Σημαντική για τη Μέση Ανατολή είναι η πρόσφατη ομόφωνη απόφαση του Αραβικού Συνδέσμου για επανένταξη της Συρίας, τερματίζοντας την αναστολή ιδιότητας μέλους που επέβαλε στο τέλος του 2011. Αναλυτικά, η απόφαση του Αραβικού Συνδέσμου αναφέρει την άμεση συμμετοχή της Συρίας στα όργανα του οργανισμού, συνοδεία έκκλησης που ζητά τον τερματισμό της κρίσης του πολέμου που ξεκίνησε το 2011, τον επαναπατρισμό των Σύρων προσφύγων που αναζήτησαν καταφύγιο κυρίως σε γειτονικές χώρες, την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου ναρκωτικών.
Το γεγονός αυτό σηματοδοτεί έναν σημαντικό σταθμό στην πορεία επανένταξης της χώρας αυτής στο διεθνές σύστημα μέσω περιφερειακών Οργανισμών, όπως ο Αραβικός Σύνδεσμος των 22 αραβικών κρατών-μελών. Πρόκειται για μία μακρά πορεία «επανένταξης» της Συρίας με την σημαντική στήριξη των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, της Ιορδανίας, της Αιγύπτου και αργότερα της Σαουδικής Αραβίας, η οποία ήταν θανάσιμος εχθρός του καθεστώτος Άσαντ και σημαντικός υποστηρικτής του ένοπλου αγώνα της συριακής αντιπολίτευσης, αλλά στο τέλος έγινε η κινητήρια δύναμη της διαδικασίας επανένταξης πιέζοντας τους τελευταίους αντιδρώντες να συμφωνήσουν όπως το Κατάρ και το Κουβέιτ. Μετά την πρόσκληση του Βασιλιά της Σαουδικής Αραβίας στον Άσαντ αυτός συμμετείχε στη Σύνοδο Κορυφής του Συνδέσμου που πραγματοποιήθηκε στις 19 Μαΐου στην Τζέντα.
Η εξέλιξη προκάλεσε τη δυσαρέσκεια των κυβερνήσεων των ΗΠΑ και της Βρετανίας. «Δεν θεωρούμε ότι η Συρία αξίζει να επανενταχθεί στον Αραβικό Σύνδεσμο επί του παρόντος», δήλωσε εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. «Συνεχίζουμε να πιστεύουμε ότι δεν θα εξομαλύνουμε τις σχέσεις μας με το καθεστώς Άσαντ και δεν υποστηρίζουμε τους συμμάχους και εταίρους μας που το πράττουν», πρόσθεσε.
Εκπρόσωπος του Φόρεϊν Όφις στο Λονδίνο δήλωσε ότι η Βρετανία παραμένει αντίθετη στη συμμετοχή «του καθεστώτος Άσαντ», ισχυριζόμενος πως η συριακή κυβέρνηση «θα συνεχίσει τις συλλήψεις, βασανιστήρια και δολοφονίες αθώων Σύρων». Παρά την έντονη δυσαρέσκεια των ΗΠΑ που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα στη Μέση Ανατολή, πρόκειται για μεγάλη διπλωματική επιτυχία τόσο της Δαμασκού, που μέχρι τώρα αντιμετωπιζόταν ως παρίας, όσο και της Μόσχας.
Εύλογη λοιπόν η απορία σχετικά με το τι ώθησε τα αραβικά κράτη, που υποστήριξαν τον ένοπλο αγώνα εναντίον του Άσαντ με πρώτη την Σαουδική Αραβία, να αναγνωρίζουν την κυριαρχία του ως πραγματικότητα. Η Σαουδική Αραβία, για λόγους μιας ευρύτερης περιφερειακής αναδιάταξης που επιχειρεί να την ευνοήσει, δημιουργεί νέες συνθήκες στην περιοχή. Καταλύτης των τελευταίων εξελίξεων είναι η πρόσφατη αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων με την Τεχεράνη με τη διαμεσολάβηση της Κίνας, που και αυτή επιδιώκει την προώθηση των συμφερόντων της στην περιοχή, με την Ουάσιγκτον να παρακολουθεί μάλλον αμήχανα. Με αυτόνομες κινήσεις το Ριάντ διατηρώντας καλές σχέσεις με τη Ρωσία, αλλά κυρίως με την Κίνα προσβλέπει σε μία νέα αρχιτεκτονική περιφερειακής ασφάλειας με δική του πρωτοκαθεδρία.
Η Αίγυπτος επίσης μπορεί να έχει επαφές με την Τουρκία με σκοπό την εξομάλυνση των σχέσεών τους, αλλά επιδιώκει την ενίσχυση της Συρίας απέναντι στην Τουρκία, με σκοπό την οριστική ανάσχεση των ηγεμονικών φιλοδοξιών της Άγκυρας. Ακόμα και η Τουρκία ενδιαφέρεται να αποκαταστήσει τις σχέσεις της με τον Άσαντ με διαμεσολαβητή τη Μόσχα, αλλά ο Άσαντ δεν έκανε την προεκλογική χάρη στον Ερντογάν να συναντηθούν και να ξεκινήσουν εξομάλυνση, από τη στιγμή που οι Τούρκοι μετά από τρεις στρατιωτικές επιχειρήσεις κατέχουν σημαντικά συριακά εδάφη στα βόρεια και βορειανατολικά της χώρας.
Την εκπόνηση ενός «οδικού χάρτη» για την εξομάλυνση των συρο-τουρκικών σχέσεων στη βάση των αρχών της διαδικασίας Αστάνα και των αρχών της Χάρτας του ΟΗΕ πρότεινε, στη Μόσχα, στο πλαίσιο συνόδου των υπουργών Εξωτερικών Ρωσίας, Ιράν, Συρίας και Τουρκίας, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ. Ο Λαβρόφ εξέφρασε την πεποίθηση πως «ένα άριστο αποτέλεσμα της σημερινής συνάντησής μας θα μπορούσε να είναι μια συμφωνία για να αναθέσουμε σε εμπειρογνώμονες να εκπονήσουν ένα σχέδιο “οδικού χάρτη” για μια τουρκο-συριακή εξομάλυνση, το οποίο θα παρουσιασθεί στη συνέχεια στους αρχηγούς των κρατών μας». Σύμφωνα με τον ίδιο, το έγγραφο αυτό θα επιτρέψει στη Δαμασκό και την Άγκυρα να «καθορίσουν με σαφήνεια τις θέσεις τους στα θέματα που έχουν προτεραιότητα γι’ αυτούς» ώστε να καταστεί δυνατό «να αποκατασταθεί ο έλεγχος της συριακής κυβέρνησης στο σύνολο του εδάφους της χώρας και να διασφαλισθεί με σταθερό τρόπο η ασφάλεια στα μήκους 900 χιλιομέτρων σύνορα με την Τουρκία».
Σε ό,τι αφορά το Συριακό Κουρδιστάν εκτιμάται ότι η ηγεσία του βρίσκεται σε διαβουλεύσεις με τη Δαμασκό έτσι ώστε να αποκτήσουν κάτι περισσότερο από αυτονομία κάτι λιγότερο από ανεξαρτησία. Βέβαια ο Αραβικός Σύνδεσμος έκανε σαφή αναφορά στο Ψήφισμα 2254 του ΣΑ του ΟΗΕ, το οποίο ζητάει διαπραγματεύσεις για πολιτικό διακανονισμό και σταδιακή επίλυση της συριακής κρίσης και τόνισε ότι η περαιτέρω ένταξη της Συρίας θα εξαρτηθεί από την προσπάθειά της για πολιτική λύση.
Τα δεδομένα της γεωπολιτικής κατάστασης στην περιοχή αναντίρρητα αλλάζουν. Διαφαίνεται πλέον ένας μειωμένος ρόλος των ΗΠΑ και μία σημαντική πτώση της επιρροής τους. Ναι μεν έχουν με σαφήνεια σταθεί εναντίον της ομαλοποίησης των σχέσεων των Αραβικών Κρατών με τη Συρία, αλλά η Σαουδική Αραβία με καλές σχέσεις με τη Ρωσία και με ακόμα καλύτερες με την Κίνα κινείται αυτόνομα, κάτι που εκνευρίζει τους Αμερικανούς, που όμως συνεχίζουν να διατηρούν στη Συρία περί τους 1000 στρατιώτες για να πολεμούν υποτίθεται τις τζιχαντιστικές ομάδες.
Τα αραβικά καθεστώτα έχουν προφανώς ως ένα σημείο αποδεχτεί σιωπηρά τον περιφερειακό ρόλο του Ιράν και για αυτό δεν είχαμε από πλευράς Αράβων σοβαρές αντιδράσεις για την επίσκεψη του Ιρανού Προέδρου στη Δαμασκό στις 2-3 Μαΐου, την πρώτη επίσκεψη Ιρανού προέδρου από το 2011. Πάντως η πορεία της επανένταξης συνεχίζεται καθόσον τα ΗΑΕ προσκάλεσαν τη Συρία στη Διάσκεψη που οργανώνουν τον Νοέμβριο για την κλιματική αλλαγή στο Ντουμπάι μαζί με τον ΟΗΕ. Η Κίνα επίσης αναμένεται αργά ή γρήγορα να συμπεριλάβει τη Συρία στην πρωτοβουλία «Belt and Road».
Αξίζει να αναφερθεί τι είπε ο Βασιλιάς της Ιορδανίας Αμπντάλα, πιστός Σύμμαχος των ΗΠΑ, ο οποίος υποστήριζε ότι χωρίς την αποχώρηση του Άσαντ δεν μπορεί να επιλυθεί η συριακή κρίση. «Ο Άσαντ είναι πλέον σταθερός στην εξουσία, η κατάσταση που διαμορφώθηκε δεν αλλάζει και η Συρία δεν μπορεί να είναι πλέον απομονωμένη».
Την ίδια στιγμή με διάφορα προσχήματα το Ισραήλ εντείνει τη συνέχιση των επιθέσεων και των επιδρομών εναντίον της Συρίας.
