Το Σάββατο 2 Μάρτη, πραγματοποιήθηκε εκδήλωση στον πολιτιστικό χώρο «Σήμα της Πορείας» για τις πρόσφατες εκτεταμένες αντιδραστικές αλλαγές στους Ποινικούς Κώδικες, τις οποίες ψήφισε προ ολίγων ημερών η κυβέρνηση. Παρά το γεγονός ότι οι τροποποιήσεις αυτές είναι ιδιαίτερα σοβαρές, δεν έγινε σχεδόν καθόλου γνωστό στην κοινωνία το περιεχόμενό τους. Για τους λόγους αυτούς, παρουσιάζουμε συνοπτικά τις σημαντικότερες από αυτές τις τροποποιήσεις. Ειδικότερα :
Α. Αυστηροποίηση ποινών – αναστολές
Μετατρέπονται οι αναστολές στα πλημμελήματα που επιβάλλονται σε ποινές άνω του ενός έτους. Πρόκειται για τροποποίηση με ξεκάθαρη στόχευση προς τους λαϊκούς αγώνες και τα λαϊκά στρώματα. Αδικήματα που φορτώνονται συχνά σε διαδηλωτές (όπως αυτά της αντίστασης κατά της αρχής, βία κατά υπαλλήλων, απόπειρα σωματικών βλαβών, απείθεια, παρεμπόδιση εργασίας μη απεργών), κατηγορίες προς δημοσιογράφους για συκοφαντική δυσφήμιση, αλλά και αδικήματα που σχετίζονται με χρέη των λαϊκών στρωμάτων προς το δημόσιο (ασφαλιστικά ταμεία, εφορία) θα μπορούν πλέον να οδηγήσουν κάποιον στη φυλακή.
Παράλληλα, αυξάνονται σημαντικά οι χρηματικές ποινές. Στα πλημμελήματα η ταρίφα κυμαίνεται από 300 € – 40.000 € και για κακουργήματα από 5.000 € έως 120.000 €. Σχεδόν δε σε όλα τα αδικήματα, η χρηματική ποινή προβλέπεται σωρευτικά με τις ποινές φυλάκισης. Είναι προφανές ότι η δικονομική μεταχείριση των δραστών και η πραγματική έκτιση της ποινής τους ή όχι θα εξαρτάται από την οικονομική τους κατάσταση.
Αυξάνονται σχεδόν οριζόντια τα ανώτατα και κατώτατα όρια των ποινών (επανέρχεται ως ανώτατο όριο ποινής κάθειρξης τα 20 χρόνια αντί των 15).
5) Οι προηγούμενες προϋποθέσεις της υφ’ όρων απόλυσης κρατουμένων αντικαθίστανται με έννοιες παντελώς αόριστες (επικινδυνότητα του εγκλήματος, ατομικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά του δράστη). Η αοριστία είναι βέβαιο ότι θα οδηγήσει στην περαιτέρω αυθαιρεσία.
Αν εφαρμοστούν οι αλλαγές αυτές θα οδηγηθούμε σε έναν τουλάχιστον υπερδιπλασιασμό κρατουμένων στις ελληνικές φυλακές, οι οποίοι ήδη ξεπερνούν κατά πολύ τις δυνατότητες των υποδομών τους. Η Ελλάδα έχει πολλές φορές καταδικαστεί για τις άθλιες συνθήκες που επικρατούν σε αυτές.
Β. Θέσπιση νέων αντιλαϊκών αδικημάτων
Η αντιλαϊκή σκοπιμότητα του νομοσχεδίου, αποτυπώνεται ξεκάθαρα στη θέσπιση των αδικημάτων για τη διατάραξη της λειτουργίας σε δομές παροχής υπηρεσιών υγείας και σε χώρο πρωτοβάθμιας ή δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, με οποιονδήποτε τρόπο, ιδίως με φωνασκίες, θόρυβο, ύβρεις ή απειλές κατά του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού, εργαζομένων, υπαλλήλων ή ασθενών. Πρόκειται για μία ξεκάθαρα φωτογραφική διάταξη που ποινικοποιεί με εξαιρετικά αφηρημένες έννοιες τις κινητοποιήσεις των υγειονομικών και των εκπαιδευτικών.
Παράλληλα, το δόγμα της ατομικής ευθύνης και των «εμπρηστών» μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές των προηγούμενων ετών έρχεται να αποτυπωθεί και στον Ποινικό Κώδικα. Με τις νέες τροποποιήσεις, η κυβέρνηση ποινικοποιεί ως προπαρασκευαστικές πράξεις την κατοχή εμπρηστικών υλών ή πρόσφορων για φωτιά αντικειμένων (εξαιρετικά αφηρημένες και επικίνδυνες έννοιες) οι οποίες δεν επαρκούν για να συγκροτήσουν αρχή τέλεσης οποιουδήποτε αδικήματος, ανοίγοντας τον δρόμο για αστυνομικές σκευωρίες και δικονομικές αυθαιρεσίες.
Προκλητικό είναι όμως ότι απαλείφεται η ποινική δίωξη για το αδίκημα της παράλειψης μέτρων πυροπροστασίας, το οποίο είχε προβλεφθεί στο πρώτο σχέδιο του νόμου με μία προκλητική ποινή χάδι για τους πραγματικούς υπεύθυνους των δασικών πυρκαγιών, το οποίο όμως μέχρι την τελική ψήφιση κάπου… χάθηκε στον δρόμο και απαλείφθηκε παντελώς!
Γ. Αφαίρεση διαδικαστικών εγγυήσεων στην ποινική δίκη
Οι τροποποιήσεις στον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας κινούνται σε μία κατεύθυνση προώθησης παραπομπών και καταδικών με συνοπτικές διαδικασίες, την κατάργηση της αμεσότητας, την αποψίλωση του δικαιώματος καταφυγής σε ένδικα μέσα, την απαλλαγή εισαγγελικών διατάξεων από την αιτιολόγηση και βέβαια την απροκάλυπτη εισπρακτική σκοπιμότητα που ενισχύει ταξικά και κοινωνικά ακόμα περισσότερο την κατασταλτική. Ενδεικτικά, οι πιο κρίσιμες αλλαγές αφορούν τα εξής :
Οι αστυνομικοί που πραγματοποιούν τη σύλληψη και την προανάκριση δεν θα καλούνται στο ακροατήριο να καταθέσουν.
Η εξέταση μαρτύρων και κατηγορουμένων θα γίνεται με τεχνολογικά μέσα, χωρίς φυσική παρουσία ακόμα και στην απολογία κατηγορουμένου. Η πρόβλεψη εξέτασης των διαδίκων με τεχνολογικά μέσα συνιστά παραβίαση της αρχής της αμεσότητας της δίκης και του αδιάβλητου της εξέτασής τους, αλλά και του θεμελιώδους υπερασπιστικού τους δικαιώματος στην απολογία.
Παραπομπή για πλήθος σοβαρών αδικημάτων σε δίκη με απευθείας κλήση, χωρίς προηγούμενα να εξεταστεί η υπόθεση από συμβούλιο δικαστών.
Καταργούνται τα Πενταμελή Εφετεία Κακουργημάτων και ενισχύεται ακόμα περισσότερο η αρμοδιότητα των Μονομελών Δικαστηρίων.
Αυξάνεται το κόστος των παραβόλων και τα δικαστικά έξοδα οριζόντια σε όλα τα στάδια της ποινικής διαδικασίας.
Η κυβέρνηση με το νομοσχέδιο αυτό, αυστηροποιώντας τις ποινές, «νίπτει τας χείρας της» για όλο το κοινωνικοπολιτικό και οικονομικό υπόβαθρο της φτώχειας, της εξαθλίωσης και της περιθωριοποίησης πάνω στο οποίο η εγκληματικότητα γεννιέται και συντηρείται και το οποίο είναι αποτέλεσμα της ίδιας της αντιλαϊκής πολιτικής της και «παίζει μπάλα» στο γνώριμο παιχνίδι της καταστολής και της αφαίρεσης δικαιωμάτων. Η βασική στόχευσή της είναι να αποπροσανατολίσει τον λαό από τους πραγματικούς υπαίτιους για την άθλια κατάσταση στην οποία βρίσκεται, αποδίδοντας τις ευθύνες στην «εγκληματικότητα», η οποία χρειάζεται απλώς μεγαλύτερες ποινές για να «φοβηθεί». Αξιοποιεί δε αυτήν την αντιδραστική προπαγάνδα της για να χτυπήσει αυτούς που πραγματικά την ενδιαφέρουν, το λαϊκό κίνημα και τα λαϊκά στρώματα.
