“Αν υπάρχει ένα μάθημα για τον επιχειρηματικό κόσμο από την κατάρρευση της SVB και της First Republic, είναι να μην θεωρεί ποτέ και τίποτα δεδομένο. Αυτό που φαίνεται να είναι ακλόνητο και ασφαλές σήμερα, μπορεί να καταρρεύσει σαν χάρτινος πύργος αύριο.”
Τα λόγια αυτά ανήκουν στον Gary Cohn, αντιπρόεδρο της IBM και πρώην πρόεδρο της Goldman Sachs, σε μια τηλεοπτική εκπομπή την προηγούμενη Κυριακή 30 Απρίλη, και είναι ενδεικτικά ενός κλίματος που, παρά τις προσπάθειες να αποκρυβεί, είναι απολύτως διάχυτο στους κύκλους των επιχειρηματιών, επενδυτών, ομολογιούχων και λοιπών στις ΗΠΑ. Και είναι ενδεικτικά γιατί στην μητρόπολη του καπιταλισμού ελλοχεύει εδώ και καιρό ο κίνδυνος μιας παρατεταμένης κρίσης με επίκεντρο το χρηματοπιστωτικό σύστημα, ενώ ξυπνούν μνήμες του 2008 και της κατάρρευσης τότε, που είχε πολλαπλές συνέπειες και όχι μόνο στα πλαίσια και τα όρια των ΗΠΑ.
Η «εξαγωγή» φυσικά της πρόσφατης κρίσης στη γηραιά Ευρώπη είναι απολύτως νωπή που αφορούσε κραταιές τράπεζες στην Ελβετία, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία και Βρετανία με τρανταχτά ονόματα όπως Credit Suisse, Societe Generale, Unicredit, Deutsche Bank, HSBC και άλλες.
Τα γεγονότα
Ακριβώς δύο μήνες νωρίτερα στις αρχές Μαρτίου είχαν πτωχεύσει άλλες δύο τράπεζες από τις περιφερειακές των ΗΠΑ, όμως καθόλου ευκαταφρόνητες σε μέγεθος, η Silicon Valley Bank (SVB) και η Signature Bank στην δυτική ακτή, και τώρα ήρθε η σειρά της First Republic Bank (FRB) παρά τις προσπάθειες που έγιναν για τη διάσωσή της.
Συγκεκριμένα μετά τις πτωχεύσεις των δύο προαναφερόμενων τραπεζών πάρθηκαν έκτακτα μέτρα από την αμερικάνικη κυβέρνηση, δόθηκε από άλλες τράπεζες «ειδική φαρμακευτική αγωγή» ύψους 30 δισ. δολλαρίων, που όμως δεν στάθηκαν ικανά να εμποδίσουν την κατάρρευση της FRB. Έτσι και ενώ πριν μία βδομάδα τη Δευτέρα, η τράπεζα επιβεβαίωσε ότι πολλοί πελάτες είχαν αποσύρει τις καταθέσεις τους, συνολικά περισσότερα από 100 δισ. δολάρια το τελευταίο τρίμηνο, η μετοχή της σημείωσε κάθετη πτώση και την τελευταία Παρασκευή του Απριλίου, η αξία της FRB δεν ήταν παρά 654 εκατ. δολάρια, ενώ στην αρχή της χρονιάς άξιζε περισσότερα από 20 δισ. δολάρια, και τον Νοέμβριο του 2021 άξιζε περισσότερα από 40 δισ. Αυτό ισοδυναμούσε με πλήρη κατάρρευση, και κινητοποίησε τις αρχές για την διάσωσή της, οπότε τελικά επιλέχθηκε η λύση της εξαγοράς από την JPMorgan, η οποία πρακτικά αποτελεί το κορυφαίο τραπεζικό ίδρυμα στις ΗΠΑ, παρά το ότι λήφθηκαν προσφορές και από άλλες τράπεζες.
Νεοφιλελευθερισμός με κρατική στήριξη…
Η FRB, με έδρα την Καλιφόρνια πέρασε στον έλεγχο της Federal Deposit Insurance Corp (FDIC), της ομοσπονδιακής υπηρεσίας που είναι υπεύθυνη για την εγγύηση των τραπεζικών καταθέσεων. Δηλαδή το αμερικάνικο κράτος έσπευσε μέσω της FDIC να αποσοβήσει όσους κραδασμούς μπορούσε να επιφέρει η πτώχευση της 14ης σε αξία και μέγεθος τράπεζας των ΗΠΑ, μη εμπιστευόμενο το «αόρατο χέρι» της αγοράς… Μάλιστα θα χρεωθεί με περίπου 13 δισ. δολάρια για τη συμφωνία προκειμένου να καλύψει τις ζημιές της χρεωκοπημένης First Republic, ενώ θα χρηματοδοτήσει με 50 δισ. δολάρια την JPMorgan που την αγόρασε.
Εμείς εδώ στην Ελλάδα έχουμε από τους δικούς μας δήθεν νεοφιλελεύθερους και τους ξένους προστάτες τους και εντολείς τους αρκετά μεγάλη πείρα από τις διαδοχικές ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών.Εξάλλου η First Republic θα μείνει στην ιστορία ως η δεύτερη σε μέγεθος αμερικανική τράπεζα από πλευράς ενεργητικού που κατέρρευσε μετά τη Washington Mutual, η οποία πτώχευσε στη διάρκεια της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008, αν εξαιρέσουμε τις επενδυτικές τράπεζες όπως η «Lehman Brothers» από την χρεωκοπία της οποίας ξεκίνησε φαινομενικά η παγκόσμια κρίση εκείνη, την όχι και τόσο μακρινή, περίοδο.
Όμως είναι έτσι; Οι βαθύτερες αιτίες
Γράφαμε πριν ακριβώς ενάμιση μήνα πως «…για την τραπεζική κρίση υπάρχουν ορισμένα δεδομένα. Οι τράπεζες με τη μορφή των καταθέσεων δανείζονται χρήματα. Στη συνέχεια αυτά τα χρήματα, τα επενδύουν, χορηγώντας δάνεια με ληστρικά κατά βάση επιτόκια, με συμμετοχές, με αγορά ομολόγων κ.ά Όμως συχνά οι επενδύσεις αυτές δεν έχουν την προσδοκώμενη κερδοφορία, οπότε τα κρισιακά φαινόμενα εκδηλώνονται στο τραπεζικό σύστημα … ένα πράγμα είναι αδιαμφισβήτητο ως δεδομένο. Η κατάρρευση μιας τράπεζας, σε τελευταία ανάλυση, αντανακλά την δυστοκία ή την αποτυχία της επένδυσης. Η χρεωκοπία μιας τράπεζας προφανώς δεν είναι η αιτία, είναι η πρώτη εκδήλωση της κρίσης.
Στην πραγματικότητα έχουμε την αδυναμία κερδοφόρας επένδυσης των κεφαλαίων που έχουν συσσωρευθεί για διάφορους – όχι πάντα τους ίδιους- λόγους. Στην πράξη ωστόσο υπάρχει ένας παρονομαστής κοινός για την «έξοδο» από την κρίση και την «σταθεροποίηση» της οικονομίας και του τραπεζικού συστήματος. Στη χώρα μας το έχουμε διδαχτεί επαρκώς και με τραγικό τρόπο».
Αυτό ισχύει απολύτως και τώρα όπου υπάρχει μια αδυναμία που αφορά τα υπερσυσσωρευμένα κεφάλαια τα οποία δεν βρίσκουν κερδοφόρες διεξόδους, με αποτέλεσμα έναν λυσσώδη ανταγωνισμό από αυτούς που τα κατέχουν και μεγάλες αναταράξεις στο πλαίσιο αυτής της κρίσης. Με θύματα πάντα τους «πληβείους» και τους αδύναμους, χωρίς να εξαιρούνται και ορισμένα ενδιάμεσα κοινωνικά στρώματα.
