Με αφορμή την απόφαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (πρακτικώς, του υπουργείου Πολιτισμού και της κυβέρνησης) να παραχωρήσει για λόγους φωτογράφισης στον οίκο μόδας Dior την Ακρόπολη Αθηνών (!), ο Σύλλογος Εκτάκτων Αρχαιολόγων εξέδωσε ανακοίνωση υπό τον χαρακτηριστικό τίτλο «για γάμους και βαπτίσεις», η οποία στην πραγματικότητα αποτελεί μια συνοπτική ακτινογραφία στην (αντι)πολιτιστική πολιτική τόσο της τωρινής, όσο και των προηγούμενων κυβερνήσεων. Σταθερός παρανομαστής, η υπόσκαψη, εμπορευματοποίηση, ευτελισμός της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
για γάμους και βαπτίσεις
Ο Σύλλογος Εκτάκτων Αρχαιολόγων δεν αιφνιδιάστηκε μαθαίνοντας την απόφαση του ΥΠΠΟΑ να νοικιάσει σε διεθνή οίκο μόδας πολυτελείας, την Ακρόπολη Αθηνών, το Ηρώδειο, την αρχαία Αγορά Αθηνών, με επίκεντρο τον ναό του Ηφαίστου, τον ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο, καθώς και τον ναό του Δία στη Νεμέα, υπηρετώντας με συνέπεια την μοναδική αγωνία της πολιτιστικής πολιτικής της χώρας, τη ρευστότητα.
Ο οίκος Dior με το πρόγραμμα εκδηλώσεων που έχει τίτλο «Dior celebrates Greece» θα επαναλάβει αυτό που γνώρισαν οι Έλληνες επί …Πλαστήρα πριν από 7 δεκαετίες. Ας σημειωθεί παρενθετικά και μόνο, πως, γενικώς η πολιτική της κυβέρνησης έχει την τάση να ξυπνάει μνήμες και συγκρίσεις με απόμακρες περιόδους της ελληνικής ιστορίας (η απαγόρευση συναθροίσεων άνω των 3 ατόμων μάς γυρίζει πίσω 50 χρόνια, η φωτογράφιση με φόντο τον Παρθενώνα μάς γυρίζει πίσω 70 χρόνια, η κατάργηση του 8ώρου και της κυριακάτικης αργίας μάς γυρίζει πίσω 100 χρόνια).
★★★
Είναι σημαντικό ότι στην κατεύθυνση ξεπουλήματος (και) του Πολιτισμού, κυβέρνηση και πρωθυπουργός δεν είναι μόνοι: Δίπλα τους στέκονται με επιστημονική ακεραιότητα (όπως τη γνωρίσαμε και σε άλλες περιπτώσεις διεθνών αρχαιολογικών εγκλημάτων, π.χ. στην απόφαση για τον τεμαχισμό των αρχαιοτήτων στον σταθμό Βενιζέλου της Θεσσαλονίκης ή στην απόφαση για το τσιμεντάρισμα της Ακρόπολης) θεσμικοί φορείς του Πολιτισμού, και χωρίς καν να αναφερόμαστε στους «βασιλικότερους του βασιλέως» υπουργό Πολιτισμού, Λ. Μενδώνη, και Γενικό Γραμματέα Πολιτισμού, Γ. Διδασκάλου.
Αν μόλις πριν λίγα χρόνια η ΕΦΑ Αθηνών μπροστά σε παρόμοιες προτάσεις παραχώρησης της Ακρόπολης, επισήμαινε τον κίνδυνο «το υπέρτατο μνημείο να καταντήσει ένα σκηνικό», τώρα θεωρεί πως είναι «επιτρεπτή και καλοδεχούμενη η αναβίωση της ιστορικής φωτογράφισης του Οίκου του 1951, για λόγους ιστορικής συνέπειας και αέναης καλής συνεργασίας των δύο χωρών (Ελλάδος και Γαλλίας)». Η ΕΦΑ Αθηνών παραχωρεί το κορυφαίο μνημείο της χώρας για να μην υπάρξει …διπλωματικό επεισόδιο. Ποιος ξέρει, ίσως οι Γάλλοι μάς ζητήσουν πίσω τη μετόπη του Παρθενώνα που μας «δάνεισαν» πριν λίγους μήνες!
Αν μόλις πριν λίγα χρόνια το ΚΑΣ απέρριπτε παρόμοιες προτάσεις σημειώνοντας πως «ο ιδιαίτερος πολιτιστικός χαρακτήρας των μνημείων της Ακρόπολης δεν συνάδει με τη συγκεκριμένη εκδήλωση (σ.σ. παρουσίαση υψηλής ραπτικής οίκου μόδας) καθώς πρόκειται για μοναδικά μνημεία και σύμβολα παγκόσμιας κληρονομιάς, μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς της Unesco», τώρα με χαρά διαπιστώνει πως, παραχωρώντας το μνημείο, «θα φανεί η αναστηλωτική πρόοδος και οι αλλαγές που έχουν συντελεστεί στο μνημείο από τη δεκαετία του ’50 μέχρι σήμερα». Πράγματι, μας τιμάει ιδιαιτέρως που αναστηλώνουμε 70 χρόνια ένα μνημείο (το οποίο, παρεμπιπτόντως, χρειάστηκε 15 χρόνια για να κατασκευαστεί, πριν από 2,5 χιλιετίες). Αν είμαστε τυχεροί, στη φωτογράφιση θα φαίνονται και οι διαστρώσεις από τσιμέντο!
Βέβαια, τη δίψα αυτή του ΥΠΠΟΑ και της κυβέρνησης για οικονομική ρευστότητα, την έχουν διαισθανθεί και οι συμβαλλόμενες επιχειρήσεις, και εκεί που -επί παραδείγματι- προ 4ετίας προσέφεραν 2 εκατομμύρια ευρώ για επιδείξεις μόδας 15 λεπτών στην Ακρόπολη Αθηνών (οίκος Gucci) για να εισπράξουν απόρριψη, τώρα προσφέρουν μόλις 270 χιλιάδες ευρώ γνωρίζοντας ότι με τα χρήματα αυτά θα εξασφαλίσουν για δύο 5ωρα στις 14 και 15 Ιουνίου την Ακρόπολη (με όρους αποκλειστικής χρήσης), και ότι θα πάρουν δώρο για 4 ολόκληρες ημέρες το παλιό Μουσείο της Ακρόπολης προκειμένου να το μετατρέψουν σε καμαρίνια.
Πάντως από λογιστική άποψη, θα ήταν άδικο να παραλείψουμε να πούμε ότι για ένα μνημείο με τιμή εισιτηρίου 20 ευρώ, το οποίο σε καλές περιόδους μπορεί να υποδέχεται μέχρι και 18.000 επισκέπτες σε καθημερινή βάση (όπως τον Αύγουστο του 2019), τα 270 χιλιάδες ευρώ δεν είναι κάτι περισσότερο από ένα καλό ευρωπαϊκό φιλοδώρημα.
★★★
Όμως πράγματι θα ήταν κρίμα να μη γίνει η φωτογράφιση, και να μην αποτυπωθούν στον φακό του 2021 τόσο οι αναστηλώσεις δεκαετιών, όσο και η πρόσφατη επιπεδοποίηση της επιφανείας της Ακρόπολης. Το μόνο βέβαιο είναι πως, οι επιστημονικά θεμελιωμένες «διαστρώσεις» του τσιμέντου, μολονότι επιχειρούν με υλικό υποτίθεται εμπνευσμένο από τη ρωμαϊκή περίοδο (κονίαμα) να αποκαταστήσουν την εικόνα της Ακρόπολης των Αθηνών στην κλασική της περίοδο, και παρά το γεγονός ότι πλαισιώνουν με εμφατικές επιμήκεις ευθείες ακμές το μοναδικό μνημείο της παγκόσμιας πολιτιστικής μας κληρονομιάς κατασκευασμένο με πρόθεση χωρίς ευθείες γραμμές (οπτικές εκλεπτύνσεις), ωστόσο σίγουρα περιορίζουν τον κίνδυνο ατυχήματος κατά τη βάδιση των φωτομοντέλων και υπηρετούν τέλεια τις ανάγκες μιας φωτογράφισης ή και πασαρέλας.
Όμως το σχέδιο τουριστικοποίησης του Πολιτισμού, πρέπει να ειπωθεί, ακόμη δεν έχει αρχίσει να αποδίδει. Τα σημαντικά βήματα που έγιναν ήδη επί ΣΥΡΙΖΑ στη μετατροπή των μνημείων της πολιτιστικής μας κληρονομιάς σε υλικό σκηνογραφίας, δεν έχουν φέρει στα ταμεία τα αναμενόμενα.
Για παράδειγμα, η μεγάλη επενδυτική ιδέα της προηγούμενης κυβέρνησης και της προηγούμενης ηγεσίας του ΥΠΠΟΑ να παραχωρηθεί ο ναός του 6ου αιώνα π.Χ. που βρίσκεται στη Νάξο, με την εμβληματική γιγάντια πύλη του (Πορτάρα), για τις ανάγκες χορευτικού σε ταινία του …Bollywood, μπορεί να ανέβασε τον αριθμό των θεατών στις κινηματογραφικές αίθουσες τις Ασίας, ωστόσο δεν αποδείχτηκε οικονομική συμφωνία ανταποδοτική ούτε για τη Νάξο, ούτε για την Ελλάδα. Βασικά πρόσφερε υποβάθμιση και ευτελισμό στο μνημείο, και όχι από την πλευρά μιας κριτικής με συντηρητικό πνεύμα. Ο αρχαϊκός ναός του Απόλλωνα με την ινδική ταινία δράσης «η Τίγρης είναι ζωντανή» προφανώς δεν εξέπεμψαν ποτέ μηνύματα ίδιου περιεχομένου, ή, έστω, παρόμοιου μήκους κύματος. Στο τελευταίο έτος, το Ίδρυμα Ωνάση και το ΥΠΠΟΑ έδωσαν συνέχεια στις άστοχες εκπομπές μηνυμάτων, διοργανώνοντας μουσικά events, άλλοτε με μπιτάκια και φωτορρυθμικά λέιζερ (Ακρόπολη Αθηνών) και άλλοτε με techno μουσική από διεθνούς φήμης Dj (Αρχαιολογικός χώρος Αρχαίας Μεσσήνης). Ευτυχώς για τους διοργανωτές, οι πρώτες αυτές δοκιμές, έγιναν χωρίς την παρουσία κοινού.
★★★
Μ’ αυτά και μ’ αυτά, ο Πολιτισμός δεν προσθέτει αξία στον εαυτό του, αλλά ευτελισμό. Το τσιμέντο που ρέει άφθονο (σε Ακρόπολη Αθηνών, Ακαδημία Πλάτωνος, κ.ά.) για να διευκολύνει μεταξύ άλλων τον μαζικό τουρισμό, όσο και εκδηλώσεις τύπου Gucci και Dior, απλώς μετατρέπει τα μνημεία από ένα υψηλό αγαθό σε ένα αγοραίο προϊόν. Η αγωνία της πολιτισμικής μας πολιτικής για την …υψηλή εστίαση σε χώρους πολιτισμού (Νέο Μουσείο Ακρόπολης, Εθνική Πινακοθήκη, κ.ά.) απλώς αναποδογυρίζει τις ανθρωπιστικές και παιδαγωγικές προτεραιότητες ενός Μουσείου ή ενός Αρχαιολογικού χώρου θέτοντάς τες καταρχάς κάτω από τη δίψα για το πολυπόθητο συνάλλαγμα. Περιοχές με μοναδικό φυσικό κάλλος και αρχαιολογικό ενδιαφέρον (Ισθμός Ιεράπτερας, Λυκαίον Όρος, Νημποριό, κ.ά.) που θα μπορούσαν να μετατραπούν σε παγκόσμιους πόλους έλξης ως αρχαιολογικά πάρκα, παραχωρούν τη θέση τους σε «πάρκα» ανεμογεννητριών, ενώ τα μεγαλύτερα επενδυτικά οράματα της χώρας, που ισοδυναμούν με καζινοπολιτείες (Ελληνικό), χτίζονται εκεί που άλλοτε υπήρχαν υποσχέσεις για πνεύμονες πρασίνου, σε αρχαιολογικές ζώνες χιλιάδων στρεμμάτων που δεν έγινε ποτέ κατορθωτό να κηρυχθούν.
Στον βαθμό που η πολιτιστική μας πολιτική θα εξακολουθήσει να βαδίζει στον δρόμο που ήδη έχει χαράξει, το μόνο που μένει να δούμε είναι η παραχώρηση από το ΥΠΠΟΑ μνημείων και αρχαιολογικών χώρων, για γάμους και βαπτίσεις. Είναι μια εξέλιξη που δεν θα μας αιφνιδιάσει, και ανεξάρτητα από το γεγονός ότι θα εργαστούμε για να μη τη δούμε ποτέ να συμβαίνει. Πρακτικώς, ο δρόμος των πλειστηριασμών των μνημείων έχει ανοίξει, με τον οίκο Dior να πετυχαίνει μια εξαιρετική τιμή, πρακτικώς νοικιάζοντας για δύο μέρες το εμβληματικότερο σύμβολο της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς, και ένα από τα σημαντικότερα παγκοσμίως.
