Κάτω από τον ψευδεπίγραφο τίτλο της, η 56 η Διάσκεψη του Μονάχου (15-16/02) για την Ασφάλεια, που πραγματοποιήθηκε στη σκιά του Brexit, αποπνέει τη βαθιά ανησυχία των Δυτικών ιμπεριαλιστών να χειριστούν ενιαία τις πλουτοπαραγωγικές πηγές και τις τεράστιες αγορές που ξανοίγονται μπροστά στα ακόρεστα συμφέροντά τους. Απέναντι τους βρίσκεται μία Ρωσία που μεγεθύνει διαρκώς τις πολιτικές και στρατιωτικές γέφυρες στη Μέση Ανατολή, τη Βόρεια Αφρική, τη Λατινική Αμερική, αλλά και μία Κίνα που αναπτύσσει ραγδαία την οικονομική και στρατιωτική της ισχύ σε παγκόσμιο επίπεδο. Είναι προφανές πως το πλέγμα όλων αυτών, και κυρίως των δυτικών ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων –που εμφανίζονται πλέον κραυγαλέα στη φετινή Διάσκεψη- και το ξεδιάλυμά τους, είναι αυτό που τελικά θα καθορίσει και τα οικονομικοστρατιωτικά μέτωπα, για ένα «ξεκαθάρισμα λογαριασμών» για το ξαναμοίρασμα των σφαιρών επιρροής.
Στη διήμερη Διάσκεψη του Μονάχου, πήραν μέρος περισσότεροι από 500 καλεσμένοι -ανάμεσά τους 40 αρχηγοί κρατών και περίπου 100 υπουργοί- καθώς και 4.500 αστυνομικοί για τη φύλαξη των επίλεκτων αυτών καλεσμένων. Στα θέματα της Διάσκεψης περιλαμβάνονταν :
1) Η ενίσχυση του κύρους και ο επαναπροσδιορισμός του χαρακτήρα της ΕΕ,
2) η διατλαντική συνεργασία και
3) οι πιθανές συνέπειες
μίας νέας εισόδου σε μία εποχή ανταγωνισμού μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων. Και όλα αυτά κάτω από το γενικό, χαρακτηριστικό τίτλο που έδωσαν οι διοργανωτές στην φετινή Διάσκεψη, για τη «φθίνουσα σημασία του να ανήκει κανείς πλέον στην Δύση».
Παράλληλα, «ειδικοί» ασχολήθηκαν με επιμέρους ενότητες όπως:
1) το μέλλον του ελέγχου των εξοπλισμών και της συνεργασίας στην αμυντική πολιτική,
2) η σύγκρουση εμπορικών συναλλαγών και διεθνούς ασφαλείας και
3) η επίδραση της κλιματικής αλλαγής και των τεχνολογικών καινοτομιών στη διεθνή ασφάλεια.
Όλες αυτές οι βαθυστόχαστες αναλύσεις και συζητήσεις, προφανώς υποκρύπτουν έναν απίθανο ιησουϊτισμό, καθώς αναζητούνται τα αίτια και οι ένοχοι των εξοπλισμών, της κλιματικής αλλαγής, της παγκόσμιας ανασφάλειας, των κινδύνων του κυβερνοπολέμου, της σύγκρουσης των εμπορικών συναλλαγών, των πολεμικών αναμετρήσεων, κλπ., την ίδια στιγμή που οι παραβρισκόμενοι ταγοί, εκφράζουν με το ένα ή τον άλλο τρόπο τα συμφέροντα των πλανητικών μονοπωλίων μιας χούφτας ιμπεριαλιστικών κρατών, βασικών υπευθύνων για όλα τα παραπάνω προβλήματα και επιπλέον εκατοντάδων χιλιάδων δολοφονημένων άμαχων, ασύλληπτων καταστροφών πόλεων και χωριών, τεραστίων διαστάσεων κυμάτων προσφυγιάς!
***
Η σχετική Έκθεση που παρουσιάστηκε στη Διάσκεψη με τον αποκαλυπτικό τίτλο, «Westlessness» (έλλειμμα δυτικότητας), εκτιμά ότι η Δύση έχει υποστεί σοβαρή φθορά σε ό,τι αφορά στη διαμόρφωση της παγκόσμιας γεωπολιτικής. Και συμπληρώνει η Έκθεση: «…η Δύση αμφισβητείται από μέσα κι από έξω…».
Προφανώς, η ανησυχία των Δυτικών έγκειται στο γεγονός ότι με την είσοδο νέων πανίσχυρων δυνάμεων στο παγκόσμιο προσκήνιο, ανατρέπονται οι υφιστάμενες ισορροπίες λόγω των συγκρουόμενων συμφερόντων, και κατά συνέπεια μία κοινή διαμόρφωση στρατηγικής των ευρωατλαντικών δυνάμεων, γίνεται όλο και πιο δύσκολη. Αυτό οφείλεται εν πολλοίς στο γεγονός ότι η διάχυση των δυτικών συμφερόντων (εμπορικές και στρατιωτικές συναλλαγές) προς την Κίνα και τη Ρωσία, -από τις οποίες έχει εκλείψει το διαφορετικό ιδεολογικό στίγμα- διευρύνει τις ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις μέσα στον ίδιο τον ευρωατλαντικό συνασπισμό, με αποτέλεσμα την όλο και δυσκολότερη σύγκλισή τους σε κοινή στρατηγική.
Με αυτό το πνεύμα η έκθεση αναφέρει: «…Η Κίνα αναπτύσσεται συνεχώς στρατιωτικά, προβάλλοντας εξουσία στην περιοχή Ασίας – Ειρηνικού (…) Αναβαθμίζει φυλάκια στη Νότια Κινεζική Θάλασσα, κατασκευάζει τρίτο αεροπλανοφόρο, έχει αναπτύξει θαλάσσια βάση πυρηνικών αποτρεπτικών και βαλλιστικών πυραύλων που θα μπορούσαν να στοχεύσουν τη βάση των ΗΠΑ στο Γκουάμ, εντείνει τις στρατιωτικές και λεκτικές προειδοποιήσεις προς την Ταϊβάν, όπου οι ΗΠΑ ενθαρρύνουν αυτονομιστικές δυνάμεις. Επιπλέον, η Κίνα σημειώνει άλματα σε τεχνολογικούς τομείς, αισθητά σε όλο τον κόσμο. Το 2019 εδραιώθηκε ως πρωτοπόρα διαστημική δύναμη. Η κινεζική υπεροχή σε βασικές αναδυόμενες τεχνολογίες, όπως τεχνητή νοημοσύνη, κβαντική υπολογιστική, τεχνολογία συνδεσιμότητας, προκαλεί ανησυχία στη Δύση, για έναν μελλοντικό τεχνολογικό διαχωρισμό του κόσμου, στις χώρες που χρησιμοποιούν δυτικές τεχνολογίες και κανόνες και σε εκείνες που βασίζονται στις κινεζικές».
Βέβαια η Έκθεση δεν αναφέρει τις εκατοντάδες στρατιωτικές αμερικάνικες βάσεις των ΗΠΑ στην νοτιοανατολική Ασία, τον Ειρηνικό και την Αυστραλία που έχουν περικυκλώσει και στοχεύουν την Κίνα Κι ενώ η Έκθεση περιγράφει την ιμπεριαλιστική αναβάθμιση του ρόλου της Κίνας και της Ρωσίας στην παγκόσμια γεωπολιτική, που έρχονται να καλύψουν το κενό που αφήνει η βαθμιαία υποχώρηση του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού, ωστόσο επιχειρεί να δώσει το στίγμα νέων σοβαρών κινδύνων ασφάλειας για τη Δύση. Η αντίφαση είναι εμφανής. Ιδιαίτερα για την Ευρώπη, η οποία στρέφει όλο και περισσότερο το τιμόνι των συμφερόντων της τόσο προς τη Ρωσία (δες Nordstream) όσο και προς την Κίνα (δες δίκτυα 5G), η αναφορά στην «ασφάλεια» φαντάζει υποκριτική.
Το κύριο στοιχείο στον καπιταλισμό είναι ο ανταγωνισμός και η σύγκρουση, απ’ όπου και αν προέρχονται.
***
Στην Έκθεση εκφράζεται ο προβληματισμός των Ευρωπαίων για τα «κέρδη» από τους «ατέλειωτους πολέμους» στους οποίους έχει εμπλακεί ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός. «Σίγουρα», αναφέρει η Έκθεση, «ο φιλελευθερισμός της επιβολής στην εποχή μετά την 11η Σεπτέμβρη έχει αμφιλεγόμενα αποτελέσματα, ενώ οι δαπάνες για τους πολέμους αυτούς ανέρχονται σε 4,9 τρις δολάρια. Η πλειοψηφία των βετεράνων των ΗΠΑ ισχυρίζονται ότι «δεν άξιζαν» οι πόλεμοι σε Αφγανιστάν και Ιράκ, όπου εδώ και δεκαετίες έχει ξοδευτεί “πολύ αίμα και χρήμα”. Το ίδιο ισχύει και για τη Λιβύη…». Εξ άλλου η πρόσφατη, αλλοπρόσαλλη πολιτική των ΗΠΑ στη Συρία, έχει αιφνιδιάσει τους Ευρωπαίους «εταίρους», οι οποίοι αμφισβητούν «αν οι ΗΠΑ θα τηρήσουν μελλοντικά τις στρατιωτικές τους δεσμεύσεις».
Η Έκθεση επισημαίνει επίσης, ότι οκτώ χρόνια μετά την πολυϋποσχόμενη «Αραβική Άνοιξη», η πολιτική καταπίεση, η βία, η απουσία ανάπτυξης, η διαφθορά, η ανεργία, παραμένουν αμετάβλητες στις Αραβικές χώρες. Ιδιαίτερα για την Μεσόγειο οι προβλέψεις από την πλευρά του ευρωπαϊκού ιμπεριαλισμού είναι απαισιόδοξες, καθώς –όπως αναφέρει η Έκθεση- «οι προσπάθειες της Δύσης να συμβάλει στην αποκατάσταση της σταθερότητας και να αντιμετωπίσει τα προβλήματα όπως οι μεταναστευτικές ροές, το οργανωμένο έγκλημα, η τρομοκρατία αγγίζουν τα όριά τους και δεν αποδίδουν. Ένας μεγάλος αριθμός νέων Βορειοαφρικανών είναι έτοιμοι να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους με πρώτο σε προτίμηση προορισμό την Ευρώπη και τις ΗΠΑ». Παράλληλα, εμπεδώνεται η αντίληψη ότι τόσο η Ευρώπη, όσο και οι ΗΠΑ δεν αποτελούν πλέον τις κυρίαρχες δυνάμεις του Πλανήτη. Στη Γερμανία μία έρευνα του Pew Research Center, δείχνει ότι το 53% των ερωτηθέντων θεωρεί την Κίνα ως την κυρίαρχη οικονομικά δύναμη σε παγκόσμιο επίπεδο ενώ μόνον το 24% υποστηρίζει ότι η θέση αυτή ανήκει στις ΗΠΑ. Η ίδια η Ευρώπη δεν μπορεί να καλύψει το κενό των ΗΠΑ, αλλά αντίθετα δείχνει να υποχωρεί σε πολλά κρίσιμα διεθνή θέματα και κρίσεις.
Ταυτόχρονα, η Έκθεση προειδοποιεί πως: «…κινδυνεύει η σχεδόν απαράμιλλη παγκόσμια υπεροχή στη στρατιωτική τεχνολογία του ΝΑΤΟ, καθώς άλλες χώρες προσπαθούν να καλύψουν ή να ξεπεράσουν τη Δύση σε σημαντικές τεχνολογίες, όπως διαστημικές δυνατότητες, τεχνητή νοημοσύνη, υπερηχητικοί πύραυλοι (…) Στον Ινδικό- Ειρηνικό, η τεράστια ποικιλία πυραύλων ακριβείας της Κίνας και άλλα συστήματα υποβαθμίζουν τη στρατιωτική υπεροχή των ΗΠΑ (…) Στη γενική εικόνα του ανταγωνισμού μεγάλων δυνάμεων, αυτές οι τάσεις μπορεί να σηματοδοτήσουν την αυγή μιας επικίνδυνης νέας πυρηνικής εποχής». Στην Έκθεση αναφέρονται δέκα βασικές συγκρούσεις που θα απασχολήσουν το 2020: Αφγανιστάν, Υεμένη, Αιθιοπία, Μπουρκίνα Φάσο, Λιβύη, ΗΠΑ-Ισραήλ-Ιράν, ΗΠΑ-ΛΔ Κορέας, Κασμίρ, Βενεζουέλα, Ουκρανία.
Σαν συμπέρασμα, επισημαίνει η Έκθεση, «…παρατηρείται φθορά της Δύσης η οποία είναι ολοφάνερη σε διάφορες συγκρούσεις ανά τον κόσμο, ενώ υπάρχει σαφής διάσταση στην αντιμετώπιση της Ρωσίας, της Κίνας και του Ιράν (…) Οι τοπικές συγκρούσεις χρησιμεύουν ως καθρέφτης για τις παγκόσμιες τάσεις και οι σημερινοί πόλεμοι διηγούνται την ιστορία ενός παγκόσμιου συστήματος στις αρχές μιας σαρωτικής αλλαγής, με πρωταγωνιστές κράτη ενθουσιασμένα ή φοβισμένα από τις ευκαιρίες που παρουσιάζει μια τέτοια μετάβαση».
Είναι προφανής η προσπάθεια των Ευρωπαίων ιμπεριαλιστών να εμφανιστούν αποστασιοποιημένοι από τους διεθνείς ανταγωνισμούς, όταν και οι ίδιοι είναι βουτηγμένοι μέχρι το λαιμό σε όλες τις λοβιτούρες για το μοίρασμα των παγκόσμιων αγορών, σε όλα τα παραπάνω φλεγόμενα μέτωπα. Ξεχνούν την καρατόμηση της εθνικής κυριαρχίας για τα ασθενέστερα κράτη-μέλη, όπως συνέβη με την μνημονιακή Ελλάδα, την οριστική και αμετάκλητη ένταξη των Οικονομιών τους στις αποφάσεις των μονοπωλίων, την υποταγή των πολιτικών τους δικαιωμάτων και ελευθεριών στο σκληρό έλεγχο της κεντρικής εξουσίας των Βρυξελλών, και την εξωτερική τους πολιτική έρμαιο στους σχεδιασμούς των ισχυρών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων της ΕΕ
***
Η αμφισβήτηση της δυτικής ηγεμονίας και κυρίως των ΗΠΑ απεικονίζεται καθαρά όχι μόνο στην Έκθεση, αλλά και στις ομιλίες των Ευρωπαίων ηγετών. Στην εναρκτήρια ομιλία του, ο Γερμανός πρόεδρος Φ.Β.Σταϊνμάγερ καυτηρίασε τις πολιτικές που ακολουθούν οι Ηνωμένες Πολιτείες (αλλά και η Κίνα και η Ρωσία), τονίζοντας ωστόσο ότι η ΕΕ χρειάζεται μια πολιτική έναντι της Ρωσίας, «η οποία δεν θα περιορίζεται σε καταδικαστικές ανακοινώσεις και κυρώσεις», όπως και μια στρατηγική έναντι της Κίνας, η οποία «θα ισορροπεί ανάμεσα στον εντεινόμενο ανταγωνισμό διαφορετικών συστημάτων και την ανάγκη συνεργασίας». Κάλεσε επίσης τους Ευρωπαίους ηγέτες να συνειδητοποιήσουν ότι είναι αναπόφευκτη η μετατόπιση του ενδιαφέροντος της Αμερικής από τη Γηραιά Ήπειρο προς τη ζώνη Ασίας-Ειρηνικού. Στο ίδιο μήκος κύματος μίλησαν και οι περισσότεροι Ευρωπαίοι υπερθεματίζοντας πως: «…αν η Ευρώπη δεν μάθει τη γλώσσα της ισχύος θα εξαφανιστεί γεωπολιτικά, ιδίως σε μία εποχή που το Ηνωμένο Βασίλειο αποχαιρετά την Ευρωένωση…».
Ήταν επόμενο, οι τοποθετήσεις των Ευρωπαίων, -αλλά και της Καναδέζας αντιπροέδρου της κυβέρνησης Τζ. Τριντώ, Κ. Φρίλαντ- να προκαλέσουν την αντίδρασητου Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Μ. Πομπέο, ο οποίος αφού χαρακτήρισε «ανόητο» τον τίτλο της Έκθεσης για τη Διάσκεψη (σημ.Λ.Δ.: αναφερόταν στον τίτλο «Westlessness», δηλ. στη φθίνουσα σημασία του να ανήκει κανείς πλέον στην Δύση), υπερασπίστηκε τον παγκόσμιο ρόλο των ΗΠΑ και εξαπέλυσε επίθεση κατά της Κίνας και της Ρωσίας, δεσμευόμενος ότι οι ιδέες και οι αξίες της Δύσης θα επικρατήσουν: «Με χαρά σας αναφέρω ότι ο θάνατος της διατλαντικής συμμαχίας είναι υπερβολικά μεγαλοποιημένος. Η Δύση κερδίζει, και κερδίζουμε μαζί»!
Λίγο μετά την ομιλία του Πομπέο, ο Ε.Μακρόν αντέκρουσε το επιχείρημα των ΗΠΑ, λέγοντας ότι η Δύση εξασθενεί. Ο Γάλλος πρόεδρος, του «εγκεφαλικά νεκρού ΝΑΤΟ», κάλεσε την Ευρώπη να παρουσιάσει τη δική της στρατηγική για το μέλλον, ανεξάρτητη από τις ΗΠΑ: «…Δεν μπορούμε να είμαστε ο “μικρός εταίρος” των ΗΠΑ, υποστηρίζοντας το ΝΑΤΟ. Η Ευρώπη θα πρέπει να αντιμετωπίζει τις απειλές στη γειτονιά της και, κάποιες φορές, να ενεργεί ανεξάρτητα από την Ουάσινγκτον…».
Επιπλέον ο Μακρόν υπεραμύνθηκε των σχέσεων με τη Ρωσία, τονίζοντας πως: «…η πολιτική της περιφρόνησης που επιδεικνύει η Ευρώπη απέναντι στη Ρωσία τα τελευταία χρόνια έχει αποτύχει και καθώς κανένας δεν θέλει να αντιμετωπίσει ευθέως την Μόσχα, η μοναδική επιλογή είναι να υπάρξει ένας στενότερος διάλογος για την επίλυση των διαφορών (…) οι Δυτικοί παίκτες δρουν δυσανάλογα με τη βαρύτητά τους σήμερα, η Ρωσία έχει καθιερωθεί – με σχετικά περιορισμένα μέσα – ως παίκτης που δεν μπορεί να αγνοηθεί, έχει μεγιστοποιήσει την παρουσία της σε Συρία, Λιβύη, Αφρική, Λατινική Αμερική, είναι παρούσα σε κάθε κρίση εξαιτίας των αδυναμιών μας ή των λαθών μας».
***
Δυστυχώς, το αποτύπωμα των εργατολαϊκών αντιδράσεων σε όλους τους παραπάνω καπιταλιστικούς/ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς, είναι εξασθενημένο!
Από γενική άποψη οι επαναστατικοί, αντιιμπεριαλιστικοί και εθνικοαπελευθερωτικοί αγώνες της εργατικής τάξης και των καταπιεζόμενων εθνών και λαών, παρότι δεν σίγησαν ποτέ, συναντούν μεγάλα προβλήματα και δυσκολίες, εξελίσσονται κάτω από δυσμενείς διεθνείς προϋποθέσεις, λόγω του αρνητικού συσχετισμού δυνάμεων, της υποχώρησης του κομμουνιστικού κινήματος και της διαλυτικής επίδρασης του ρεβιζιονισμού και της καπιταλιστικής παλινόρθωσης. Αυτό έχει σαν συνέπεια οι αγώνες να βρίσκονται σε χαμηλό επίπεδο, να είναι αναντίστοιχοι και να υπολείπονται σοβαρά ως προς το μέγεθος της επίθεσης των αντιδραστικών δυνάμεων.
Οι εκμεταλλευόμενες μάζες από την ίδια την πικρή τους πείρα πείθονται για τον αντιδραστικό, φιλοπόλεμο χαρακτήρα της ιμπεριαλιστικής πολιτικής. Αργά μα σταθερά προχωρά μια διαδικασία αφύπνισης των λαϊκών μαζών, ενώ αυξάνονται σε διάφορες χώρες οι εκδηλώσεις λαϊκής αντίστασης, συχνά αυθόρμητες, όπως συμβαίνει τώρα και ένα χρόνο στη Γαλλία. Βασικό αρνητικό στοιχείο, είναι η πολύ αδύναμη παρουσία του επαναστατικού φορέα. Το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα βρίσκεται σε παρατεταμένη υποχώρηση.
Η ρεβιζιονιστική «πανούκλα» έχει επιδράσει καταλυτικά στα υπάρχοντα λεγόμενα «κομμουνιστικά» κόμματα, που συνεχίζουν τη διαλυτική, υπονομευτική δράση τους στους κόλπους των λαϊκών κινημάτων διαφόρων χωρών, δυσφημώντας τις ιδέες του σοσιαλισμού και του κομμουνισμού και προσφέροντας στηρίγματα στο σάπιο καπιταλιστικό σύστημα. Από την άλλη τα μαρξιστικά- λενινιστικά κόμματα, που παλεύουν σε μια σειρά χώρες βρίσκονται σε χαμηλό επίπεδο ανάπτυξης, χωρίς να έχουν γίνει κόμματα μαζικά, ικανά να οργανώνουν μεγάλους λαϊκούς επαναστατικούς αγώνες.
Σ’ αυτές τις συνθήκες και για μία ολόκληρη περίοδο, κρίσιμης και καθοριστικής σημασίας ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν, είναι η ανασυγκρότηση του κομμουνιστικού κινήματος πάνω στα επαναστατικά βάθρα του μαρξισμού-λενινισμού.
Η πάλη των λαών για την απολύτρωση από τα δεσμά της καπιταλιστικής και ιμπεριαλιστικής κυριαρχίας μπορεί να προχωρήσει, μόνο, αν στην πορεία του μακρόχρονου αγώνα αντίστασης αναδειχθούν γνήσιες, λαϊκές κομμουνιστικές δυνάμεις, που καταπολεμώντας εχθρικά ιδεολογικοπολιτικά ρεύματα και προσδιορίζοντας το πραγματικό περιεχόμενο του αγώνα, θα τον μετασχηματίσουν σε προοδευτικές και επαναστατικές κατευθύνσεις, ενάντια στους ξένους και ντόπιους εκμεταλλευτές και καταπιεστές, σε αγώνα αντίστασης και ανατροπής της ιμπεριαλιστικής κυριαρχίας για την κατάκτηση της Λευτεριάς, της Δημοκρατίας, της Εθνικής Ανεξαρτησίας και του Σοσιαλισμού.
Ιωσήφ Σταυρίδης, μέλος της ΚΕ του Μ-Λ ΚΚΕ
