Στην εκπνοή του Αυγούστου, οι Παλαιστίνιοι τίμησαν για μια ακόμα χρονιά τη μνήμη του μαρτυρικού θανάτου του Νάτζι Αλ-Άλι, του δημιουργού του αθάνατου Χαντάλα, που δολοφονήθηκε στις 29 Αυγούστου του 1987, στα 48 του μόλις χρόνια.
Θα μπορούσε να πει κανείς ότι ο Νάτζι έχασε τη ζωή του επειδή ήταν ατρόμητος, επειδή αψηφούσε τον κίνδυνο κι επειδή έλεγε την αλήθεια. Ισχύουν όλα, αυτό ωστόσο που τρόμαξε περισσότερο τον εχθρό, ήταν τ’ ότι ο Νάτζι απέδειξε πως η τέχνη και οι ιδέες μπορούν να βλάψουν όσο και τα όπλα• ίσως ακόμα περισσότερο.
Ο Νάτζι ήταν καλλιτέχνης, αλλά δεν σχεδίαζε μόνο.
Ο Γκασάν Καναφάνι ήταν συγγραφέας, αλλά δεν έγραφε μόνο.
Ο Νιζάρ Μπανάτ ήταν διανοούμενος και δάσκαλος, αλλά δεν εκπαίδευε μόνο.
“Αντιστεκόμαστε”, λένε οι Παλαιστίνιοι, “κάποτε και μέσω της διδασκαλίας, κάποτε μέσω της μάθησης, μέσω της ζωγραφικής, της ανάγνωσης ή της γραφής”.
Ο Νάτζι έγινε μάρτυρας επειδή η στάση ζωής του ήταν ακλόνητη. Έγινε μάρτυρας γιατί η τέχνη του υποκίνησε τους ανθρώπους να σκέφτονται και να νιώθουν, δημιουργώντας αυτό που ο Γκασάν Καναφάνι ονόμασε μια πολιτιστική μορφή αντίστασης που “τρέφει την ένοπλη αντίσταση, αγκαλιάζοντας κι εξασφαλίζοντας τη συνέχεια της διαδρομής της”.
Με τον Γκασάν Καναφάνι, μοιράζονταν το όραμα για την πολιτιστική και την ένοπλη αντίσταση. “Αυτοί που κουβαλούν τουφέκια σηκώνουν μεγαλύτερο βάρος”, έλεγε ο Νάτζι, “εμείς ωστόσο πρέπει να κάνουμε τον ήχο των σφαιρών τους ν’ αντηχήσει στον πραγματικό κόσμο, να μετασχηματιστεί σε πραγματική δράση”.
Ο Νάτζι μέσω του Χαντάλα συμβόλισε το πως ο τρόπος που λέγονται οι λέξεις, που γίνεται η ζωγραφική τέχνη και γράφονται ιστορίες, μπορούν να υλοποιούνται σε διαφορετικές μορφές αντίστασης. Με όπλο την πένα του, ήταν η φωνή των καταπιεσμένων. Αντιμαχόμενος τον ιμπεριαλισμό και τον εποικισμό, με τις ζωγραφιές του μιλούσε για την επανάσταση, την αληθινή επανάσταση, για τα στρατόπεδα και τις μάζες.
Ο Νάτζι έγινε μάρτυρας. Αυτό που δεν θα συνειδητοποιήσουν ίσως ποτέ οι εχθροί του, είναι ότι ο Νάτζι ήταν αναμφίβολα ο μοναδικός επιζών τη μέρα του μαρτυρίου του. Κι όπως σημειώνει εύστοχα ο συντάκτης του άρθρου, πρέπει να φοβούνται τους μάρτυρες, πολύ περισσότερο όταν μαρτυρούν απ’ όσο όταν είναι ζωντανοί. Γιατί το μαρτύριό τους πυροδοτεί μονάχα επανάσταση.
Έτσι λοιπόν, μέχρι ο Χαντάλα να ξεσφίξει τα χέρια του. Μέχρι να γυρίσει και να μας αντικρίσει. Μέχρι να χαμογελάσει. Μέχρι να μπορέσει επιτέλους ν’ αρχίσει να μεγαλώνει στη γη της Παλαιστίνης, όντας μόλις 10 χρονών εδώ και 75 χρόνια, οι Παλαιστίνιοι θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν το δικαίωμα στην αντίσταση, στην αυτοδιάθεση και την επιστροφή, σ’ αυτά που ο Νάτζι αφιέρωσε άφοβα την τέχνη του.
“Μέχρι την απελευθέρωση και την επιστροφή. Συνεχίζουμε να αντιστεκόμαστε. Δοξάζουμε τη ζωντανή συνείδηση της Παλαιστίνης. Ο Νάτζι ζει”, βροντοφωνάζουν.
«Με κατηγορούν ότι είμαι προκατειλημμένος, και είναι μια κατηγορία που δεν αρνούμαι. Είμαι προκατειλημμένος υπέρ αυτών που είναι “από κάτω”».
«Όχι στη σιωπή!» Ο Νάτζι υπήρξε εκκωφαντικός στη στάση του ενάντια στην πολιτική φίμωση. Ο Νάτζι απηύθυνε κάλεσμα για την απελευθέρωση όλων. Ξεμπρόστιασε τα πισώπλατα μαχαιρώματα των αραβικών καθεστώτων και των ελίτ. Τίμησε τους μάρτυρες της Παλαιστίνης.
Ο Νάτζι μας υπενθυμίζει ότι “Η Παλαιστίνη δεν είναι μακριά. Ούτε είναι κοντά. Είναι σε απόσταση επανάστασης”.
Είναι η ακλόνητη συνείδηση της Παλαιστίνης. Γι’ αυτό δέχθηκε δεκάδες απειλές θανάτου από εχθρούς και “συμμάχους”, μέχρι απειλές ότι θα του κόψουν τα δάχτυλα που σφυρηλάτησαν την τέχνη του. «Πρέπει να διορθώσετε τη στάση σας», είπε στον Νάτζι ένα ανώτερο στέλεχος της PLO.
Τέσσερις εβδομάδες αργότερα, το 1987, τον πυροβόλησαν σύμφωνα με μαρτυρίες ένοπλοι μασκοφόροι της PLO έξω από τα γραφεία της εφημερίδας Al-Qabas στο Λονδίνο. Έχοντας χτυπηθεί στα μάτια, έπεσε σε κώμα. Οι εχθροί του, οι ενορχηστρωτές του Όσλο, πίστεψαν ότι θα τυφλωνόταν και το αθάνατο όραμά του για παγκόσμια δικαιοσύνη.
Ο Νάτζι άφησε την τελευταία του πνοή στις 29 Αυγούστου. Η κληρονομιά του, όπως και η τέχνη του, θα ζει αιώνια. Ο Νάτζι, που σημαίνει επιζών, δεν πέθανε ποτέ.
Από τις Κουλτούρες της Αντίστασης
Για τον Χαντάλα:
Όπως είναι γνωστό σ’ όλους τους Παλαιστίνιους – αλλά όχι μόνο, ο Νάτζι δανείστηκε τ’ όνομα του ήρωά του από ένα φυτό της γης της Παλαιστίνης, ιδιαίτερα ανθεκτικό, με βαθιές ρίζες και πικρούς καρπούς, που όσες φορές και να ξεριζωθεί πάντα ξαναφυτρώνει. Η πρώτη σύσταση του Χαντάλα έγινε το 1969, αφότου είχαν περάσει δυο χρόνια μετά τον πόλεμο του ’67.
Το 1973, μετά τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ, ο Χαντάλα γύρισε την πλάτη στον κόσμο και τη “λύση” που επέβαλαν στον λαό της Παλαιστίνης οι εχθροί του, μένοντας σιωπηλός μάρτυρας των αγριοτήτων που ξεδιπλώνονταν γύρω του.
Ο Χαντάλα έμεινε για πάντα 10 χρονών, όσο ήταν ο Νάτζι το 1948, όταν η οικογένειά του εκδιώχθηκε από τη γη της Παλαιστίνης, παντοτινό σύμβολο αντίστασης και πάλης.
