισε: «Οι βάσεις κατά μήκος των ακτών της Λιβύης δεν είναι πλέον ευρωπαϊκές- ανήκουν στην Τουρκία και τη Ρωσία. Αυτή δεν είναι η μεσογειακή τάξη που οραματιστήκαμε».
