Η σύνοδος κορυφής των G20 που πραγματοποιήθηκε στο Νέο Δελχί αποτύπωσε τις τεκτονικές αλλαγές που πραγματοποιούνται στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα, μετά και τη διεύρυνση των BRICS (με 6 νέες χώρες) πριν λίγες ημέρες.
Αποτυπώθηκε η υποχώρηση της ιμπεριαλιστικής ισχύος της Δύσης (ΗΠΑ και σύμμαχοι) και η άνοδος της Ανατολής (Κίνα- Ρωσία) που με στήριξη από τις χώρες των BRICS, που συμμετέχουν στο σχήμα, κατήγαγαν σαφή διπλωματική νίκη.
Απ’ την άλλη Ρωσία και Κίνα, αποκρύπτοντας και μακιγιάροντας την ιμπεριαλιστική τους φύση, επιδιώκουν να εμφανιστούν και στους G20, ως οι «θεματοφύλακες» των συμφερόντων του «Παγκόσμιου Νότου» (αναπτυσσόμενες χώρες και «τρίτος κόσμος») κόντρα στις ληστρικές επιδιώξεις των δυτικών ιμπεριαλιστών.
Εκεί που κάποτε οι άλλοτε πανίσχυρες ΗΠΑ επέβαλαν τη μονομερή άποψή τους, τώρα αναγκάζονται σε επώδυνους συμβιβασμούς. Την ίδια στιγμή Κίνα, Ρωσία και οι υπόλοιπες χώρες των BRICS αποτυπώνουν την αναβαθμισμένη ισχύ τους. Ειδικά σε δύο κομβικά ζητήματα που τέθηκαν στο τραπέζι της συνόδου κορυφής όπως η καταδίκη της Ρωσίας και η ενεργειακή μετάβαση.
Σε ό,τι αφορά τη ρωσική εισβολή δεν κατάφεραν να επιβάλουν ένα κοινό ανακοινωθέν που θα την καταδίκαζε ευθέως. Αντίθετα, Μπάιντεν, Σούνακ, Μακρόν, Τριντό και Σόλτς αναγκάστηκαν να προσυπογράψουν μια δήλωση που δεν κατονομάζει τη Ρωσία αλλά αναφέρεται απλά και μόνο «στον πόλεμο στην Ουκρανία». Μια διατύπωση την οποία αρχικά οι «χορηγοί» του Κιέβου είχαν προηγούμενα απορρίψει καθώς υπονοεί πως και οι δύο πλευρές ευθύνονται εξίσου. Ακόμη στο ανακοινωθέν δεν γίνεται σύνδεση της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας με το αίτημα για «δίκαιη και διαρκή ειρήνη», ενώ και για το θέμα των εξαγωγών των Ουκρανικών σιτηρών μέσω της Μαύρης Θάλασσας ζητείται η «επανεκκίνηση» της συμφωνίας χωρίς να επιρρίπτεται κάποια ευθύνη στη Ρωσία για την αναστολή της.
Οι αναφορές αυτές έφεραν την «έκρηξη» του Κιέβου με το ουκρανικό ΥΠΕΞ να σχολιάζει πως η διακήρυξη «δεν είναι κάτι για το οποίο πρέπει να είσαι περήφανος». Είχε προηγηθεί η «πόρτα» που έφαγε το Κίεβο από το Νέο Δελχί το οποίο δεν κάλεσε τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι να παρευρεθεί στη σύνοδο ή έστω να απευθυνθεί στους ηγέτες μέσω βίντεο. Αυτό, παρά τις ασφυκτικές πιέσεις που δέχθηκε ο οικοδεσπότης Ναρέντρα Μόντι από τις δυτικές χώρες.
Αντίθετα ο Ρώσος ΥΠΕΞ, Σεργκέι Λαβρόφ, ο οποίος εκπροσώπησε τον Βλ. Πούτιν λόγω του διεθνούς εντάλματος σύλληψης, ισχυρίστηκε ότι τάχα η ρωσική αντιπροσωπεία αιφνιδιάστηκε ευχάριστα από τη θετική γι’ αυτήν ατμόσφαιρα. «Είχαμε έρθει εδώ έτοιμοι να υπερασπιστούμε τις δικές μας διατυπώσεις, αλλά δεν χρειάστηκε. […] Ειλικρινά δεν το περιμέναμε. Ίσως να άκουσαν τη φωνή της συνείδησής τους», τόνισε χαρακτηριστικά. Για να συμπληρώσει πως η σύνοδος ήταν επιτυχημένη αφού «καταφέραμε να αποτρέψουμε τις προσπάθειες της Δύσης να “ουκρανοποιήσει” την ημερήσια διάταξη». Ο Ρώσος ΥΠΕΞ συμπλήρωσε πως «όχι μόνο από αυτή την παράγραφο, αλλά από το σύνολο της διακήρυξης είναι φανερό ότι ο Παγκόσμιος Νότος δεν είναι πια πρόθυμος να αποδεχτεί μαθήματα και υποδείξεις άλλων. Δεν θέλουν να ακολουθήσουν τη συνταγή Ζελένσκι που δείχνει ασέβεια προς τις αναπτυσσόμενες χώρες. Αυτή είναι η νέο-αποικιοκρατική νοοτροπία των δυτικών χωρών και αυτή τη φορά απέτυχαν».
Η Ρωσίδα διαπραγματεύτρια Σβετλάνα Λούκας στις δηλώσεις της αποτύπωσε τον ρόλο που έπαιξαν οι χώρες των BRICS στη σύνοδο. «Οι διαπραγματεύσεις για το ζήτημα της Ουκρανίας ήταν πολύ δύσκολες. Η κοινή θέση των χωρών BRICS και των εταίρων δούλεψε, όλα αποτυπώθηκαν ισορροπημένα», είπε. Σύμφωνα με την ίδια, για την ανακοίνωση χρειάστηκαν σχεδόν 20 ημέρες διαπραγματεύσεων πριν από τη σύνοδο και άλλες πέντε κατά τη διάρκειά της καθώς «ήταν μία από τις πιο δύσκολες συνόδους του G20».
Πολύ διαφορετικές, σε σχέση με το παρελθόν, ήταν και οι διατυπώσεις στο ανακοινωθέν και για το ενεργειακό. Μπορεί οι 20 χώρες-μέλη να «ενθαρρύνουν τις προσπάθειες για τον τριπλασιασμό της ικανότητας ανανεώσιμων πηγών ενέργειας παγκοσμίως», αλλά την ίδια στιγμή απέφυγαν να θέσουν συγκεκριμένη δεσμευτική προθεσμία για τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων, όπως ζητούσαν ΗΠΑ και Ευρώπη.
Η ενεργειακή μετάβαση αποτελεί ένα ακόμη πεδίο σκληρού ανταγωνισμού, αφού κάθε ιμπεριαλιστικό κέντρο επιδιώκει να μεταθέσει το κόστος (κεφαλαιακό και αναπτυξιακό) στο άλλο. Ειδικά για τους δυτικοευρωπαίους ιμπεριαλιστές, οι οποίοι έχουν ένδεια ιδιόκτητων ορυκτών καυσίμων και δυσκολία στην πρόσβαση σε ενεργειακούς πόρους άλλων χωρών και είναι παραγωγοί εξοπλισμού ΑΠΕ(Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας), είναι κομβικό ζήτημα. Παράλληλα αποτελεί βραχνά των αναπτυσσόμενων χωρών αφού βαθαίνει την ενεργειακή εξάρτησή τους από τις προηγμένες τεχνολογικά, σε αυτόν τον τομέα, χώρες της δύσης.
Ο ανταγωνισμός οξύνεται ακόμη και από τη νομή της πίτας των τρισεκατομμυρίων που απαιτούνται για «πράσινες» επενδύσεις. Το ανακοινωθέν ανεβάζει αυτή την «ανάγκη» στα 5,8 – 5,9 τρισ. δολάρια την περίοδο πριν από το 2030, που απαιτούνται για τις αναπτυσσόμενες χώρες, ποσό που θα κληθούν να πληρώσουν οι λαοί των χωρών αυτών.
Είναι χαρακτηριστική η τοποθέτηση του Γάλλου Προέδρου, Εμ. Μακρόν, επί του θέματος και η ενόχληση του Παρισιού απ’ την πορεία των διαπραγματεύσεων. Χαρακτήρισε «ανεπαρκή» τα αποτελέσματα προσθέτοντας ότι «από την πλευρά μου ανησυχώ πολύ για το πνεύμα που αρχίζει να επικρατεί, συμπεριλαμβανομένων των μελών του G20 , στο θέμα του κλίματος». Αποτυπώνοντας την ένταση των συζητήσεων αναφέρθηκε σε «μια πολύ εύκολη συζήτηση που επικράτησε μεταξύ ορισμένων αναδυόμενων χωρών, ότι μόνο οι πιο πλούσιες χώρες έχουν ευθύνη».
Ηχηρή απουσία Σι Τζινπίνγκ από τη σύνοδο
Όλα αυτά δρομολογήθηκαν με την πλήρη απουσία των ηγετών του ανατολικού «πόλου». Εκτός του Πούτιν, απών ήταν και ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ. Κάποιοι έκαναν λόγο ότι, στέλνοντας τον πρωθυπουργό Λι Κιανγκ, υποβάθμισε σκόπιμα τη σύνοδο σε σχέση με αυτή των BRICS που προηγήθηκε και στην οποία συμμετείχε.
Κάποιοι άλλοι εκτιμούν ότι έστειλε ένα μήνυμα στον Μπάιντεν αρνούμενος έτσι να τον συναντήσει στο περιθώριο της συνόδου, σνομπάροντας την αμερικανική ηγεσία για τη στάση της στο θέμα της Ταϊβάν και αλλού.
Θυμίζουμε ότι ο Κινέζος Πρόεδρος έκανε φέτος μόνο δύο ταξίδια στο εξωτερικό. Ένα στη Μόσχα τον Μάρτιο και ένα στη Νότια Αφρική για την, ιστορικής σημασίας, σύνοδο κορυφής των BRICS+. Την ίδια στιγμή η Κίνα ετοιμάζεται να φιλοξενήσει τον Οκτώβριο το 3ο Φόρουμ των χωρών που συμμετέχουν στο κολοσσιαίο πρόγραμμα «μια ζώνη, ένας δρόμος».
Άλλη μια διπλωματική επιτυχία των BRICS αποτυπώθηκε στην απόφαση για τη διεύρυνση των G20 με την Αφρικανική Ένωση, η οποία πήρε πρόσκληση για την επόμενη σύνοδο που θα γίνει στη Βραζιλία του Λούλα. Η ένταξη της Αφρικανικής Ένωσης έγινε έπειτα από πρόσκληση του οικοδεσπότη Ινδού πρωθυπουργού, Ν. Μόντι, και θεωρείται προσωπική του επιτυχία, αν και είχε και τη διπλωματική στήριξη της Κίνας.
Εντύπωση πάντως προκάλεσε η τοποθέτηση του επόμενου οικοδεσπότη της συνόδου, του προέδρου της Βραζιλίας, Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, σχετικά με την πιθανότητα η χώρα του να επανεξετάσει τη συμμετοχή της στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο. Αφορμή αποτέλεσε η πιθανότητα να συλληφθεί ο Πούτιν σε περίπτωση που συμμετάσχει στην επόμενη σύνοδο των G20.
Ινδία ή «Δημοκρατία του Μπαράτ»
Η σύνοδος των G20 λειτούργησε για τον εθνικιστή Ινδό πρωθυπουργό, Ν. Μόντι, ως ένα βήμα για να αναδείξει την χώρα του ως ανερχόμενη δύναμη και να την κεφαλαιοποιήσει πολιτικά ενόψει των εκλογών του 2024.
Στον απόηχο της «κατάκτησης» του νότιου πόλου της Σελήνης και με δεδομένο ότι φέτος αναμένει ανάπτυξη 7% η Ινδική ηγεσία διεκδικεί πρωταγωνιστικό ρόλο ως ανερχόμενη δύναμη, με μια εξωτερική πολιτική που κρατάει ανοιχτές θύρες τόσο με την Ανατολή όσο και τη Δύση, ενώ έχει σχέση εταιρικής συνεργασίας (BRICS, Οργανισμό Συνεργασίας της Σανγκάης) και αντιπαλότητας με την Κίνα, έχοντας συνοριακές διαφορές που έχουν φτάσει ακόμη και μέχρι την ένοπλη σύγκρουση.
Μάλιστα ως εκπρόσωπος του ινδουιστικού σοβινισμού ο Μόντι εμφανίστηκε όχι ως ο εκπρόσωπος της Ινδίας αλλά της «Δημοκρατίας του Μπαράτ», όπως αποκαλείται η χώρα του στα χίντι. Στελέχη του κόμματός του έκαναν λόγο για μια περήφανη στιγμή για τη χώρα, ενώ διαρρέουν φήμες πως η κυβέρνηση εξετάζει το ενδεχόμενο να αλλάξει το όνομα της χώρας, χωρίς να υπάρχει επίσημη επιβεβαίωση. Θεωρούν ότι ο όρος Ινδία χρησιμοποιείται ώστε να το καταλαβαίνουν όσοι μιλούν αγγλικά και ότι αυτό έφτασε η ώρα να σταματήσει.
Σε αυτό το πλαίσιο υπογράφτηκε κατά την διάρκεια της συνόδου συμφωνία για την υλοποίηση ενός μεγάλου έργου θαλάσσιων και σιδηροδρομικών μεταφορών, το οποίο θα διατρέχει τη Μέση Ανατολή και θα συνδέει την Ινδία με την Ευρώπη. Το σχέδιο που πριμοδοτείται από την Ουάσιγκτον επιδιώκεται να λειτουργήσει ως αντίβαρο στην κινεζική πρωτοβουλία «μία ζώνη, ένας δρόμος» – Belt and Road Initiative (BRI).
Ο Τζον Φίνερ, αναπληρωτής σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, δήλωσε ότι επήλθε «επί της αρχής συμφωνία μεταξύ των ΗΠΑ, της Σαουδικής Αραβίας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, της ΕΕ και άλλων εταίρων του G20 για την εξέταση ενός σχεδίου θαλάσσιας και σιδηροδρομικής μεταφοράς που θα επιτρέψει τη ροή του εμπορίου, της Ενέργειας και των δεδομένων από την Ινδία, διά μέσου της Μέσης Ανατολής και ως την Ευρώπη».
