Ένα τοξικό νέφος πλανιέται πάνω από τα Βαλκάνια. Το Σαράγεβο, η Πρίστινα, το Βελιγράδι, τα Σκόπια συγκαταλέγονται πλέον στις πιο μολυσμένες πόλεις του κόσμου.
Οι τρεις βαλκανικές πρωτεύουσες κυριολεκτικά ασφυκτιούν από την καύση κάρβουνου και ξύλου που καίνε πολλοί φτωχοί κάτοικοι. Ταυτόχρονα, απαρχαιωμένες ενεργεργιακές υποδομές, όπως λιγνιτικοί σταθμοί, βιομηχανίες, παλιά οχήματα και έλλειψη ΜΜΜ χειροτερεύουν την κατάσταση.
Το Σαράγεβο βρέθηκε την περασμένη εβδομάδα στην 1η θέση των πιο μολυσμένων πόλεων του κόσμου. Το Βελιγράδι κατέλαβε την 8η.
Πρόσφατη έρευνα του ΟΗΕ καταδεικνύει μάλιστα ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση ευθύνεται για το 20% των πρόωρων θανάτων σε 19 πόλεις των δυτικών Βαλκανίων.
Φτώχεια και ανέχεια: Οι βασικοί τροφοδότες του τοξικού νέφους
Η θέρμανση των σπιτιών γίνεται με ξυλόσομπες, μαγκάλια και τζάκια, όπου καίγονται υλικά όπως ξύλο, κάρβουνο, λάστιχα αυτοκινήτων και πλαστικά, απελευθερώνοντας μικροσωματίδια στην ατμόσφαιρα.
Στη Σερβία η ηλεκτρική ενέργεια είναι ακριβή, ενώ ο μέσος μισθός κυμαίνεται στα 500 ευρώ. Λίγοι έχουν πρόσβαση στην κεντρική θέρμανση.
Η κατάσταση δεν είναι πολύ διαφορετική στις άλλες βαλκανικές χώρες.
«Ξέρω ότι είναι ρυπογόνο. Αλλά, η άλλη επιλογή είναι να ζεστάνω το σπίτι με ηλεκτρική ενέργεια που είναι πολύ ακριβή», αναφέρει κάτοικος εργατικού προαστίου των Σκοπίων, όπου σχεδόν όλα τα σπίτια ζεσταίνονται με ξύλα.
Ίδιες συνθήκες και στην Πρίστινα, όπου κυριαρχεί η οσμή από δύο παλιούς λιγνιτικούς σταθμούς. Οι περισσότεροι δεν έχουν άλλη επιλογή.
Το Σαράγεβο και τα Σκόπια είναι περικυκλωμένα από βουνά που παγιδεύουν το μολυσμένο αέρα.
«Αυτοί που πληρώνουν το μεγαλύτερο τίμημα είναι οι φτωχότεροι που έχουν μία ξυλόσομπα σε ένα μόνο δωμάτιο του σπιτιού. Οι αναθυμιάσεις μένουν στο εσωτερικό και τους δηλητηριάζουν», σημειώνει μέλος του οικολογικού κινήματος της Βοσνίας.
Αρκετοί κάτοικοι της χώρας πραγματοποιούν οργισμένες διαμαρτυρίες, όπως στην Τούζλα, όπου ζητούν σχέδιο για μείωση της ρύπανσης.
Μόλυνση του περιβάλλοντος: Στο απυρόβλητο οι πολιτικές που τη δημιουργούν
Η φτώχεια και η ανέχεια των βαλκανικών λαών, η κερδοσκοπία των κάθε λογής «γερακιών» της «ελεύθερης αγοράς» και των μεγαλοεπιχειρηματιών, η μετατροπή των βαλκανικών χωρών σε «el dorado» των πολυεθνικών και των ιμπεριαλιστικών κρατών δεν αφήνουν, όπως φαίνεται, χώρο ούτε για καθαρό αέρα.
Όμως, σε ελάχιστες περιπτώσεις συσχετίζεται η φτώχεια και η εξαθλίωση εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων ανά τον κόσμο με το ζήτημα της ρύπανσης του περιβάλλοντος.
Από την άλλη, λίγοι θα μιλήσουν για τις πολιτικές που ευθύνονται για τη μόλυνση του αέρα, των θαλασσών, για την καύση των δασών, για τα πλαστικά, για τις εξορύξεις. Ακόμα λιγότεροι θα μιλήσουν για τις ρυπογόνες βιομηχανίες που με μοναδικό σκοπό το κέρδος δε διστάζουν να μολύνουν και να καταστρέφουν.
Το βλέπουμε άλλωστε και στη χώρα μας. Σκουριές, Άγραφα, Ήπειρος, Κυκλάδες μερικά πρόσφατα παραδείγματα…
Ακόμα και οι πολυδιαφημισμένες «ΑΠΕ» όταν χρησιμοποιούνται από πολυεθνικές και κατασκευαστικούς κολοσσούς με μόνο σκοπό το κέρδος και χωρίς κατάλληλη εφαρμογή δεν παύουν παρά να συντηρούν, ακόμα και να συντείνουν στο πρόβλημα.
Το ζήτημα της μόλυνσης του περιβάλλοντος δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ξέχωρα από τις πραγματικές αιτίες που το γεννούν: τη «δίψα» των πολυεθνικών για κέρδος, την κρατική πολιτική συγκάλυψης περιβαλλοντικών εγκλημάτων, τις… «θεσμικές» παραβιάσεις των όποιων περιβαλλοντικών όρων τίθενται.
Η μόλυνση του περιβάλλοντος δεν είναι αφηρημένη έννοια, αλλά έχει συγκεκριμένη αιτία. Αν θέλουμε να την αντιμετωπίσουμε θα πρέπει να στραφούμε ενάντια στο ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα που τη γεννά.
