Δεκάδες υπερπτήσεις πάνω από νησιά του Αιγαίου και παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου πραγματοποιούν καθημερινά τουρκικά μαχητικά στο Αιγαίο. Αυτές σε συνδυασμό με την εκατέρωθεν εχθρική ρητορική και τις εμπλοκές με ελληνικά μαχητικά αναπαράγουν μια ιδιαίτερα επικίνδυνη όξυνση της κατάστασης. Την ίδια ώρα πολυεθνικές στρατιωτικές ασκήσεις διαδέχονται η μια την άλλη στην Αν. Μεσόγειο. Μετά την «Νέμεσις 2021» στα ανοιχτά της Κύπρου και την τουρκική «Ανατολική Μεσόγειος 2021» ακολούθησε (17-22 Νοέμβρη) η διμερής διακλαδική άσκηση «Μέδουσα 11», Νότια της Κρήτης, μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου, με τη συμμετοχή της Κύπρου και των Ενωμένων Αραβικών Εμιράτων (ΕΑΕ) και παρατηρητές από Γαλλία, Ινδία, Ιορδανία, Μαρόκο, Πορτογαλία και Σαουδική Αραβία. Την ίδια ώρα χείρα φιλίας προς την Τουρκία δίνουν τα ΕΑΕ με επενδύσεις αρκετών δισεκατομμυρίων, μετατρέποντας τη δεκαετή «βεντέτα» που διαρκεί από την περίοδο της «Αραβικής Άνοιξης» σε επωφελή επενδυτική σχέση, σε μία στιγμή που τα ξένα κεφάλαια είναι για την γείτονα περισσότερο αναγκαία από ποτέ.
Παράλληλα πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα τετραμερής των υπουργών Εξωτερικών Ελλάδας, Κύπρου, Αιγύπτου και Γαλλίας, στον απόηχο της Διάσκεψης του Παρισιού για τη Λιβύη και του «τακτικού συντονισμού μεταξύ της Ελλάδας, της Κύπρου και της Αιγύπτου με τη Γαλλία στο πλαίσιο του σχήματος “3+1”».
Ωστόσο το αφήγημα της κυβέρνησης Μητσοτάκη για θωράκιση της χώρας και την προστασία των κυριαρχικών της δικαιωμάτων, με τους πολυδάπανους εξοπλισμούς και τις «πολυεπίπεδες» διεθνείς συνεργασίες, πέφτει συνέχεια στο κενό. Το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ, που συνεδρίασε την περασμένη βδομάδα στις Βρυξέλλες, απογοήτευσε για μια ακόμα φορά Αθήνα και Λευκωσία, που έλπιζαν ότι «στην επέτειο των 38 ετών μετά την ανακήρυξη του ψευδοκράτους» θα συζητούνταν πλαίσιο κυρώσεων σε βάρος της Άγκυρας ή έστω θα υποδείχνονταν στην Τουρκία οι κόκκινες γραμμές όσον αφορά τουλάχιστον το θέμα των Βαρωσίων. Το θέμα αναβλήθηκε για επόμενη συνεδρίαση προκειμένου να έχει γίνει δήθεν η απαραίτητη προεργασία. Τις προοπτικές περιέγραψε καθαρά ο Κύπριος υπουργός εξωτερικών κατονομάζοντας Γερμανία, Ιταλία, Ισπανία, οι οποίες αντιδρούν κάθε φορά που η ΕΕ συζητά κυρώσεις για Τουρκία. Οι τρεις αυτές χώρες αποτελούν ένα ισχυρό μπλοκ μέσα στην ΕΕ και δεν αφήνουν να περάσουν αποφάσεις κατά της Τουρκίας, επισήμανε ο Ν. Χριστοδουλίδης, κατά τη διάρκεια συζήτησης στη Βουλή και κατάληξε πως χρειάζεται ομοφωνία για να ληφθούν αποφάσεις.
Κόλαφο για την κυβερνητική προπαγάνδα για την «ασπίδα» προστασίας της Ελλάδας και των Ευρωπαϊκών συνόρων από τους «εταίρους», αποτέλεσε και η επίσκεψη πολυμελούς αντιπροσωπείας της Ισπανικής κυβέρνησης στην Τουρκία, σαν αντίβαρο των ελληνογαλλικών σχέσεων. Η Μαδρίτη αξιοποιώντας τις ρωγμές που διαμορφώνονται στις σχέσεις της Άγκυρας με Παρίσι και Ουάσιγκτον πλασάρεται σαν στρατηγικός επενδυτής -πάνω από 600 ισπανικές επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται στην Τουρκία- και προμηθευτής στρατιωτικού εξοπλισμού, με χαρακτηριστικό δείγμα την καθέλκυση το προσεχές διάστημα του πρώτου τουρκικού ελικοπτεροφόρου πλοίου και την εξαγγελία για την κατασκευή μεγαλύτερου αεροπλανοφόρου.
Στο μεταξύ άνοιξε, στην Ουάσιγκτον, αμερικανοτουρκικός διάλογος «σε θετική και εποικοδομητική ατμόσφαιρα», κατά την οποία «έγινε ανταλλαγή απόψεων για ζητήματα περιφερειακής άμυνας και ασφάλειας». Τα όσα επιδιώκουν ωστόσο οι Αμερικανοί σε σχέση με την Τουρκία, δεν φαίνεται προς το παρόν να ευοδώνονται. Οι αταξίες του Ερντογάν μέσα στο ΝΑΤΟϊκό μαντρί συνεχίζονται, και μένει να δούμε προσεχώς ποια θα είναι στην πράξη τα επόμενα βήματα τόσο του ίδιου όσο και των ΗΠΑ. Πάντως η Αμερικανίδα αναπληρώτρια υπουργός άμυνας αναγνώρισε τις «ανάγκες της Τουρκίας να εκσυγχρονιστεί στρατιωτικά προς υποστήριξη του ΝΑΤΟ» και υπογράμμισε «τη συνεργασία στη Μαύρη Θάλασσα» προφανώς κόντρα στη Ρωσία, ενώ από το Πεντάγωνο ανακοινώθηκε ότι οι αμερικανο-τουρκικές συνομιλίες ασχολήθηκαν με «ένα μεγάλο εύρος λειτουργικών και περιφερειακών ζητημάτων» που «περιελάμβανε διακρατικές προτεραιότητες, όπως η αντιμετώπιση της τρομοκρατίας και η περιφερειακή ασφάλεια σε Αφγανιστάν, Αφρική, Νότιο Καύκασο, Ανατολική Μεσόγειο και Μέση Ανατολή».
Ταυτόχρονα η Άγκυρα παρά τις σοβαρές αντιθέσεις (σε Ουκρανία, Συρία, Λιβύη) εντείνει τα παζάρια με τη Ρωσία για συμπράξεις στην παραγωγή στρατιωτικού εξοπλισμού. Σύμφωνα με την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Στρατιωτικής και Τεχνικής Συνεργασίας, η ρωσική πλευρά συζητά με την Τουρκία την ανάπτυξη ενός δικού της μαχητικού αεροσκάφους 5ης γενιάς. Επίσης η ρωσική εταιρεία εξαγωγών στρατιωτικού υλικού επιβεβαίωσε την ετοιμότητά της για την προμήθεια στην Τουρκία νέων συστοιχιών πυραύλων «S-400», προσθέτοντας ότι αυτή μπορεί να υπογραφεί μέχρι το τέλος του 2021.
Σε παράλληλες εξελίξεις στα εσωτερικά της Τουρκίας, αντικυβερνητικές κινητοποιήσεις σημειώθηκαν το βράδυ της Τρίτης, μετά την κατάρρευση της ισοτιμίας της τουρκικής λίρας, η απώλεια της αξίας της οποίας ξεπέρασε το 17% μέσα σε μία ημέρα. Η ισοτιμία της τουρκικής λίρας έναντι του δολαρίου και του ευρώ υποχώρησε σε ιστορικά χαμηλά, μετά τις δηλώσεις του Τούρκου προέδρου ότι η μείωση των επιτοκίων είναι επωφελής και πως η χώρα του διεξάγει έναν «οικονομικό πόλεμο ανεξαρτησίας». Πολίτες στις συνοικίες των Ταταούλων (Κουρτουλούς) και της Χαλκηδόνας (Καντίκιοϊ) στην Κωνσταντινούπολη βγήκαν στους δρόμους ζητώντας την παραίτηση του κυβερνώντος κόμματος. Ανάλογη συγκέντρωση έγινε και στην συνοικία Τσάνκαγια της Άγκυρας.
Θερμαίνονται τα νερά της Κύπρου
Με την Άγκυρα να επιμένει στη λύση δύο κρατών, αποτελούν προμήνυμα νέου γύρου διεργασιών για το Κυπριακό οι επαφές που είχε στη Νέα Υόρκη ο αναπληρωτής πολιτικός διευθυντής του βρετανικού υπουργείου Εξωτερικών με εκπροσώπους των πέντε μόνιμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Το Λονδίνο απεύθυνε νέα έκκληση για μεγαλύτερη «ευελιξία» της ελληνοκυπριακής πλευράς που θα «διευκολύνει» και τη στάση της Άγκυρας.
Στις συνθήκες αυτές και ενώ μια σειρά ενεργειακοί κολοσσοί που έχουν υπογράψει συμβόλαια αξιοποίησης «οικοπέδων» στην κυπριακή ΑΟΖ εξαγγέλλουν άμεση επανέναρξη ερευνών και γεωτρήσεων. Η Λευκωσία εξέδωσε κιόλας Navtex για τη διενέργεια της επιβεβαιωτικής γεώτρησης στο κοίτασμα «Γλαύκος», στο τεμάχιο 10, από την κοινοπραξία ExxonMobil και Qatar Petroleum, μετά τη θεαματική αύξηση των τιμών των καυσίμων. Η επιβεβαιωτική γεώτρηση σηματοδοτεί την επανέναρξη των ερευνητικών δραστηριοτήτων στην κυπριακή ΑΟΖ, έπειτα από τις καθυστερήσεις που προέκυψαν με πρόσχημα την πανδημία. Σε απάντηση ο αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβέρνησης, Οκτάι, που βρέθηκε στα Κατεχόμενα για την «επέτειο» ανακήρυξης του ψευδοκράτους, δήλωσε ότι «θα συνεχίσουμε τις γεωτρήσεις από εκεί που τις αφήσαμε. Δεν φοβόμαστε κανέναν. Όποιος ψάχνει περιπέτειες στην Ανατολική Μεσόγειο θα λάβει την απάντησή του».
Πολιτικές αντιπαραθέσεις στη Λευκωσία προκάλεσε η δημοσίευση από την εφημερίδα «Φιλελεύθερος» των πρακτικών των συνομιλιών στο Κραν Μοντανά το 2017. Σε αυτά επιβεβαιώνεται ότι ποτέ δεν αμφισβητήθηκε η διατήρηση ξένων στρατευμάτων στην Κύπρο, αλλά και ότι εξετάζονταν διάφορες φόρμουλες ειδικά για τη συνέχιση της στρατιωτικής παρουσίας της Τουρκίας στο νησί, για χρονικό διάστημα (αρχικά) μέχρι και 15 ετών. Επίσης, αποκαλύπτεται ο ρόλος του ΟΗΕ και ειδικά οι μεθοδεύσεις του Γκουτιέρες.
