Το ζήτημα της έμφυλης βίας (βία ανάμεσα σε διαφορετικά φύλα) και γενικότερα της κοινωνικής, έχει ευρύτερες διαστάσεις. Τα γεγονότα των συγκρούσεων ανάμεσα σε μαθητές (bulling), η άλογη δολοφονία της Σ. Τοπαλούδη στη Ρόδο, ανάλογα περιστατικά στην Αθήνα και την επαρχία, ξυλοδαρμοί σε φυλακές ανάμεσα σε κρατούμενους, ρατσιστικά γεγονότα με αφορμή το χρώμα, τη θρησκεία και την καταγωγή, όλ’ αυτά είναι εύλογο να απασχολούν όχι μόνο τους ειδικούς, αλλά όσους αγωνίζονται για μία δικαιότερη κοινωνία. Δεν πάει πολύς καιρός όπου η ειδεχθής δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου στην Ομόνοια δημιούργησε αποτροπιασμό, αλλά και μαύρες σκέψεις σ’ όσους δεν θέλουν να στρουθοκαμηλίζουν. Δεν ζούμε σε μία κοινωνία αγγέλων και για πάρα πολλά χρόνια οι άνθρωποι -όσο και αν διαπαιδαγωγηθούν αλλιώτικα- θα κουβαλούν όλες τις παθογένειες της παλιάς κοινωνίας. Θα είναι επιρρεπείς, λοιπόν, σε όλα τα κουσούρια που τα παλιά εκμεταλλευτικά συστήματα τους κληροδότησαν. Θα μπορούσαμε να προσεγγίσουμε το θέμα αφοριστικά, υπογραμμίζοντας τη γνωστή ρήση του προέδρου Μάο. Οι αντιθέσεις είναι δύο λογιών. Ανταγωνιστικές και μη ανταγωνιστικές. Οι δεύτερες λύνονται με την πειθώ και το διάλογο. Οι πρώτες με τη βία και τη σύγκρουση. Είναι φανερό ότι η -όποια- αντίθεση ανάμεσα σ’ έναν μετανάστη παρκαδόρο και έναν πελάτη σούπερ μάρκετ, δεν πρέπει να λυθεί με το περίστροφο αλλά με το διάλογο και η κόντρα ανάμεσα σε δύο φύλα με τη συζήτηση και την εύρεση κοινής ή διαφορετικής λύσης. Όμως δεν είναι έτσι και τα πράγματα δεν ρυθμίζονται με ευχολόγια και προσδοκίες. Οπότε χρειάζεται να πάμε αναλυτικότερα και πειστικότερα.
Πρέπει λοιπόν να παραδεχθούμε ότι η οικονομική κρίση επηρέασε αρνητικά την κοινωνία, τις κοινωνικές σχέσεις, τους δεσμούς ανάμεσα στους ανθρώπους και τροποποίησε «βαρβαρικότερα» όλα τα ήθη και έθιμα. Ήδη καταγράφονται αυξημένα όλα τα κρούσματα μικρής παραβατικότητας (κλοπές τσαντών, «πορτοφολάδες», κλπ.) πράγμα που πιστοποιεί τη διεύρυνση του κοινωνικού περιθωρίου. Μέσα στις οικογένειες που αποτελούν πυρηνική δύναμη της κοινωνίας, εκτός από το γεγονός ότι καθυστερεί η «έξοδος» των παιδιών σε μία αυτόνομη ζωή ή στη δημιουργία νέων οικογενειών, αυξάνονται τα κρούσματα συγκρούσεων, αντιπαραθέσεων και βίας.
Ωστόσο το σημείωμά μας ήθελε να φωτίσει ένα παράλληλο θέμα. Αυτό της έμφυλης βίας με αφορμή τις δολοφονίες-βιασμούς γυναικών.
Αναμφίβολα υπάρχουν βιολογικές διαφορές ανάμεσα στον άνδρα και τη γυναίκα και όποιος αμφισβητεί τα παραπάνω είναι πέραν του λογικού. Ο διαφορετικός σωματότυπος, η γέννα, ο έμμηνος κύκλος διαφοροποιούν τον άνδρα από τη γυναίκα και η θεωρητική ισοπέδωση που επιχειρούν «μαχητικοί» φεμινιστικοί κύκλοι, είναι ανάξια σχολιασμού. Αλλά υπάρχει μία διάκριση ανάμεσα στο βιολογικό και το κοινωνικό. Θεωρούμε ότι καμία βιολογική διαφοροποίηση (σώμα, χρώμα, αναπηρία, ηλικία) δεν μπορεί και δεν πρέπει να οδηγεί σε άνισα κοινωνικά δικαιώματα στην εργασία, την πολιτική (π.χ. ψήφο), την κοινωνία. Τα πράγματα δεν ήταν πάντα έτσι. Το δικαίωμα στην καθολική ψήφο καθιερώθηκε ύστερα από μεγάλους αγώνες και από την αίγλη και υπεροχή της Οκτωβριανής Επανάστασης που -πρωτοπόρα- καθιέρωσε παντού την ισοτιμία των γυναικών. Τα σχολεία που απέρριπταν τους μαύρους και τις γυναίκες μεσουρανούσαν στη Δύση μέχρι τις δεκαετίες 1960-1970. Η συζήτηση για την αποδοχή του διαφορετικού είναι σχετικά πρόσφατη. Οι φασιστικές «θεωρίες» ακόμα μιλούν για την ανωτερότητα της λευκής φυλής, της γερμανικής (αρίας) και πάει λέγοντας. Αναμφίβολα -επίσης- οι γνωστές εκμεταλλευτικές κοινωνίες (δουλοκτητική – φεουδαρχική – αστική) είναι επίσης και πατριαρχικές, δηλαδή στηρίχθηκαν και στην κυριαρχία των ανδρών πάνω στις γυναίκες. (Είναι ζήτημα άλλης μελέτης πώς έγινε αυτό το γεγονός). Παλαιότερα η γυναίκα θεωρούνταν -όπως ο δούλος- πράγμα για εκμετάλλευση. Η πώληση των γυναικών ήταν συνηθισμένο φαινόμενο και το κάψιμο των μαγισσών στη διάρκεια του Μεσαίωνα ντύθηκε με θρησκευτικές δοξασίες. Στις περισσότερες, άλλωστε, θρησκείες η γυναίκα λογίζονταν με δευτερεύοντα ή υποτιμητικό τρόπο και τα διάφορα πάνθεα δεν την είχαν στο «κάδρο». Θρησκείες όπως ο ιουδαϊσμός, ο χριστιανισμός, ο ισλαμισμός έχουν εξόχως μισογυνικό χαρακτήρα, παρά τα όσα εκ των υστέρων λέγονται.
Στη σημερινή εποχή το γυναικείο στερεότυπο αλλάζει. Αν κάποιος παρακολουθήσει και αποκωδικοποιήσει τη διαφήμιση, την TV, την κυρίαρχη αντίληψη θα συλλέξει πλήθος πληροφοριών που στερεοποιούν την εικόνα «γυναίκα = κατώτερο ον».
Ανάμεσα στη ζοφερή πραγματικότητα, όπως είναι η ανεργία, η ανισότητα, η εγκατάλειψη, η μιζέρια, παρεμβάλλεται εικονικά η ωραία, επιτυχημένη και αξιοζήλευτη γυναίκα. Αυτή που τις περισσότερες φορές υπάρχει μόνο στα κινηματογραφικά στούντιο ή στα μυαλά ευφάνταστων ανθρώπων. Από κάθε άποψη, οι πρόσφατες δολοφονίες και κακοποιήσεις γυναικών έχουν ένα διπλό χαρακτήρα. Αφενός το γεγονός αυτό-καθαυτό και αφετέρου η κοινωνική σημείωσή του. Το ότι κακοποιείται μία γυναίκα από έναν «φουσκωτό και σέρτικο άνδρα» δεν είναι μόνο μία ένδειξη της σύγκρουσης του σωματικά δυνατού με έναν αδύναμο, αλλά εικόνα μίας κοινωνικής σχέσης που αναπαράγει το δίπολο άνδρας-γυναίκα με όρους εκμετάλλευσης σε μία ανδροκρατούμενη κοινωνία. Τη μία φορά ήταν ο ισχυρός, την άλλη ο «ματσό», την τρίτη ο «μπρατσωμένος» και πάει λέγοντας.
Φυσικά, αν μεγεθύνουμε την αντίθεση άνδρας-γυναίκα και τη βγάλουμε από το πλαίσιο του καπιταλισμού, θα οδηγηθούμε σε εσφαλμένα συμπεράσματα. Θα προσπαθήσουμε δηλαδή να δούμε την «έμφυλη βία» με βιολογικούς και γενετικούς όρους, με το DNA και όχι με κοινωνικά στοιχεία. Διαφωνούμε πλήρως.
Δεν είναι τυχαίο ότι σ’ όλα τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα στη Μέση Ανατολή τις δεκαετίες 1960-1970, έμπαινε ως στόχος η ισοτιμία των γυναικών. Όταν υποχώρησε η αριστερά και οι σοσιαλιστικές ιδέες και ήρθε ο φονταμενταλισμός και ο ισλαμισμός, η γυναίκα «ξανακλείστηκε στο σπίτι» και στη Σαουδική Αραβία των πετρελαιομοναρχών απαγορεύεται η οδήγηση αυτοκινήτου από γυναίκα! Αφήνουμε τους μεσαιωνικούς, οπισθοδρομικούς ισλαμιστές που επανέφεραν τα σκλαβοπάζαρα γυναικών!
Από τη μία πλευρά ο εκμεταλλευτικός καπιταλισμός και όλοι οι θεσμοί του. Από την άλλη(;) πλευρά ο άσκεφτος φεμινισμός, ο οποίος στο όνομα μίας μαχητικής ρητορικής θεωρεί ότι η «έμφυλη βία» είναι αποτέλεσμα της πατριαρχίας και του ανδροκρατισμού και όχι παράγωγο κοινωνικών σχέσεων. Μ’ αυτό τον τρόπο αποκόβει από το κίνημα ένα σημαντικότατο τμήμα του και στερεί από τις λαϊκές δυνάμεις το «μισό του ουρανού», δηλαδή τον γυναικείο πληθυσμό. Έτσι, μετακινεί τη γραμμή αντιπαράθεσης από το δίπολο εκμεταλλευτές-εκμεταλλευόμενοι στο τριτεύον πεδίο άνδρας-γυναίκα και αντικειμενικά παίζει το χαρτί των αντιδραστικών. Το ίδιο ακριβώς κάνει και ο ποικιλώνυμος αναρχισμός, ο οποίος ανακαλύπτει εχθρούς στον μικροαστό γείτονα, τον μπάτσο της γειτονιάς, στο μαθητή που επιλέγει περίεργες σχολές στα ΑΕΙ, στην… ξανθιά παρουσιάστρια, κλπ.
Αν θέλουμε να είμαστε στο ταξικό έδαφος, θα πρέπει να λύσουμε τις αντιθέσεις «ορθά» και αν θέλουμε να είμαστε χρήσιμοι για το λαό και την αριστερά, θα πρέπει να βρούμε τη μέγιστη «δύναμη πυρός» στον πόλεμο.
Οι άνδρες και οι γυναίκες της εργατικής τάξης είναι σύμμαχοι.
Η έμφυλη βία είναι κοινωνική.
Η αλληλεγγύη σ’ όλους τους εκμεταλλευόμενους πρέπει να είναι δεδομένη.
