Την ώρα που το παγκόσμιο ενδιαφέρον είναι στραμμένο στα Ρωσο-Ουκρανικά σύνορα, την ίδια στιγμή έντονη κινητικότητα καταγράφεται στο μέτωπο του Ασίας-Ειρηνικού που συνδέεται άμεσα με τις εξελίξεις στο δυτικό ευρασιατικό «μέτωπο».
Ρωσία, Κίνα και ΗΠΑ επιδίδονται σε ένα στρατιωτικό και πολιτικό μαραθώνιο για τη συγκρότηση μετώπων και συμμαχιών για τον έλεγχο της περιοχής, που παίζει κομβικό ρόλο στην κούρσα για την παγκόσμια ηγεμονία.
Το πόσο σημαντική είναι αυτή η περιοχή, για το αν και κατά πόσο θα μετατοπιστεί «ο άξονας ισχύος» τα επόμενα χρόνια, είναι η τοποθέτηση του Αμερικανού ΥΠΕΞ, Αντ. Μπλίνκεν, κατά τη νέα του επίσκεψη σε χώρες του Ειρηνικού. Ξεκαθάρισε ότι η στόχευση, σε αυτή, των ΗΠΑ «αντανακλά τη θεμελιώδη αρχή ότι καμία περιοχή στη Γη δεν θα επηρεάσει τις ζωές των Αμερικανών περισσότερο από τον Ινδο-Ειρηνικό, που εκπροσωπεί το 60% της παγκόσμιας οικονομίας, τα 2/3 όλης της οικονομικής ανάπτυξης την τελευταία 5ετία. Κάθε καθοριστικό ζήτημα του 21ου αιώνα διέρχεται της συγκεκριμένης περιοχής».
Ενδεικτική ήταν και η απάντηση που έδωσε, μεταβαίνοντας στη Μελβούρνη για τη συνεδρίαση των υπουργών εξωτερικών του σχήματος Quad (ΗΠΑ, Ιαπωνία, Αυστραλία, Ινδία) όταν ρωτήθηκε για την επιλογή του να βρεθεί στον Ειρηνικό παρά τις ραγδαίες εξελίξεις στην Ανατολική Ευρώπη. Απάντησε πως η επίσκεψή του «επιβεβαιώνει ότι για μας, ως έθνος του Ειρηνικού, βλέπουμε το μέλλον σε αυτήν την περιοχή και πρέπει κανείς να μένει εστιασμένος στο σημαντικό ακόμα κι αν αντιμετωπίζει μια πρόκληση της στιγμής».
Ο Αμερικανός ΥΠΕΞ, ο οποίος εκτός από την Αυστραλία μετέβη στα νησιά Φίτζι και στην Χαβάη (για την τριμερή ΗΠΑ, Ιαπωνίας, Νότιας Κορέας), τόνισε ότι οι επαφές συνδέονται με τις εξελίξεις στην Ανατολική Ευρώπη καθώς αποτελούν επιμέρους στιγμιότυπα των εντεινόμενων ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών.
Σημείωσε πως για τις ΗΠΑ «τα ενδιαφέροντά μας είναι παγκόσμια και έχουμε εστιάσει πάρα πολύ στην περιοχή της Ασίας και του Ειρηνικού και όλο τον Ινδο-Ειρηνικό».
Σε δηλώσεις του μετά τη συνεδρίαση του σχήματος, ήταν σαφέστατος σχετικά με τα θέματα «ασφαλείας» στα οποία επικεντρώθηκαν οι τέσσερις υπουργοί εξωτερικών, κάνοντας ευθεία αναφορά στην Κίνα. «Συμμεριζόμαστε τις ανησυχίες ότι τα τελευταία χρόνια η Κίνα ενεργεί πιο επιθετικά στο εσωτερικό και πιο επιθετικά στην περιοχή, και μάλιστα δυνητικά πέραν αυτής», τόνισε, για να ακολουθήσουν ανάλογες δηλώσεις των υπόλοιπων συμμετεχόντων.
Στο κοινό ανακοινωθέν της συνάντησης, αν και δεν κατονομάζεται η Κίνα, επιβεβαιώνεται η «υποστήριξη των προσπαθειών των χωρών του Ινδο-Ειρηνικού για να προχωρήσει ένας ελεύθερος και ανοιχτός Ινδο-Ειρηνικός (…) ελεύθερος από καταναγκασμό» στοχεύοντας ευθέως προς το Πεκίνο. Εκφράζεται δε η φιλοδοξία το σχήμα «Quad» θα αναπτυχθεί ως περιφερειακή «δύναμη για το καλό όλης της περιοχής».
Κατά τη μετάβασή του στη Μελβούρνη ο Α. Μπλίνκεν είχε περιγράψει το σχήμα «Quad» ως αντιπροσωπευτικό δείγμα γιʼ αυτό που «οι ΗΠΑ κάνουμε με διάφορους τρόπους σε όλο τον κόσμο, οικοδομώντας, ενεργοποιώντας, οδηγώντας διάφορες συμμαχίες χωρών που επικεντρώνονται ορισμένες φορές σε επικαλυπτόμενα θέματα. Το κάνουμε αυτό με καθιερωμένους οργανισμούς, όπως το ΝΑΤΟ ή στην Ασία με παραδοσιακές συμμαχίες όπως η ASEAN (Ένωση Κρατών Νοτιοανατολικής Ασίας), αλλά και με νέες ομάδες και συμμαχίες που μπορούν να εστιάσουν στην ισχύ του κάθε διαφορετικού μας εταίρου».
Κατά την επίσκεψή του στα νησιά Φίτζι, η πρώτη Αμερικανού ΥΠΕΞ από το 1985, παρουσίασε τη «Στρατηγική των ΗΠΑ για τον Ινδο-Ειρηνικό». Σύμφωνα με τον Μπλίνκεν αυτή εστιάζεται στην «ανάπτυξη ενιαίας αποτροπής», στην «ενίσχυση της διαλειτουργικότητας με συμμάχους και εταίρους», με το βλέμμα στραμμένο «στα Στενά της Ταϊβάν». Ακόμη προβλέπει την «προώθηση της AUKUS», την «επέκταση της παρουσίας και των συνεργασιών της αμερικανικής Ακτοφυλακής ενάντια σε διεθνικές απειλές», την «εργασία με το Κογκρέσο για να χρηματοδοτηθεί η Πρωτοβουλία για την Αποτροπή στον Ειρηνικό και η Πρωτοβουλία για τη Θαλάσσια Ασφάλεια» κλπ.
Συνάντηση Κορυφής Πούτιν – Σι στο Πεκίνο
Της επίσκεψης Μπλίνκεν στην περιοχή είχε προηγηθεί η βαρυσήμαντη διά ζώσης (η πρώτη μετά από 2 χρόνια) συνάντηση κορυφής των ηγετών Κίνας και Ρωσίας, με αφορμή την έναρξη των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων. Τους αγώνες έχουν σαμποτάρει διπλωματικά οι ΗΠΑ και μια σειρά λίγων χωρών μεταξύ των οποίων η Αυστραλία, ο Καναδάς και η Ιαπωνία.
Το κοινό ανακοινωθέν της συνάντησης που δόθηκε στη δημοσιότητα, αν και δεν κάνει αναφορά σε «συμμαχία» ή «μέτωπο» των δύο χωρών, περιλαμβάνει όλο το πλέγμα των διεθνών σχέσεων στο οποίο εκφράζεται η συναντίληψη της Κίνας και της Ρωσίας. Στο κείμενο αποτυπώνεται ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο αρχών που οι δύο χώρες «ως παγκόσμιες δυνάμεις» προτείνουν να διέπει τις διακρατικές σχέσεις.
Σι Τζινπίνγκ και Βλαντιμίρ Πούτιν ανακοίνωσαν ότι την ώρα που «ο κόσμος διέρχεται από βαρυσήμαντες αλλαγές και η ανθρωπότητα εισέρχεται σε μια νέα εποχή ταχείας ανάπτυξης και βαθιών μετασχηματισμών» είναι ορατός «ο μετασχηματισμός της αρχιτεκτονικής παγκόσμιας διακυβέρνησης και της παγκόσμιας τάξης (…) έχει εμφανιστεί μια τάση προς ανακατανομή της εξουσίας στον κόσμο και η διεθνής κοινότητα δείχνει μια αυξανόμενη ζήτηση για την ηγεσία με στόχο την ειρηνική και σταδιακή ανάπτυξη».
Παράλληλα στοχεύοντας τις ΗΠΑ, χωρίς να τις κατονομάζει, το ανακοινωθέν καταδικάζει τους «παράγοντες που εκπροσωπούν τη μειοψηφία σε διεθνή κλίμακα και συνεχίζουν να υποστηρίζουν μονομερείς προσεγγίσεις για την αντιμετώπιση διεθνών ζητημάτων και καταφεύγουν στη βία. Παρεμβαίνουν στις εσωτερικές υποθέσεις άλλων κρατών, παραβιάζοντας τα νόμιμα δικαιώματα και συμφέροντά τους και υποκινούν αντιθέσεις, διαφορές και αντιπαραθέσεις, εμποδίζοντας έτσι την ανάπτυξη και την πρόοδο της ανθρωπότητας, παρά την αντίθεση της διεθνούς κοινότητας».
Χαρακτηρίζοντας το «υψηλό» επίπεδο συνεργασίας των δύο χωρών η κοινή ανακοίνωση αναφέρει χαρακτηριστικά ότι «η φιλία μεταξύ των δύο κρατών μας δεν έχει όρια, δεν υπάρχουν “απαγορευμένοι” τομείς στη συνεργασία μας».
Στο κείμενο εκφράζεται κατ’ επανάληψη η αμοιβαία υποστήριξη στην υπεράσπιση των «βασικών συμφερόντων» των δύο χωρών, σε όλα τα πεδία που συγκρούονται με τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό και τους συμμάχους του.
Χαρακτηριστική είναι η αναφορά πως οι δυο «πλευρές επιβεβαιώνουν την ισχυρή αμοιβαία υποστήριξή τους για την προστασία των βασικών συμφερόντων τους, της κρατικής κυριαρχίας και της εδαφικής τους ακεραιότητας και αντιτίθενται στην παρέμβαση εξωτερικών δυνάμεων στις εσωτερικές τους υποθέσεις».
Σε άλλο σημείο της Κοινής Δήλωσης καταδικάζονται οι «προσπάθειες ορισμένων κρατών να επιβάλουν τα δικά τους “δημοκρατικά πρότυπα” σε άλλες χώρες», αναφέροντας ότι οι «προσπάθειες για ηγεμονία αποτελούν σοβαρές απειλές στην παγκόσμια και περιφερειακή ειρήνη και σταθερότητα». Ευθεία βολή στις προσπάθειες της κυβέρνησης Μπάιντεν να επιβάλει τα νεο-ψυχροπολεμικά στερεότυπα για μια σύγκρουση μεταξύ του «δημοκρατικού» δυτικού κόσμου και των «αυταρχικών» καθεστώτων Κίνας και Ρωσίας (ακόμη Ιράν, Β. Κορέας, Βενεζουέλας κλπ). Μια παραλλαγή του «άξονα του κακού» της διακυβέρνησης Μπους.
Δίνοντας το Πεκίνο πλήρη στήριξη στη Μόσχα, στις απαιτήσεις της για «εγγυήσεις ασφαλείας» από τη Δύση στην περιοχή της Ευρώπης, στη δήλωση αναφέρεται πως «οι δύο πλευρές δηλώνουν την αντίθεσή τους στην περαιτέρω διεύρυνση του ΝΑΤΟ και καλούν τη Βορειοατλαντική Συμμαχία να εγκαταλείψει τις ιδεολογικοποιημένες ψυχροπολεμικές της αντιλήψεις».
Απʼ την άλλη η Ρωσία στοιχίζεται με την Κίνα απέναντι στις πολιτικοστρατιωτικές κινήσεις των ΗΠΑ, για τη συγκρότηση διαφόρων αντικινεζικών μετώπων στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού, με αποκορύφωμα τη «συμμαχία» AUKUS και την πώληση αμερικανικών πυρηνικών υποβρυχίων στην Αυστραλία, αλλά και το σχήμα Quad.
Δηλώνοντας οι δύο χώρες «σοβαρά ανήσυχες» για τη στρατηγική σταθερότητα, ως αποτέλεσμα της συμφωνίας AUKUS, στην κοινή δήλωση αναφέρουν πως «εναντιώνονται στον σχηματισμό κεκλεισμένων δομών και αντίπαλων στρατοπέδων στην περιοχή της Ασίας και του Ειρηνικού» και «παραμένουν σε μεγάλη επαγρύπνηση για τον αρνητικό αντίκτυπο που θα έχει η στρατηγική των ΗΠΑ για τον Ινδο-Ειρηνικό στην ειρήνη και τη σταθερότητα της περιοχής». Υποστηρίζουν δε πως «Ρωσία και Κίνα θεωρούν ότι τέτοιες ενέργειες είναι αντίθετες στους στόχους της ειρήνης και της βιώσιμης ανάπτυξης στην περιοχή Ασίας – Ειρηνικού».
Ενδεικτικό του θερμού κλίματος είναι το γεγονός ότι ο Βλ. Πούτιν πριν φτάσει στο Πεκίνο αρθρογράφησε στο κινεζικό πρακτορείο «Σινχουά», γράφοντας ότι η συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών βρίσκεται σε ένα «επίπεδο άνευ προηγουμένου» και «έχει γίνει πρότυπο αποτελεσματικότητας, ευθύνης και έμπνευσης για το μέλλον».
Την αναβάθμιση της συνεργασίας των δύο χωρών επικύρωσε και μια σειρά από σημαντικές συμφωνίες που υπέγραψαν οι δύο ηγέτες, όπως το Μνημόνιο για τη «βιώσιμη πράσινη ανάπτυξη» και η Κοινή Δήλωση για την «ανάπτυξη του ρωσο-κινεζικού εμπορίου αγαθών και υπηρεσιών».
Επίσης υπογράφτηκαν εμπορικά συμβόλαια για «την αγορά και πώληση ακατέργαστου πετρελαίου για παράδοση σε διυλιστήρια της δυτικής Κίνας». Ακόμα, συμφωνήθηκε η συνεργασία «στον τομέα της ανάπτυξης χαμηλού άνθρακα μεταξύ Rosneft και China National Petroleum Corporation (CNPC)» και «στον τομέα της ανάπτυξης της ενημέρωσης και της ψηφιοποίησης μεταξύ Rosneft και Huawei Technologies μέχρι το 2027».
Επιπλέον ανακοινώθηκε, ότι στο πλαίσιο του παραπέρα συντονισμού των δύο χωρών, θα προγραμματιστούν νέες κοινές συναντήσεις των δυο ΥΠΕΞ. Την ώρα που ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Ν. Πράις, «προειδοποιούσε» το Πεκίνο να μην επιδιώξει να βοηθήσει τη Μόσχα για να ξεπεράσει τις δυτικές κυρώσεις, ανακοινώθηκε ότι Πούτιν και Σι συζήτησαν τρόπους «παράκαμψης» των κυρώσεων της Δύσης απέναντι σε Κίνα και Ρωσία.
