Κοκαλέρος αποκαλούνται στη Βολιβία οι καλλιεργητές φύλλων κόκας, και πρόκειται για το μεγαλύτερο μέρος του ντόπιου αγροτικού πληθυσμού.
Ο Έβο Μοράλες, ο συνδικαλιστής-ιθαγενής της φυλής Αϊμάρα που ανέτρεψε πριν 15 χρόνια το σερί των δικτατορικών κι αντιλαϊκών κυβερνήσεων (που καταδυνάστευαν το λαό και τη χώρα από το 1964 πρακτικά), ηγήθηκε του κινήματος των Κοκαλέρος πολλά χρόνια πριν διεκδικήσει την εξουσία στον τόπο του, ως επικεφαλής του σοσιαλιστικού κόμματος ΜΑS.
Το ντοκυμαντέρ του Λάντες μας δίνει μια καλή γεύση απ’ αυτή του τη δράση, όπως κι από τις σχέσεις του με τους συντρόφους του Κοκαλέρος.
Εγκαινιάζουμε το μικρό μας αφιέρωμα στο λατινοαμερικάνικο πολιτικό σινεμά, με το ντοκυμαντέρ του Κολομβιανού Λάντες “Κοκαλέρο”, με αφορμή την επιστροφή του Έβο Μοράλες από την Αργεντινή στην πατρίδα του λίγες μόνο μέρες νωρίτερα (στις 9 του Νοέμβρη).
Όταν το 2005 ο Αλεχάντρο Λάντες αποφασίζει να κάνει ταινία την προεκλογική εκστρατεία του Έβο Μοράλες, είναι μόλις 25 χρονών, εκπλήσσει παρ’ όλα αυτά με την ωριμότητα της προσέγγισής του, χτίζοντας με μέτρο αλλά κι ολοζώντανη γλώσσα σ’ αυτήν την πρώτη του κινηματογραφική απόπειρα το προφίλ του αδιάφθορου Ινδιάνου ηγέτη, τον οποίο παρακολουθεί σ’ όλη σχεδόν τη διάρκεια του 2005, μόλις πριν δηλαδή ο Μοράλες κατακτήσει το προεδρικό αξίωμα με απόλυτη κι αδιαμφισβήτητη πλειοψηφία (53,7%).
Οι τόνοι της ταινίας αντιστοιχίζονται μ’ αυτούς του Μοράλες, ο οποίος καταφέρνει να πείσει τον Βολιβιανό λαό τόσο για τις προθέσεις του, την προστασία μ’ άλλα λόγια της καλλιέργειας κόκας και μια σειρά από εθνικοποιήσεις μέσα σ’ ένα ευρύτερο πλαίσιο ανακατανομής του πλούτου, όσο και για την ακεραιότητά του.
Όντας στον αντίποδα του λαϊκιστή αγκιτάτορα, ο Βολιβιανός ηγέτης διατηρεί σκόπιμα χαμηλούς τόνους, ξαφνιάζοντας την ίδια στιγμή με τη σοβαρότητα και την αποφασιστικότητά του.
Ας δούμε με την ευκαιρία τι κατέθεσε σε συνέντευξή του πριν από ένα περίπου μήνα, όντας ακόμα στην Αργεντινή, στο αμερικανικό περιοδικό Jacobin:
«Στη Βολιβία, υπήρχαν πάντα δυναμικές μορφές κοινωνικής, συνδικαλιστικής και συλλογικής οργάνωσης από τα κάτω. Αλλά διαπιστώσαμε ότι αυτό δεν αρκούσε. […] Αν θέλουμε να πετύχουμε κάτι θα έπρεπε να χτυπήσουμε το καπιταλιστικό σύστημα. […] Εάν θέλουμε βαθιές αλλαγές, είναι σημαντικό να κάνουμε βαθιές αλλαγές στη δομή του κράτους. […] Μέσα από τις μάχες που δώσαμε, πετύχαμε να κατακτήσουμε ορισμένα πράγματα. […] Το πιο σημαντικό, είναι ότι έχουν δημιουργηθεί ισχυρά αντιιμπεριαλιστικά συμβούλια στις γειτονιές. Είμαστε πεισμένοι ότι θα ξεπεράσουμε όλα τα προβλήματα μέσα από τους αγώνες του λαού, μέσα από τον αγώνα που δίνουν οι άνθρωποι του Ελ Άλτο. […]
Μέχρι να εθνικοποιήσουμε το πετρέλαιο το 2005, το ετήσιο εισόδημα που είχαμε απ’ αυτό ήταν σχεδόν 3 δισεκατομμύρια μπολιβιάνο (περίπου 380 εκατ. ευρώ). […] Τον Ιανουάριο του περασμένου έτους ήταν 40 δισ. ευρώ. Φανταστείτε τη σημασία αυτής της αλλαγής. […] Στόχος μας είναι να υπερασπιστούμε τις εθνικοποιήσεις και να βαθύνουμε την εκβιομηχάνιση. […] Αλλά πρώτα πρέπει να αποκαταστήσουμε τη δημοκρατία και να πάρουμε πίσω τη χώρα μας, […] απ’ αυτούς που χρησιμοποιούν τη Βίβλο για να κλέψουν, να σκοτώσουν και να διαπράξουν γενοκτονία. […] Ήταν ρατσιστικές ομάδες μισθοφόρων που εισήγαγαν αυτή τη νοοτροπία. […]
Τον Δεκέμβριο του περασμένου έτους, ο Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής Ρίτσαρντ Μπλακ αναγνώρισε ότι το πραξικόπημα είχε προγραμματιστεί στις ΗΠΑ. Με εκπλήσσει αυτό που είπε ο ιδιοκτήτης της Tesla, Έλον Μάσκ, στις 24 Ιουλίου. Παραδέχτηκε ότι είχε εμπλακεί στο πραξικόπημα. Το πραξικόπημα είχε στόχο το λαό της Βολιβίας και τους φυσικούς μας πόρους, το λίθιο, […] το οποίο είχαμε αποφασίσει να βιομηχανοποιήσουμε. […] Το πραξικόπημα είχε επίσης στόχο το οικονομικό μας μοντέλο. Δείξαμε ένα οικονομικό μοντέλο που τα κατάφερε χωρίς το ΔΝΤ, και στόχευε στην ανάπτυξη και στη μείωση της φτώχειας και της ανισότητας. […] Από την αποικιοκρατία, οι ιθαγενείς μας απειλήθηκαν όχι μόνο με ρατσισμό και διακρίσεις, αλλά και με εξαφάνιση. […] Μετά από 500 χρόνια λαϊκής αντίστασης των αυτόχθονων πληθυσμών, είπαμε το 1992: “Από την αντίσταση στην ανάληψη εξουσίας”. Στη Βολιβία τηρήσαμε αυτήν την υπόσχεση».
Θέμις
