Αποκαλυπτικά είναι τα στοιχεία που έρχονται στο φως για τη λειτουργία των πολυεθνικών, της παγκόσμιας οικονομίας και της πιο «σκοτεινής» πλευράς του τρόπου παραγωγής και αναπαραγωγής του κεφαλαίου.
Σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης και του διαβόητου ΔΝΤ, το 40% των άμεσων ξένων επενδύσεων σε παγκόσμια κλίμακα, το «άγιο δισκοπότηρο» δηλαδή κάθε καπιταλιστικής ανταγωνιστικής οικονομίας, αφορά… κεφάλαια-«φαντάσματα».
Μοναδικό κριτήριο για την επένδυση συνιστά η χαμηλή, σχεδόν ανύπαρκτη, φορολογία, με αποτέλεσμα οι επενδύσεις να μην… οδηγούν σε ανάπτυξη πραγματικών παραγωγικών και εμπορικών δραστηριοτήτων, κοινώς… αέρας κοπανιστός.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η πολυδιαφημισμένη Apple, οι επενδύσεις της οποίας κατευθύνονται στην περιβόητη θυγατρική της στην Ιρλανδία, που ουκ ολίγες φορές έχει απασχολήσει τη δημοσιότητα. Μόνο που στην Ιρλανδία δεν κατασκευάζεται… τίποτα!
Ερευνητές που ασχολούνται με την υπόθεση επισημαίνουν στους Financial Times ότι «ο σκοπός των επενδύσεων αυτών, που ουσιαστικά δεν αφορούν τίποτε περισσότερο από τοποθετήσεις κεφαλαίων, είναι η ελαχιστοποίηση του φορολογικού λογαριασμού που πληρώνουν οι πολυεθνικές». Οι ίδιοι ερευνητές επισημαίνουν ακόμα, ότι το 2010 το ποσοστό των κεφαλαίων–«φαντασμάτων» αντιστοιχούσε στο 31% των άμεσων ξένων επενδύσεων, για να εκτιναχτεί στο 38% το 2017.
Μάλιστα, δύο χώρες, που με ευκολία θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως το «success story» της καπιταλιστικής Ε.Ε, η Ολλανδία και το Λουξεμβούργο, απορροφούν σχεδόν το 50% αυτών των κεφαλαίων-«φαντασμάτων», συμβάλλοντας δηλαδή κατά το ήμισυ στη φοροδιαφυγή που οι ίδιες ευαγγελίζονται ότι θέλουν να πατάξουν. Αμέσως μετά ακολουθούν δύο από τους «παραδείσους» των «off shore», οι Παρθένοι Νήσοι και οι εξωτικές Βερμούδες της Καραϊβικής.
Σε πολλές χώρες τα κεφάλαια-«φαντάσματα» έχουν εκτοξευθεί. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Βρετανία, με τις εν λόγω… αεριτζήδικες επενδύσεις φοροδιαφυγής να σημειώνουν κατακόρυφη άνοδο από το 3% επί του συνόλου το 2009, στο 18% το 2017!
Φαίνεται πως ένα από τα πιο τελειοποιημένα εργαλεία-πεδία του καπιταλισμού, ο χρηματοπιστωτικός τομέας, ο χώρος της υψηλής τεχνολογίας, καθώς και οι επιχειρηματίες με την πιο «κλασική» έννοια του όρου δεν σταματούν να σοφίζονται καινούργιες «πατέντες» και τρικ για να απομυζήσουν όλο και περισσότερα κέρδη ή στη συγκεκριμένη περίπτωση να τα κρύβουν… φανερά. Φτάνουν, μάλιστα, στο σημείο να πουλάνε… αέρα κοπανιστό, προκειμένου να το πετύχουν.
Πάντως, η κατάσταση αυτή δεν περιορίζεται μόνο στις παραπάνω δραστηριότητες. Παρόμοιες συνθήκες συναντά κανείς και σε πιο «παραδοσιακούς» χώρους. Για παράδειγμα, εταιρίες στο χώρο του ενδύματος, όπως η Nike, η Puma κλπ, έχουν πάψει προ πολλού να κατασκευάζουν οι ίδιες τα προϊόντα τους. Η συνηθισμένη πρακτική πλέον είναι να αποστέλλουν την πρώτη ύλη σε εργοστάσια φτωχών χωρών της Ασίας και της Αφρικής, με χαμηλό κόστος κατασκευής, φθηνό εργατικό δυναμικό και ανύπαρκτες συνθήκες ασφάλειας, άρα περισσότερα κέρδη. Αυτό που ουσιαστικά πουλούν είναι το σήμα-κατατεθέν.
