Φυλάκια εγκαθιστούν οι ΗΠΑ στα συροκουρδικά σύνορα με την Τουρκία, εξοργίζοντας την Άγκυρα
Συγκρούσεις και εξελίξεις που πυροδοτούν ένταση στα πολεμικά μέτωπα της Συρίας, τόσο στο Ιντλίμπ όσο και στις κουρδικές περιοχές του Αφρίν και του Μαμπλίζ, είχαμε τις τελευταίες ημέρες. Σφοδρές συγκρούσεις, με στόχο ένα γενικότερο «ξεκαθάρισμα λογαριασμών» ανάμεσα σε ομάδες Σύρων αντικαθεστωτικών μισθοφόρων, που υποστηρίζονται από την Τουρκία και συγκροτούν τον λεγόμενο «Ελεύθερο Συριακό Στρατό» (SFA), έχουν ξεκινήσει στην πόλη Αφρίν της βόρειας συριακής επαρχίας Χαλέπι, με αποτέλεσμα το θάνατο τουλάχιστον 25 ενόπλων και τον τραυματισμό πολλών δεκάδων. Συγκρούονται σχεδόν όλες οι ομάδες φιλότουρκων αντικαθεστωτικών του SFA με μια παράταξη που αυτοαποκαλείται «Τατζάμο Σουχάντα α Σαρκίγια» και κατηγορείται πως δεν τηρεί «τις αποφάσεις των τουρκικών δυνάμεων», διαπράττοντας «πολλαπλές ωμότητες» σε βάρος Κούρδων αμάχων της περιοχής. Οι εχθροπραξίες αυτές θεωρούνται πως εντάσσονται στο πλαίσιο της αναμέτρησης «για επιρροή» ανάμεσα στις φιλοτουρκικές οργανώσεις στο Αφρίν, προκαλώντας την τρομοκράτηση των αμάχων. Το ίδιο διάστημα, ο συριακός στρατός ανέκτησε τον τελευταίο θύλακα των τζιχαντιστών του «Ισλαμικού Κράτους» στη νότια Συρία, την περιοχή Τλουλ ας Σάφα, έπειτα από εντατικούς βομβαρδισμούς.
Εν τω μεταξύ ο αμερικανικός στρατός ξεκίνησε την οικοδόμηση πέντε φυλακίων-παρατηρίων, δηλαδή πέντε οχυρών, κατά μήκος των συροκουρδικών συνόρων με την Τουρκία, αψηφώντας εντελώς τις τουρκικές διαμαρτυρίες, που κατηγορούν τις ΗΠΑ ότι προστατεύουν τους Κούρδους «τρομοκράτες». Η κατασκευή αυτών των πέντε οχυρών στα συριακά σύνορα με την Τουρκία ερμηνεύεται ως ενίσχυση της διπλωματικής και στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ στα εδάφη που ελέγχουν οι υπό κουρδική διοίκηση Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF) και ως απόφαση των ΗΠΑ να επιλέγουν τους Κούρδους της Συρίας ως συμμάχους τους, εμποδίζοντας τα σχέδια του Ερντογάν για επέκταση της στρατιωτικής παρουσίας στη Συρία. Υπενθυμίζουμε ότι το προηγούμενο διάστημα ο Ερντογάν είχε απειλήσει ότι θα εισβάλει ανατολικά του ποταμού Ευφράτη και θα καταλάβει τα κουρδικά εδάφη στη βόρεια Συρία. Η αμερικανική απάντηση ήρθε με την ανακοίνωση της οχύρωσης των συροκουρδικών συνόρων με δικά τους στρατεύματα, στέλνοντας ξεκάθαρο μήνυμα στην Άγκυρα ότι το συριακό Κουρδιστάν τελεί υπό αμερικανική προστασία.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα, τα αμερικανικά οχυρά στα σύνορα με την Τουρκία σχετίζονται με ένα ετήσιο μνημόνιο συνεργασίας που υπέγραψαν οι Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF) με τους Αμερικανούς, για την εκπαίδευση 30.000 μαχητών τους από τις αμερικανικές δυνάμεις, με στόχο να πολεμήσουν ενάντια στο Ισλαμικό Κράτος και να αναχαιτίσουν το Ιράν. Οι Αμερικανοί δεν θα χτίσουν μόνο αυτά τα πέντε φυλάκια-παρατηρητήρια. Θα ακολουθήσουν κι άλλα, στις πόλεις Ρας Αλ Αΐν, Αμούντα και Ντερμπασίγια, όλα πάνω στα σύνορα με την Τουρκία.
Η κίνηση αυτή των ΗΠΑ τροφοδότησε την ένταση στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις μπαίνοντας στο πολύπλευρο διπλωματικό παζάρι ανάμεσα στις δύο χώρες. Οι διμερείς διαφωνίες σε πολλά θέματα, αλλά και η ανάγκη διμερούς συνεργασίας σε κρίσιμα μέτωπα επιβεβαιώθηκαν στη συνάντηση που είχαν στην Ουάσιγκτον οι ΥΠΕΞ ΗΠΑ – Τουρκίας, Μάικ Πομπέο και Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Η εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Χέδερ Νάουερτ, δήλωσε ότι συζητήθηκε «η σημασία των πρόσφατων εξελίξεων στις διμερείς σχέσεις ΗΠΑ -Τουρκίας» και ότι ο Πομπέο «επανέλαβε τις ανησυχίες του για τη συνεχιζόμενη και αδικαιολόγητη κράτηση» Αμερικανών πολιτών και προσωπικού της αμερικανικής πρεσβείας στην Τουρκία. Τόνισε δε ότι «συμφώνησαν πως πρέπει να συνεργαστούν για την αποκλιμάκωση της σύγκρουσης στη Συρία και να υποστηρίξουν την αναζωογόνηση της ειρηνευτικής διαδικασίας που γίνεται υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, για την επίτευξη μιας ειρηνικής και χρονικά βιώσιμης λύσης στη συριακή διαμάχη».
Ενδεικτικές του κλίματος ήταν πάντως οι δηλώσεις του Τσαβούσογλου, που έκρινε σκόπιμο να αναφερθεί ειδικά στη συμφωνία που έχει κλείσει η Άγκυρα για αγορά ρωσικών συστημάτων αεράμυνας «S-400» (γεγονός που έχει προκαλέσει μεγάλες αντιδράσεις σε ΗΠΑ, ΝΑΤΟ κ.λπ.), λέγοντας πως η συμφωνία «είναι κλεισμένη» και «δεν μπορώ να την ακυρώσω», αλλά και προσθέτοντας όλο νόημα: «όμως χρειάζομαι περισσότερους εξοπλισμούς\και προτιμώ να αγοράζω από τους συμμάχους μου».
Στο μέτωπο του Ιντλίμπ, τις συνεχιζόμενες δυσκολίες στην επιβολή και τήρηση εκεχειρίας επισήμανε με δηλώσεις της η εκπρόσωπος Τύπου του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών, Μαρία Ζαχάροβα, λίγες μέρες πριν την πραγματοποίηση της νέας τριμερούς συνόδου των υπουργών Εξωτερικών Ρωσίας, Ιράν και Τουρκίας για τη Συρία, στην Αστάνα του Καζακστάν στις 28 και 29 Νοέμβρη. Η Ζαχάροβα χαρακτήρισε «ανησυχητική» τη φονική επίθεση που εξαπέλυσαν τζιχαντιστές της «Αλ Κάιντα» κοντά στον οικισμό Τζουρίν, με αποτέλεσμα το θάνατο 18 στρατιωτών, «παρά τις σημαντικές προσπάθειες της Άγκυρας για εφαρμογή της ρωσοτουρκικής συμφωνίας». Η εν λόγω συμφωνία για «αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη» στο Ιντλίμπ υπεγράφη τον περασμένο Σεπτέμβρη, υπό το βάρος, απειλών των ΗΠΑ και των συμμάχων τους για κλιμάκωση των ιμπεριαλιστικών επιθέσεων, με πρόσχημα το δήθεν ενδιαφέρον τους για την τύχη αμάχων από τις σχεδιαζόμενες τότε μαζικές επιθέσεις των στρατών Ρωσίας και Συρίας σε βάρος δεκάδων χιλιάδων τζιχαντιστών που έχουν καταφύγει μαζικά στο Ιντλίμπ.
Παράλληλα, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Τσαβούσογλου, ισχυρίστηκε ότι η ρωσοτουρκική συμφωνία για το Ιντλίμπ εφαρμόζεται, αναγνωρίζοντας ωστόσο την «ανάγκη λήψης πρόσθετων μέτρων». Στο φόντο της ρωσοτουρκικής συνεργασίας στη βορειοδυτική Συρία, ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ στη Συρία, Τζέιμς Τζέφρι, ισχυρίστηκε πως οι ΗΠΑ δεν επιθυμούν τάχα την ανατροπή της κυβέρνησης του Σύρου Προέδρου, Μπασάρ Άσαντ, αλλά είναι «δεσμευμένες σε μία πολιτική διαδικασία με το συριακό λαό» και στην «αλλαγή συμπεριφοράς του καθεστώτος». Πρόσθεσε πως μόνο οι Σύροι πολίτες έχουν το δικαίωμα να αποφασίσουν ποιος θα είναι ο ηγέτης τους και πως οι ΗΠΑ δεν θα επιδιώξουν αλλαγή καθεστώτος στη Συρία, ούτε όμως θα έχουν ποτέ καλές σχέσεις με τον Άσαντ.
Ο ίδιος έκανε την πρόβλεψη ότι οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους θα «υπερισχύσουν» των τζιχαντιστών του «Ισλαμικού Κράτους» μέσα στους επόμενους «λίγους μήνες». Ξεκαθάρισε ότι οι ΗΠΑ δεν θα συνεισφέρουν στη χρηματοδότηση της ανοικοδόμησης της χώρας «εάν δεν αλλάξει θεμελιωδώς η συμπεριφορά της συριακής κυβέρνησης», δεν θα αποχωρήσουν όλες οι στρατιωτικές δυνάμεις του Ιράν και δυνάμεις που το υποστηρίζουν, όπως η λιβανέζικη σιιτική οργάνωση «Χεζμπολάχ». Απέφυγε να απαντήσει πότε αναμένει ότι τα αμερικανικά στρατεύματα «θα αποχωρήσουν εντελώς» από τη συριακή επικράτεια, δεδομένου ότι σήμερα στη χώρα βρίσκονται πάνω από 2.000 Αμερικανοί στρατιωτικοί και στελέχη των ειδικών δυνάμεων. Ισχυρίστηκε επίσης ότι «δεν μπορεί να υπάρξει διαρκής ήττα του “Ισλαμικού Κράτους”, εκτός αν υπάρξει θεμελιώδης αλλαγή στο καθεστώς και θεμελιώδης αλλαγή του ρόλου του Ιράν στην περιοχή».
Εν τω μεταξύ, νέα επίθεση με χημικά όπλα σε βάρος αμάχων του Χαλεπίου από ομάδες τζιχαντιστών και άλλων αντικαθεστωτικών, ανέβασε για μία ακόμη φορά την ένταση στη βόρεια Συρία. Το συριακό πρακτορείο ειδήσεων «Sana», μετέδωσε ότι χτυπήθηκαν από τζιχαντιστές τρεις συνοικίες στο Χαλέπι με τη χρήση ρουκετών που περιείχαν τοξικά αέρια, προκαλώντας κρούσματα ασφυξίας μεταξύ αμάχων (σε τουλάχιστον 107 πολίτες). Η επίθεση προκάλεσε την έντονη αντίδραση της Ρωσίας. Το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών χαρακτήρισε την επίθεση «βάρβαρη», ζητώντας να μην περάσει ατιμώρητη και να επιβληθούν μέτρα στα μέλη της πρώην οργάνωσης «Μέτωπο Νούσρα» της «Αλ Κάιντα», που τώρα μετονομάστηκε σε «Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο» και αποποιείται κάθε ευθύνη. Πάντως, το ρωσικό υπουργείο Άμυνας ανακοίνωσε πως ρωσικά πολεμικά πλοία, που πλέουν ανοιχτά των συριακών ακτών, βομβάρδισαν θέσεις ενόπλων που ευθύνονται για την επίθεση με χημικά όπλα στο Χαλέπι.
Ο Γάλλος Πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, που στο παρελθόν έχει αξιοποιήσει ανάλογες επιθέσεις για να κλιμακώσει τις επιθέσεις στη Συρία, απέφυγε αυτήν τη φορά να πάρει θέση, λέγοντας ότι δεν έχει δει «καθαρά και επαρκή στοιχεία» για την επίθεση στο Χαλέπι.
Παράλληλα, εντείνονται στο Ντέιρ Εζόρ της ανατολικής Συρίας οι σφοδρές και πολύνεκρες συγκρούσεις μεταξύ τζιχαντιστών του «Ισλαμικού Κράτους» και Κούρδων μαχητών των «Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων» (SDF) που συνεργάζονται στενά με τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους. Πληροφορίες του αντικυβερνητικού «Συριακού Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων» ανέφεραν ότι στις συγκρούσεις των τελευταίων ημερών σκοτώθηκαν πάνω από 200 άτομα και από τις δύο πλευρές.
Σ’ αυτό το κλίμα, Ρώσοι αξιωματούχοι εντείνουν τις διαβουλεύσεις με Τουρκία και Ιράν εν όψει της τριμερούς υπουργικής συνόδου που θα έχουν την Τετάρτη 28 και την Πέμπτη 29/11 στην Αστάνα του Καζακστάν για την προώθηση της εξεύρεσης πολιτικής λύσης στη Συρία.
