Με πρωτοβουλία της Ανοιχτής Συνέλευσης «Όχι μετρό στην πλ. Εξαρχείων» το απόγευμα της Παρασκευής, 28 Μαρτίου, πραγματοποιήθηκε εκδήλωση – συζήτηση σε αίθουσα του Πολυτεχνείου, με κεντρικό θέμα τα ζητήματα ασφαλείας στη νέα γραμμή του Μετρό της Αθήνας (Γραμμή 4), και γενικά στις συγκοινωνίες. Η πρόσκληση από την πλευρά των οργανωτών, ανάμεσα στα άλλα σημείωνε: «Ο σχεδιαζόμενος σταθμός μετρό στην πλ. Εξαρχείων, εκτός των κοινωνικοπολιτικών προεκτάσεων της καταστροφής της γειτονιάς και της μετατροπής της σε χώρο υποδοχής κτηματομεσιτικών εταιρειών και τουριστών, χωρίς κατοίκους, χωρίς μικρές επιχειρήσεις, χωρίς ελεύθερους χώρους συνάντησης, έχει αποκαλύψει ακόμα και στον πλέον καλόπιστο ότι, συχνά, τα δημόσια έργα υποδομών, μπροστά στο κέρδος, βάζουν σε κίνδυνο την ασφάλειά μας. Είτε μιλάμε για τα Εξάρχεια ή το Γουδί, είτε μιλάμε για το μετρό Θεσσαλονίκης ή για αστικές και υπεραστικές συγκοινωνίες η «ανάπτυξη» έρχεται απαράλλαχτη: Το κέρδος των μεγαλοεργολάβων και των μεσαζόντων πάνω από την ανθρώπινη ζωή».
Κεντρικοί ομιλητές στην εκδήλωση ήταν οι Θανάσης Καμπαγιάννης (δικηγόρος), Δημήτρης Κουφοβασίλης (Πρόεδρος Σωματείου Εκτάκτων Αρχαιολόγων), και Κώστας Γενιδούνιας (Πρώην Πρόεδρος Σωματείου Μηχανοδηγών ΟΣΕ).
Η εκδήλωση πέτυχε καταρχάς μια γεμάτη αίθουσα διαλέξεων, ενώ μεταδόθηκε και ζωντανά από το «The Press Project», με το αναρτημένο πλήρες βίντεο της εκδήλωσης να καταγράφει 2.000 θεάσεις σε δύο ημέρες
(https://www.youtube. com/watch?v=mg_VSqOjZNg).
Συνδέοντας την «ασφάλεια», κεντρικό όρο και άξονα της συζήτησης, α) με τον κυβερνητικό σχεδιασμό για αστυνομοκρατία στο κέντρο της πρωτεύουσας, β) με συγκεκριμένα παραδείγματα καταφανούς, ανοιχτής παραβίασης των εργατικών δικαιωμάτων από την πλευρά της λεγόμενης «εργατικής» νομοθεσίας, και γ) με όχι τόσο γνωστά εργαλεία εργοδοτικής τρομοκρατίας (όπως είναι οι ρήτρες εχεμύθειας στις συμβάσεις εργασίας), ο πρόεδρος των Εκτάκτων Αρχαιολόγων έδωσε με την τοποθέτησή του μια γλαφυρή εικόνα των συνθηκών εργασίας στα δημόσια έργα. Παραθέτουμε εδώ το πλήρες κείμενο της ομιλίας του Δ. Κουφοβασίλη:
Αγαπητοί φίλοι, καταρχήν ευχαριστούμε πολύ για την πρόσκληση.
Εκπροσωπώντας τον Σύλλογο Εκτάκτων Αρχαιολόγων (ΣΕΚΑ) κωδικοποιημένα να πω, μιας και δεχτήκαμε με χαρά την πρόσκληση από την Ανοιχτή Συνέλευση «Όχι μετρό στην πλ. Εξαρχείων», ότι με δημόσιες ανακοινώσεις του Συλλόγου μας στις 21 Αυγούστου ’22, στις 16 Ιουλίου ’23, και στις 22 Μαΐου ’24, έχουμε αποδοκιμάσει τον σχεδιασμό και τις εργασίες κατασκευής σταθμού στην πλατεία Εξαρχείων, καταρχάς επειδή πρόκειται για ένα έργο που βρίσκει απέναντί του την τοπική κοινωνία.
Σημειώνουμε ότι ως ΣΕΚΑ έχουμε πάρει θέση για εκ νέου χωροθέτηση σταθμού μετρό ανάμεσα στο Πολυτεχνείο και στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, και παράλληλα με τις δρομολογημένες εργασίες επέκτασης και αναβάθμισης του τελευταίου, αυτές που κανόνιζε η κα Λίνα Μενδώνη μαζί με την κα Μαρέβα Μητσοτάκη, ήδη όταν η νυν υπουργός πολιτισμού ήταν ακόμη μέλος του ΠΑΣΟΚ, και πριν ανέλθει στην κυβερνητική εξουσία η ΝΔ.
ασφάλεια με τη μορφή στρατοκρατίας
Μιλώντας για «ασφάλεια» επιτρέψτε μας να αντιγράψουμε δυο φράσεις από μία από αυτές τις ανακοινώσεις του ΣΕΚΑ:
«Προφανώς, η κυβερνητική απόφαση, που έχει γίνει και απόφαση της Ελληνικό Μετρό, είναι η στρατοκρατία στο κέντρο της Αθήνας: από τον Αύγουστο του 2022 (η ανάδοχος ΕΡΕΤΒΟ επιχείρησε, μέρες κατακαλόκαιρου, με καταδρομικές στις 04:00 και 05:00 τα ξημερώματα, συνοδεία ΜΑΤ και οχημάτων τήρησης της τάξης, να στήσει εργοτάξιο στην πλατεία Εξαρχείων, επαληθεύοντας εμμέσως πλην σαφώς ότι ο σταθμός στο συγκεκριμένο σημείο δεν γνωρίζει αποδοχής από την τοπική κοινωνία) χιλιάδες βάρδιες αστυνομικών, δυνάμεων των ΜΑΤ, της ΔΙΑΣ, των ΥΜΕΤ, έχουν δημιουργήσει ένα σουρεαλιστικό, παγκοσμίως πρώτο, στατιστικό: Για την κατασκευή ενός σταθμού ο οποίος υποτίθεται υπηρετεί το δημόσιο συμφέρον, και ο οποίος υποτίθεται θα ωφελήσει και γι’ αυτό κάνει χαρούμενους τους κατοίκους της περιοχής, έχει απασχοληθεί προσωπικό της αστυνομίας και συναφών ειδικοτήτων 5 ή 6 φορές πιο πολυάριθμο (!) σε σύγκριση με όλο το προσωπικό που εργάζεται για την αρχαιολογία σε όλους τους σταθμούς της Γραμμής 4, όλων των ειδικοτήτων.
Για τους λάτρεις της στατιστικής, για κάθε έναν αρχαιολόγο ή εργατοτεχνίτη ή τοπογράφο που εργάζεται στη Γραμμή 4 του Μετρό της Αθήνας, αντιστοιχούν τουλάχιστον πέντε αστυνομικοί, όλοι τους δεσμευμένοι στη φύλαξη του εργοταξίου των Εξαρχείων. Δεν συνυπολογίζουμε αύρες, κλούβες, κλπ.
Μήπως, ανάμεσα σε όλα τα άλλα που αφορούν τον σταθμό στην πλατεία Εξαρχείων, η ελληνική κυβέρνηση, και μαζί της η Ελληνικό Μετρό, θα πρέπει να διερωτηθούν αν οι έως και 300 αστυνομικοί το 24ωρο γύρω από ένα εργοτάξιο, εκτός από μνημείο αντιδημοκρατικού κατήφορου και διεθνή δυσφήμηση της χώρας με εικόνες στρατοκρατίας στο κέντρο της πρωτεύουσας, συνιστούν ταυτόχρονα και μια αλόγιστη, υπέρμετρη δαπάνη που βαραίνει τις τσέπες όλων των φορολογούμενων;».
ασφάλεια με τη μορφή τριτοβάθμιας εξίσωσης
Αγαπητοί φίλοι,
Η συνάντησή μας γίνεται στη σκιά πρόσφατων μοιραίων εργατικών «ατυχημάτων» σε έργα της Αττικής, και ενώ κάθε δεύτερη ημέρα υπάρχει και ένας νεκρός στα εργοτάξια όλης της χώρας. (Ευτυχώς, στις εργασίες της Γραμμής 4 δεν έχει συμβεί κάτι τέτοιο, και ελπίζουμε να συνεχίσουμε έτσι, μέχρι την περάτωση των εργασιών).
Όμως ταυτόχρονα, η συνάντησή μας γίνεται σε μια περίοδο που η ελληνική κοινωνία πραγματοποιεί ίσως τις μαζικότερες κινητοποιήσεις στη νεότερη ιστορία της, ζητώντας την απόδοση δικαιοσύνης και καταγγέλλοντας τη συγκάλυψη, ένα δεύτερο μπάζωμα και μοντάζ που επιχειρείται, για να κουκουλωθεί το κρατικό έγκλημα στα Τέμπη. Ανάμεσα στα αιτήματα του κινητοποιημένου λαού, το όποιο τυχόν ανθρώπινο λάθος ή αμέλεια, να προλαμβάνεται και να αποτρέπεται, με αυστηρή τήρηση πρωτοκόλλων ασφαλείας, που θα μας επιτρέπουν να αισθανόμαστε ήσυχοι είτε όταν ταξιδεύουμε με το πιο ασφαλές, μέχρι πρότινος, μέσο μεταφοράς, και στην πιο συνηθισμένη διαδρομή (αυτή που βαφτίστηκε «άγονη», για την εξυπηρέτηση του μεγάλου ιδιωτικού κεφαλαίου, δηλαδή το δρομολόγιο ανάμεσα στην πρωτεύουσα και τη συμπρωτεύουσα), είτε όταν βρισκόμαστε στους χώρους εργασίας μας.
Είναι άραγε, τόσο δύσκολο να τεθούν κανόνες και να τηρηθούν μέτρα ασφαλείας;
Μόνο στην υπηρεσία του σουρεαλισμού, καταγράφουμε μερικές από τις παραμέτρους που αφορούν το πλαίσιο και τις συνθήκες εργασίας του προσωπικού στο πεδίο σε δημόσια έργα, όπως αυτό της Γραμμής 4.
Υπάρχει ρητώς θερμοκρασία πεδίου (είτε υψηλή, είτε χαμηλή) στην οποία παύονται οι εργασίες;
Η απάντηση είναι, κατηγορηματική, και είναι «ναι και όχι».
Για την ακρίβεια, οι ανέξοδες εγκύκλιοι που κάθε χρόνο ή δεύτερο χρόνο εκδίδει το υπουργείο Εργασίας και συνυπογράφει η ΓΣΕΕ μετατρέπουν σε χρησμό την απάντηση στο ερώτημα «πότε σταματάμε;». Πρόκειται για μια θολή συνάρτηση της θερμοκρασίας, της υγρασίας, του είδους και της έντασης της εργασίας καθώς και του συγκεκριμένου χώρου εργασίας, του βαθμού εγκλιματισμού τού εργαζόμενου στις υψηλές ή χαμηλές θερμοκρασίες, της ηλικίας και της σωματικής κατάστασής του, της υγείας του, του ρουχισμού και των μέσων ατομικής προστασίας που αυτός φέρει. Σε πρακτικό επίπεδο, δουλεύουμε, μέχρι να φιλοτιμηθεί (δηλαδή πιεστεί) η εργοδοσία να πει ότι σταματάμε.
Αλλά ας πιάσουμε μόνο μία από τις παραμέτρους αυτές: τα ΜΑΠ
Το ΕΛΙΝΥΑ (Ελληνικό Ινστιτούτο Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία) αναγνωρίζει ότι στην ιεραρχία των μέτρων για τον έλεγχο των κινδύνων, τα Μέσα Ατομικής Προστασίας (ΜΑΠ) κατέχουν τη χαμηλότερη κατάταξη και ως επιλογή αποτελούν την «έσχατη» λύση. Ή, αλλιώς, είναι το τελευταίο οχυρό των εργαζομένων όταν δεν έχουν ελεγχθεί όλοι οι κίνδυνοι.
Ποια τέλος πάντων είναι τα ΜΑΠ; Κύριος οίδεν. Υποτίθεται κρίνονται κατά περίσταση, με βάση τη φύση του έργου. ΔΕΝ υπάρχει με ρητό τρόπο αναγκαίος κατάλογός τους για όλες τις εργασίες.
Το δραματικά αστείο είναι ότι, με βάση την εκτίμηση κινδύνου, όπως λέει το ΕΛΙΝΥΑ σε κάθε περίπτωση ο Τεχνικός Ασφάλειας / Ιατρός Εργασίας, θα πρέπει (ενδεχομένως σε συνεργασία με τον προμηθευτή) να καθορίζει τον ακριβή τύπο ΜΑΠ που θα πρέπει να επιλεγεί μετά από τεκμηρίωση.
Σύμφωνα μάλιστα με τον Ν. 3850/2010, για έργα που απασχολούν περισσότερα από 50 άτομα, σε κάθε περίπτωση απασχόλησης τεχνικού ασφάλειας και ιατρού εργασίας ο ελάχιστος πραγματικός χρόνος ετήσιας απασχόλησης για τον καθένα χωριστά δεν μπορεί να είναι μικρότερος των (…) 75 ωρών ετησίως (άρθρο 21, «χρόνος απασχόλησης τεχνικού ασφαλείας και ιατρού εργασίας», παράγραφος 2). Αυτό αντιστοιχεί σε 6 ώρες και 1 τέταρτο για κάθε ιατρό εργασίας για να ασχοληθεί ανά μήνα με 50 και πλέον εργαζόμενους.
Με βάση το άρθρο 42 του ίδιου νόμου, παράγραφος 2, Ο εργοδότης επίσης οφείλει να θέτει στη διάθεση των εκπροσώπων των εργαζομένων επαρκή απαλλαγή από την εργασία χωρίς απώλεια αποδοχών, καθώς και τα αναγκαία μέσα προκειμένου να μπορούν να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τις κείμενες διατάξεις και τον παρόντα κώδικα. Ο χρόνος απαλλαγής από την εργασία, συνολικά για όλους τους εκπροσώπους των εργαζομένων, δεν μπορεί να είναι μικρότερος από το ένα τρίτο (1/3) του ελάχιστου χρόνου απασχόλησης τεχνικού ασφάλειας σύμφωνα με το άρθρο 21. Δηλαδή, χορηγούνται …2 ώρες τον μήνα στους εκπροσώπους των εργαζομένων για να ασχοληθούν με προβλήματα ασφαλείας και καλής υγείας των 50 και πλέον συναδέλφων τους.
Όταν η εργατική νομοθεσία δεν είναι ανοιχτά …αντεργατική, τότε φροντίζει να απλώνει ένα πέπλο ομίχλης και ερμηνειών, που μόνο στην εργοδοσία επιτρέπουν ήσυχο και ασφαλή ύπνο.
Ασφάλεια με τη μορφή της επισφάλειας
Πολλοί εργαζόμενοι σε μεγάλα δημόσια έργα, όπως και μεγάλο κομμάτι εργαζομένων στη Γραμμή 4, δεσμεύονται στις συμβάσεις τους με ρήτρες εχεμύθειας. Η εργασιακή ομηρία των συμβασιούχων πλουτίζεται με διάφορους τρόπους, καθώς η εργοδοσία εξασφαλίζει για τον εαυτό της εξτρά όπλα.
Χαρακτηριστικό, κορυφαίο πρόσφατο παράδειγμα πρακτικού εκβιασμού των εργαζομένων με τα όπλα αυτά, παράδειγμα το οποίο υπερβαίνει με δραματικό τρόπο τα όρια του αστείου και του σουρεαλισμού, η περίπτωση της εργασίας συμβασιούχων αρχαιολόγων και άλλων ειδικοτήτων στα «βασιλικά κτήματα» στο Τατόι. Ανοίγοντας κούτες με άγνωστο περιεχόμενο, κινητά ευρήματα που άφησε πίσω της η βασιλική οικογένεια, βρήκαν, ανάμεσα σε πολλά άλλα περίεργα, κιβώτιο με ράβδο ουρανίου, και ξύλινη κασετίνα με προϊόντα πυρηνικής σχάσης, τεχνήτιο και προμήθειο. Δυστυχώς, σχεδόν όλοι οι εργαζόμενοι σιώπησαν, και αισθάνθηκαν την υποχρέωση να συνεχίσουν να παρέχουν την εργασία τους δίπλα σε δυνάμει ραδιενεργά και απολύτως επικίνδυνα υλικά για την υγεία τους.
Αγαπητοί φίλοι, ρήτρα εχεμύθειας, εν προκειμένω, μπορεί να σημαίνει να μη βγάλεις στη δημοσιά φωτογραφίες από τα εσώρουχα του βασιλιά, όχι να μην καταγράψεις και να μη καταγγείλεις ανοιχτά τους κινδύνους στο εργασιακό σου περιβάλλον.
Θυμίζοντας ότι οι εργαζόμενοι αρχαιολόγοι στη Γραμμή 4 είναι, με διαφορά, οι πλέον κακοπληρωμένοι της χώρας, στη βάση αυθαίρετων προτύπων μισθοδοσίας που έχει αποφασίσει μόνο του το ΔΣ της πρώην Αττικό Μετρό, νυν ελληνικό Μετρό, σημειώνουμε ότι οι εργαζόμενοι όλων των ειδικοτήτων, για να περάσουν από τον πρώτο ανάδοχο στον δεύτερο (δηλαδή από την ΕΡΕΤΒΟ στην AVAX) υποχρεώνονται να αποποιηθούν των προβλεπόμενων νόμιμων αποζημιώσεων απόλυσης, προκειμένου να διατηρήσουν το δικαίωμά τους στην εργασία. Η διασφάλιση της συνέχισης της εργασίας, κοστίζει. Διαφορετικά, οι εργαζόμενοι έχουν την ελευθερία που πάντοτε προσφέρει το σύστημα, να μείνουν άνεργοι.
Ενωμένοι μέσα σε αυτό το δύσκολο πλαίσιο, οι εργαζόμενοι στη Γραμμή 4 είναι και έχουν δώσει στο παρελθόν μεγάλες απεργιακές μάχες και για μισθολογικά και για θεσμικά θέματα, ζητώντας μεταξύ άλλων την εξασφάλιση κοντέινερ προσωπικού, επαρκείς τουαλέτες, μέσα ατομικής προστασίας. Είναι δύσκολο στον ιδιωτικό τομέα να δεις τέσσερεις διαφορετικές ειδικότητες να κλείνουν εργοτάξια στο κέντρο της Αθήνας για τρεις εβδομάδες. Αυτό όμως συνέβη. Άλλοτε πετύχαμε μικρές νίκες, άλλοτε η εργοδοσία μας ξεγέλασε δεσμευόμενη να κάνει πράξη τα αιτήματά μας εφόσον θα κλείναμε την απεργία μας, μια υπόσχεση την οποία ουδέποτε τήρησε.
Αγαπητοί φίλοι, η συζήτηση για την ασφάλεια και τη διασφάλιση, έχει πολλές οπτικές γωνίες.
Κλείνοντας εδώ, ως Σύλλογος Εκτάκτων Αρχαιολόγων θεωρούμε ότι η κατακλείδα της πρόσκλησης για τη σημερινή μας συζήτηση «Τα λέμε στην εκδήλωση και στους δρόμους» είναι καλώς ή κακώς, εύκολα ή δύσκολα, το βασικότατο κλειδί για να απαντηθούν ουσιαστικά και τα προβλήματα ασφάλειας για εργαζόμενους και κατοίκους, αλλά και όλα τα υπόλοιπα, μικρά ή μεγαλύτερα, προβλήματα με κοινωνική διάσταση που συναντάμε στη δύσκολη καθημερινότητά μας. Χαιρετίζουμε την προσπάθεια που έχει κάνει με συνέπεια και πεποίθηση, με μαζικότητα και ευθύνη, η Ανοιχτή Συνέλευση «Όχι μετρό στην πλ. Εξαρχείων», έναν αγώνα δύσκολο, έναν αγώνα που δεν έχει διασφαλισμένη τη θετική έκβαση, και, γι’ αυτό ακριβώς, έναν αγώνα τόσο ωραίο.
Ευχαριστούμε πολύ
