Η 9η Μάη ορόσημο των αγώνων των λαών ενάντια στο φασισμό και τον ιμπεριαλισμό

Το κομμουνιστικό κίνημα στις φλόγες του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου και η διαπάλη με τα εχθρικά ρεύματα

Η 9η Μάη, η μέρα της μεγάλης αντιφασιστικής νίκης, με το συμβολισμό και το περιεχόμενό της, δεν μπορεί παρά να κατέχει ξεχωριστή θέση στην καρδιά και τη μνήμη των λαών του κόσμου. Ως από τις πλέον σημαντικές στην ιστορία των λαϊκών αγώνων, σημάδεψε την ιστορία του 20ού αιώνα, έκρινε αποφασιστικά το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της ανθρωπότητας.

Και αν από τη μια, η εικόνα της υψωμένης κόκκινης σημαίας στο Ράιχσταγ συμβολίζει την ήττα τής «…πιο ανοιχτής τρομοκρατικής δικτατορίας, των πιο αντιδραστικών, των πιο σοβινιστικών, των πιο ιμπεριαλιστικών στοιχείων του χρηματιστικού κεφαλαίου», όπως σωστά όρισε το φασισμό στην εξουσία ο Δημητρόφ και η ΚΔ, για το κομμουνιστικό κίνημα η αντιφασιστική νίκη σηματοδοτεί ένα άλμα στον ουρανό, αναδεικνύεται σε χρονικό ορόσημο της πιο λαμπρής ακτινοβολίας των ιδεών και των οραμάτων του.

Γιατί το Κομμουνιστικό Κίνημα με την πολιτική τακτική, με τη γραμμή που θα υιοθετήσει μπροστά στο ξέσπασμα του ναζιστικού κτήνους, θα καταφέρει -μέσα στις φλόγες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου- να αναδειχθεί σε ηγέτιδα δύναμη του αντιφασιστικού αγώνα. Με τη θέση για τη συγκρότηση των λαϊκών αντιφασιστικών μετώπων και την τακτική που ακολουθεί μέσα στα εθνικά απελευθερωτικά κινήματα, αγγίζει, κινητοποιεί, κατακτά πλατιές μάζες των λαών του πλανήτη, που αγκομαχούν κάτω από την μπότα του φασισμού και της ιμπεριαλιστικής υποδούλωσης. Με την κατεύθυνση και τη δράση του, το κομμουνιστικό κίνημα θα προσφέρει στους λαούς τους αμέτρητους ήρωες και τους ηγέτες που θα γεννηθούν από τα σπλάχνα τους, που θα γίνουν σύμβολα της ιστορίας και των αγώνων τους.

Η εικόνα του μεταπολεμικού κόσμου είναι ο αδιάψευστος μάρτυρας, είναι η μεγαλύτερη απόδειξη της ορθής τοποθέτησης των κομμουνιστών στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Τέσσερα χρόνια μετά τις σκοτεινές μέρες του 1940, ένα προοδευτικό κύμα αισιοδοξίας, πίστης και αγώνων για τη δημοκρατία, την ειρήνη, την εθνική ανεξαρτησία και το σοσιαλισμό σαρώνει τον πλανήτη. Η γέννηση νέων σοσιαλιστικών κρατών, το ξέσπασμα των εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων από την Ασία μέχρι την Αφρική και τη Λατινική Αμερική, οι αγώνες για δημοκρατικά και εργατικά δικαιώματα στις δυτικές χώρες, όλα όσα συνέβαιναν οδηγούσαν την ανθρωπότητα σε μια νέα ιστορική φάση, που ούτε οι πιο αισιόδοξες σκέψεις δεν θα μπορούσαν να φανταστούν λίγα χρόνια πριν. Το κομμουνιστικό κίνημα, έχοντας ριζώσει βαθιά στους λαούς και στους αγώνες τους, κατακτά τη θέση που αντιστοιχεί στον ιστορικό του ρόλο και -αποτελώντας το φάρο των ταξικών και λαϊκών αγώνων- αποκτά μια πρωτόγνωρη αίγλη. Μια αίγλη που 12 μόλις χρόνια μετά, η επικράτηση της γραμμής της αναθεώρησης των αρχών του μαρξισμού-λενινισμού στο 20ό συνέδριο του ΚΚΣΕ (1956), θα κάνει τα πάντα για να ξεθωριάσει, ξεριζώνοντας την επαναστατική γραμμή του, απορρίπτοντας στην ουσία τη θεωρία και την τακτική με τις οποίες βάδισε όλο το προηγούμενο διάστημα.

Στην Ελλάδα η υιοθέτηση της γραμμής των λαϊκών μετώπων, η επεξεργασία και η μεταφορά της στις συνθήκες της χώρας μας από το Ζαχαριάδη και το ΚΚΕ θα οδηγήσει στην εποποιία της Εθνικής Αντίστασης, θα επιτρέψει στο κόμμα, με τη συγκρότηση του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ και της ΕΠΟΝ, να γράψει μερικές από τις πιο λαμπρές σελίδες της ιστορίας του επαναστατικού κινήματος και να βγει από τον πόλεμο συσπειρώνοντας στις τάξεις των πλατιών οργανώσεών του τη μεγάλη πλειοψηφία του ελληνικού λαού.

Όμως όλα όσα συνέβησαν στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η ίδια η έκβασή του και οι κατοπινές θετικές εξελίξεις που συνδέονται με αυτήν, θα ήταν λάθος να θεωρηθεί ότι θα συνέβαιναν είτε έτσι είτε αλλιώς. Αυτές οι μεγάλες νίκες ήταν το αποτέλεσμα της πραγματικά επαναστατικής πολιτικής στρατηγικής, που κάθε άλλο παρά εύκολα γεννήθηκε και επικράτησε στις τάξεις της Γ΄ Διεθνούς.

Η πάλη γραμμών στην ΚΔ και το τροτσκιστικό ρεύμα στα χρόνια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου

Η πάλη αντιλήψεων και γραμμών που διεξάγεται μέσα στα περισσότερα -νεαρά τότε- κομμουνιστικά κόμματα, θα κατασταλάξει στις αποφάσεις του σημαντικότερου ίσως συνεδρίου της Διεθνούς, του 7ου, στη Μόσχα τον Ιούλη (25/7-27/8) του 1935. Εκεί θα καταδικαστούν οι αυταπάτες για το φασισμό και η υποτίμησή του και θα προσδιοριστεί ως βασικό ζήτημα πάλης η υπεράσπιση της δημοκρατίας μέσα από τα Λαϊκά Αντιφασιστικά Μέτωπα, που θα αποτελέσουν τον πυρήνα της πολιτικής των ΚΚ στα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ακόμη, όσον αφορά στις χώρες των αποικιών και της εξάρτησης, το συνέδριο θα κατακρίνει ως «πρόωρα» τα συνθήματα για «σοσιαλιστικές επαναστάσεις και σοβιετικές κυβερνήσεις» στις χώρες αυτές και θα τα παρουσιάσει ως «συνθήματα που υποτιμούν τα αντιιμπεριαλιστικά καθήκοντα» πάλης των λαών αυτών. Στο συνέδριο θα γίνει καθαρό ότι το πρώτο αναγκαίο βήμα της «πραγματικά λαϊκής επανάστασης για την πλειοψηφία των αποικιών θα είναι το στάδιο της εθνικοαπελευθερωτικής πάλης, που θα στρέφεται ενάντια στους ιμπεριαλιστές καταπιεστές».

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στην ιστορία της Γ΄ Διεθνούς: «Οι αποφάσεις του 7ου συνεδρίου της Κομμουνιστικής Διεθνούς, διαποτισμένες από τις λενινιστικές ι­δ­έ­ες, είχαν ιστορική σημασία, σημασία στροφής για το διεθνές κομμουνιστικό και εργατικό κίνημα, για την ανάπτυξη της πάλης όλων των δημοκρατικών δυνάμεων ενάντια στον φασισμό, τον ιμπεριαλισμό και τον πόλεμο».

Η νέα στρατηγική που χαράσσει η ΚΔ και τα κόμματά της, μπροστά στο φασισμό και το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, χωρίς καμία υπερβολή, είναι αυτή που θα νικήσει το ναζισμό, είναι η γραμμή που θα αλλάξει θεαματικά την εικόνα του κόσμου μετά τον Μάη του 1945.

Και στον πυρήνα αυτής της γραμμής βρίσκονται τα Λαϊκά Μέτωπα, μέτωπα σαν το ελληνικό ΕΑΜ, που ακόμα και σήμερα υποχρεώνει τους εχθρούς του, επιβάλλει σε όλους αυτούς που με λύσσα το πολέμησαν στα χρόνια της δράσης του να σταθούν απέναντί του με «σεβασμό και τιμή», έστω και αν αυτός ο σεβασμός είναι υποκριτικός, έστω και αν η τιμή έχει μοναδικό στόχο την καπηλεία του. Το ίδιο άλλωστε συμβαίνει στην πραγματικότητα και με το σημερινό ΚΚΕ, που τα τελευταία χρό­νια, έχοντας υιοθετήσει ακέραια την τροτσκιστική θεώρηση και τις θέσεις αυτού του ρεύματος, κατακρίνει τη γραμμή των Λαϊκών Μετώπων, τη γραμμή δηλαδή από την οποία γεννήθηκε τη δεκαετία του ’40 το «μεγάλο ηρωικό» ΚΚΕ.

Η διαπάλη στη χώρα μας

Βασικός εχθρός της γραμμής της ΚΔ τότε και σήμερα αναδεικνύεται ο τροτσκισμός. Αποτελώντας έναν σταθερό αντίπαλο της ΕΣΣΔ και της ΚΔ, από την πρώτη στιγμή θα μετατραπεί στον πιο συνεπή πολέμιό της. Ειδικά στην Ελλάδα που η εσωκομματική πάλη έχει οδηγήσει στη διαγραφή-αποχώρηση και τη συγκρότηση ομάδων και τροτσκιστικών οργανώσεων από το 1927 (στα πλαίσια της διεθνούς διαπάλης που διεξάγεται ανάμεσα στα δύο στρατόπεδα), η γραμμή του τροτσκισμού είναι αποκαλυπτική. Στη χώρα του ΕΑΜ, στη χώρα που η αντίσταση ενάντια στον φασισμό και την κατοχή πήρε διαστάσεις ιστορικού έπους με παγκόσμια ακτινοβολία, στη χώρα που η γραμμή της ΚΔ έπλασε χιλιάδες ήρωες και έμπηξε βαθιά το σπόρο των ιδεών της δημοκρατίας, της ανεξαρτησίας και του σοσιαλισμού, οι τροτσκιστές θα πολεμήσουν με κάθε τρόπο την εθνική αντίσταση, το ΕΑΜ, τις θέσεις και τη δράση του κομμουνιστικού κινήματος.

Είναι χαρακτηριστικό ότι όταν ο γερμανικός ιμπεριαλισμός, με την μπότα του ναζισμού, χτυπούσε την Ελλάδα το 1941, αλλά και για τα όσα ακολούθησαν, οι τροτσκιστές θα διακηρύξουν:
«Προλετάριοι της Ελλάδας σπάστε τους εαμικούς δεσμούς, που σας συνδέουν με την κεφαλαιοκρατία! Συγκροτήστε το ΤΑΞΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ ΠΑΛΗΣ… Αναπτύξετε την επαναστατική-διεθνιστική προπαγάνδα μέσα στα ταξικά μας αδέρφια, τους Γερμανούς φαντάρους! »… και συνεχίζει… «…θα τους αντιμετωπίσουμε και θα τον πολεμήσουμε όχι δολοφονώντας τους Γερμανούς φαντάρους, παρά καλώντας τους με συναδελφικές πράξεις στο ίδιο με μας ταξικό οδόφραγμα για να πραγματοποιήσουμε την προλεταριακή επανάσταση…».
(Διεθνιστής, τεύχος 14, 25/7/1944)
«Όλη η δράση του ΕΑΜ στην Ελλάδα ήταν βαθιά αντιδραστική. Με τις δολοφονίες των Γερμανών έδινε αφορμή και προσχήματα σε άγρια μέτρα των αρχών κατοχής εναντίον του πληθυσμού… ». « Δεν υπάρχει στις συνθήκες του πολέμου διαφορά ανάμεσα στη σοσιαλδημοκρατία, στο σταλινισμό, στα αστικά δημοκρατικά κόμματα και στο φασισμό…». «Ποτέ οι εργάτες δεν γνώρισαν περισσότερο βάρ­­βαρη τρομοκρατία απ’ αυτή που πρόβαλε το ΕΑΜ». Ενώ για το Δεκέμβρη του ’44 θα γράψουν … «Το κίνημα του Δεκέμβρη το ’καναν γιατί η σταλινική γραφειοκρατία, τα στρατιωτικά πραιτοριανά στοιχεία, οι καπεταναίοι των ανταρτών ενδιαφέρονταν … για την εξασφάλισή τους απ’ τις αντεκδικήσεις για τα απειράριθμα κακουργήματα που διέπραξαν σε όλη τη χώρα …» (Εργατικό Μέτωπο, όργανο της Κ.Ε. του Διεθνιστικού Επαναστατικού Κόμματος, 15/1/1946- *5 σελ. 305).

Αυτές ήταν οι θέσεις του τροτσκισμού στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στη χώρα μας και διεθνώς και από αυτές προκύπτει ο πραγματικός ρόλος του. Υποτίθεται ότι αυτή η γραμμή προβαλλόταν στο όνομα του ταξικού πολέμου και της καθαρής σοσιαλιστικής επανάστασης, δεν ήταν όμως τίποτε άλλο παρά η γραμμή συνθηκολόγησης με τον ιμπεριαλισμό και χτυπήματος της αντίστασης. Αυτό ήταν το αποτέλεσμα των τροτσκιστικών συλλήψεων που από το 1934 εμφανίζουν τη θεωρία της αλληλεξάρτησης και της ενδιάμεσης ιμπεριαλιστικής Ελλάδας, που δεν δέχονται να αναγνωρίσουν τον αντιφασιστικό χαρακτήρα του πολέμου και να πάρουν σωστή θέση πάνω στα καίρια ζητήματα πάλης.

Όποια και αν είναι η αφετηρία αυτής της λαθεμένης αντίληψης, είτε είναι ειλικρινής είτε προσχηματική, το αποτέλεσμα είναι πάντα οι φορείς της να μετατρέπονται σε εξαρτήματα της αντιδραστικής και ιμπεριαλιστικής προπαγάνδας ή ακόμη και σε τυπικούς υπηρέτες του διεθνούς ιμπεριαλισμού.

Τα ιστορικά συμπεράσματα
στις σημερινές συνθήκες

Και αυτές οι διαπιστώσεις δεν έχουν απλά ιστορική σημασία, αλλά έχουν τεράστια πολιτική αξία σαν κατεκτημένη εμπειρία στο σήμερα.

Αυτή η πολιτική που συγκρούστηκε με τη γραμμή της ΚΔ, η προέκτασή της στις μεταπολεμικές συνθήκες μέχρι και σήμερα είναι η ίδια που -ντυμένη πάντα με άφθονη ψευτοεπαναστατική φρασεολογία- αποτελεί βασικό ανά­χωμα στην ανάπτυξη της πραγματικής λαϊκής επαναστατικής πάλης και που αντικειμενικά μετατρέπεται σε στήριγμα της ιμπεριαλιστικής αντίδρασης και της εξάρτησης. Είναι αυτή που οδηγεί σήμερα το ΚΚΕ να αναθεωρεί όλες τις ιστορικές του εκτιμήσεις για το ρόλο του ιμπεριαλισμού στην Ελλάδα, είναι αυτή που, με το πρόσχημα της αθώωσης της αστικής τάξης και της απεμπόλησης της σοσιαλιστικής επανάστασης, το προσθέτει στην τροτσκιστική πλατφόρμα της άρνησης της εξάρτησης.

Είναι χαρακτηριστικό ότι οι θέσεις του εγχώριου (και διεθνούς) τροτσκισμού, του πολιτικού «πατέρα» των αναλύσεων και των θέσεων που υιοθετεί σήμερα και το ΚΚΕ, τον έφεραν σε όλα τα κρίσιμα γεγονότα συνοδοιπόρο του ιμπεριαλισμού και των εγκλημάτων του, τον μετέτρεψαν σε απολογητή της εξάρτησης και της υποτέλειας της ντό­πιας μεγαλοαστικής τάξης.

Μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο φαίνεται από την εναντίωσή του στο ξέσπασμα των μεταπολεμικών εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων, μέχρι την ολόπλευρη στήριξη που έδωσε στην αντεπανάσταση στην ΕΣΣΔ.

Θα αποτυπωθεί και στις γνωστές θέσεις του τροτσκισμού (με τις οποίες στοιχήθηκαν οι δυνάμεις της Α­ΝΤΑΡ­­ΣΥΑ), για τις επεμβάσεις του ιμπεριαλισμού από τη Γιουγκοσλαβία μέχρι τη Λιβύη και τη Συρία, όπου στην καλύτερη περίπτωση έμειναν στη λογική των ίσων αποστάσεων ή στη χειρότερη εμφανίστηκαν ένθερμοι υποστηρικτές της ιμπεριαλιστικής προπαγάνδας και επέμβασης. Το ίδιο συνέβη με το δεύτερο πόλεμο στο Ιράκ, όπου ο τροτσκισμός απόκτησε ανοικτά πλέον έναν ακόμη σύμμαχο της γραμμής του που δεν είναι άλλος από το ΚΚΕ, το οποίο στο όνομα της επανάστασης και της Λα­ϊκής Εξουσίας κάλεσε από κοινού με το ΚΚ Ιράκ τον ιρακινό λαό σε ταυτόχρονη πάλη ενάντια στους Αμερικάνους και στη ντόπια αστική τάξη. Θέση που οδήγησε το ΚΚ Ιράκ στην κατοχική κυβέρνηση των Αμερικάνων.

Από τη σημερινή άρνηση της εξάρτησης και της ιμπεριαλιστικής υποδούλωσης της Ελλάδας και τα ακατανόητα σχήματα της αλληλεξάρτησης και της ιμπεριαλιστικής Ελλάδας μέχρι την άρνηση του αγώνα για εθνική ανεξαρτησία, η πολιτική του εγχώριου τροτσκισμού και εσχάτως και του ΚΚΕ συνδέεται με ένα νήμα με την άρνηση εκείνης της γραμμής της ΚΔ.

Ο αγώνας για εθνική ανεξαρτησία

Σήμερα στην Ελλάδα, η πραγματικότητα μιας χώρας που τελεί υπό καθεστώς νεοαποικιακού ελέγχου, επιβάλλει τον αγώνα για αποτίναξη του ιμπεριαλιστικού ζυγού, επιβάλλει τον αγώνα για ανεξαρτησία. Η ανάγκη αυτή δεν αποτελεί κάποια εφεύρεση, αλλά υπάρχει, διαπερνά όλες τις εκφάνσεις της πολιτικής ζωής και φυτρώνει σε κάθε γωνιά της χώρας, από τις δημόσιες αντιπαραθέσεις των αμφιθεάτρων, μέχρι τις συζητήσεις στα καφενεία των πιο απομακρυσμένων χωριών. Η πραγματική Αριστερά, στις σημερινές κρίσιμες συνθήκες οφείλει να συνταχθεί με αυτή την αλήθεια και να σηκώσει μαζί με τα λάβαρα του αγώνα για ειρήνη-δημοκρατία-σοσιαλισμό και αυτό, το βαρύ σήμερα λάβαρο, της εθνικής ανεξαρτησίας. Αν δεν το κάνει, αν το αφήσει να σέρνεται στα χέρια των πατριδοκάπηλων και της κάθε ακροδεξιάς συμμορίας χρησιμοποιώντας λαθεμένες αναλύσεις και προσχήματα, τότε δεν επιταχύνει τις εξελίξεις για το σοσιαλισμό, αλλά γίνεται ανάχωμα στην ανάπτυξη του πραγματικού προοδευτικού κινήματος και συμβάλλει στην οπισθοδρόμηση και την άνοδο του φασισμού.

Όπως σημειώνει (στο 7ο συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς) ο Δημητρόφ:
«… Πρέπει… με την πάλη της ίδιας της εργατικής τάξης και με τις ενέργειες των Κομμουνιστικών Κομμάτων να δείχνουμε ότι το προλεταριάτο, που ξεσηκώνεται ενάντια σε κάθε εθνική καταπίεση, είναι ο μόνος γνήσιος αγωνιστής για την εθνική ελευθερία και την ανεξαρτησία του λαού… Οι κομμουνιστές που ανήκουν σε ένα καταπιεζόμενο, εξαρτημένο έθνος, δεν μπορούν να εμφανιστούν με επιτυχία ενάντια στο σωβινισμό μέσα στις γραμμές του έθνους τους, αν ταυτόχρονα δε δείξουν έμπρακτα στο μαζικό κίνημα, ότι αυτοί πραγματικά αγωνίζονται για την απελευθέρωση του έθνους τους από τον ξένο ζυγό».

Η εξαγωγή της πείρας και των σωστών συμπερασμάτων από τη δράση της νικηφόρας γραμμής της ΚΔ στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η υπεράσπισή της από την ιστορική παραχάραξη είναι αναγκαία για την πάλη και τους αγώνες τού σήμερα. Έτσι μόνο, οι εκδηλώσεις τιμής και μνήμης στην αντιφασιστική νίκη και στον ηγετικό ρόλο του κομμουνιστικού κινήματος σε αυτήν αποκτούν πραγματικό και ουσιαστικό περιεχόμενο. Σε κάθε άλλη περίπτωση δεν μπορεί παρά να μετατρέπονται σε παραστάσεις καπηλείας του.