Τριβές και ενοχλήσεις για την τριμερή «ειρηνευτική» συμφωνία Αρμενίας – Αζερμπαϊτζάν – Ρωσίας εκδηλώνονται από διάφορα ιμπεριαλιστικά κέντρα, όσο προχωράει η εφαρμογή της, ενώ πολιτική κρίση και έντονες κοινωνικές αντιδράσεις και κινητοποιήσεις έχουν ξεσπάσει στο εσωτερικό της Αρμενίας.
Με τους Αρμένιους να εγκαταλείπουν περιοχές και χωριά του Ναγκόρνο Καραμπάχ καίγοντας τα σπίτια τους, «για να μην πέσουν στα χέρια Αζέρων», και Ρώσους στρατιώτες να περιπολούν, άρχισε η εφαρμογή της τριμερούς συμφωνίας. Με τους περίπου 2.000 Ρώσους στρατιωτικούς, που θα βρίσκονται σε περιοχές του Ναγκόρνο Καραμπάχ για πέντε χρόνια με αυτόματες πενταετείς ανανεώσεις, η Ρωσία «πατάει» πιο γερά στην περιοχή του Νότιου Καυκάσου. Με την επ’ αόριστον στρατιωτική της παρουσία, η Ρωσία στοχεύει στο να αποτρέψει τη ΝΑΤΟική προώθηση σε μία περιοχή που ανέκαθεν ήταν στην δική της επιρροή.
Η ρωσική «ειρηνευτική» αποστολή στο Ναγκόρνο Καραμπάχ θεωρείται η μεγαλύτερη επέμβαση της Ρωσίας στην περιοχή του Νότιου Καυκάσου, μετά τον πόλεμο της Γεωργίας το 2008. «Με ρωσική στρατιωτική παρουσία σε έδαφος, που είναι διεθνώς αναγνωρισμένο ως αζερικό, και που εξασφαλίζει την πρόσβαση του Αζερμπαϊτζάν στο Ναχιτσεβάν, η Μόσχα “πατάει” πολύ πιο γερά στη χώρα αυτή. Το Ναγκόρνο Καραμπάχ θα μοιάζει πλέον περισσότερο με τις επαρχίες της Γεωργίας Αμπχαζία και Νότια Οσετία πριν από το 2008», αναφέρει άρθρο στελέχους του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων στο «Politico». Στο ίδιο άρθρο σημειώνεται πως «αυξάνεται δραματικά η εξάρτηση της Αρμενίας από τη Ρωσία, αφού το τμήμα του Ναγκόρνο Καραμπάχ που απομένει στους Αρμένιους είναι εντελώς ανυπεράσπιστο χωρίς τη Ρωσία».
Παράλληλα, Ρωσία και Τουρκία βρίσκονται σε διαπραγματεύσεις για τη δημιουργία κοινού κέντρου ελέγχου της εκεχειρίας στο έδαφος του Αζερμπαϊτζάν. Ωστόσο, η Τουρκία με αμφιλεγόμενες δηλώσεις διεκδικεί πιο αναβαθμισμένη στρατιωτική παρουσία και στα εδάφη του Ναγκόρνο Καραμπάχ, κάτι που απορρίπτει έντονα η Ρωσία.
Στο μεταξύ, παραμένει ανοιχτό το ζήτημα σχετικά με το πολιτικό καθεστώς του Ναγκόρνο Καραμπάχ, το οποίο, πλέον αποδυναμωμένο και συρρικνωμένο, θα «επιβιώνει» υπό την «προστασία» των ρωσικών στρατευμάτων.
Παράλληλα, καθημερινά βγαίνουν στην επιφάνεια τα αντικρουόμενα συμφέροντα στη στρατηγική περιοχή του Νότιου Καυκάσου. Με την τριμερή συμφωνία, η ΕΕ και οι ΗΠΑ φαίνεται να χάνουν σε επιρροή. Επίσης, Γαλλία και ΗΠΑ ζητούν διευκρινίσεις για το ρόλο της Τουρκίας, αλλά και για το καθεστώς του Ναγκόρνο Καραμπάχ. Υπογράφοντας τη συμφωνία αυτή, η Ρωσία ουσιαστικά παρέκαμψε τις άλλες δυο συμπροεδρεύουσες χώρες -ΗΠΑ και Γαλλία- στην Ομάδα του Μινσκ του ΟΑΣΕ. ΗΠΑ και Γαλλία «έχουν “πληγωμένο εγωισμό” για την ανακωχή στο Ναγκόρνο Καραμπάχ με τη διαμεσολάβηση της Ρωσίας», δήλωσε ο Ρώσος ΥΠΕΞ, Σεργκέι Λαβρόφ.
Προβληματισμό για το ρόλο της ΕΕ εκφράζει στέλεχος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων: «Διαφαίνονται δύο καθαροί νικητές, η Ρωσία και η Τουρκία, που ενεπλάκησαν ενεργά στη σύγκρουση ενώ η ΕΕ απλώς παρατηρούσε. Η άσκηση της εξωτερικής πολιτικής στην ευρύτερη γειτονιά της ΕΕ στρατιωτικοποιείται όλο και περισσότερο. Οι βασικοί παίκτες στην περιοχή δεν είναι χώρες της ΕΕ. Αντιθέτως, η Τουρκία, η Ρωσία και τώρα το Αζερμπαϊτζάν βλέπουν τη στρατιωτική δράση ως αποτελεσματικό και ασφαλή δρόμο για την επιτυχία, από τον Νότιο Καύκασο μέχρι τη Συρία και τη Λιβύη. Οσο η ΕΕ συνεχίζει να στηρίζεται αποκλειστικά στα διπλωματικά και οικονομικά μέσα για την άσκηση της επιρροής της, η τάση αυτή θα συνεχίζεται. Η ΕΕ θα πρέπει να αρχίσει να συνεργάζεται στον στρατιωτικό τομέα, στην αντικατασκοπεία και την ασφάλεια με διάφορες χώρες στα ανατολικά και τα νότιά της. Μόνο έτσι η φωνή της θα αρχίσει να ακούγεται δυνατότερα», επισημαίνεται.
Το ΥΠΕΞ της Κίνας «καλωσόρισε» τη νέα συμφωνία «για κατάπαυση του πυρός στην οποία κατέληξαν Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν με ενεργή διαμεσολάβηση από τη Ρωσία» κάτι που «η Κίνα εκτιμά ιδιαίτερα». Η Κίνα έχει συμφέρον από την κατάπαυση του πυρός και τη σταθερότητα στην περιοχή, καθώς τόσο η Αρμενία όσο και το Αζερμπαϊτζάν περιλαμβάνονται στους επενδυτικούς και γεωπολιτικούς σχεδιασμούς της, μεταξύ άλλων και στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «Μία Ζώνη, Ένας Δρόμος».
Την ίδια στιγμή αναβρασμός επικρατεί στο εσωτερικό της Αρμενίας. Ο πρωθυπουργός Πασινιάν, ο οποίος βρίσκεται αντιμέτωπος με έντονες αντιδράσεις από την αντιπολίτευση κατηγορείται ευθέως για την ήττα στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, ενώ απειλήθηκε και με δολοφονία. Σε καθημερινή βάση, χιλιάδες άνθρωποι διαδηλώνουν στην Αρμενία κατά της κυβέρνησης Πασινιάν κατηγορώντας την για «συνθηκολόγηση». Η εξουσία στην Αρμενία στην τρέχουσα κατάσταση κρίσης πρόκειται «να μεταφερθεί σε μια κυβέρνηση εθνικής συμφωνίας», που θα οδηγήσει σε πρόωρες εκλογές, δήλωσε ο Πρόεδρος της Αρμενίας, Αρμέν Σαρκισιάν, σε διάγγελμά του.
