Οι διανομείς της efood έδειξαν ότι οι αγώνες των εργαζομένων μπορούν να νικούν. Παρόλο που είχαν απέναντί τους μια πανίσχυρη εργοδοσία και την κυβέρνηση να τάσσεται ανοιχτά στο πλευρό της, οι διανομείς της εταιρίας μαζί με εκείνους της wolt κατάφεραν να μετατρέψουν τις συμβάσεις τους σε αορίστου χρόνου.
Τι είναι όμως όλες αυτές οι «ψηφιακές πλατφόρμες» διανομής φαγητού;
Πρόκειται για εταιρίες υπηρεσιών delivery για καταστήματα φαγητού και ποτού. Ο διανομέας δεν ανήκει στο κατάστημα, αλλά στην εταιρία που δημιούργησε και διαχειρίζεται την ψηφιακή πλατφόρμα. Ο ιδιοκτήτης του εστιατορίου ή του καφέ εγγράφεται και μέσω αυτής γίνεται η παραγγελία. Κάποιος διανομέας που βρίσκεται στην περιοχή απαντά σε κλήση και μεταφέρει το προϊόν.
Τον καιρό της πανδημίας η δραστηριότητα αυτή επεκτάθηκε και στα σούπερ μάρκετ, με την efood να αναλαμβάνει τη διανομή της αλυσίδας Σκλαβενίτης, ενώ μαζί με τη wolt παρέχουν υπηρεσίες σε μικρότερες τοπικές αλυσίδες.
Η τηλεργασία εν μέσω κορονοϊού επιτάχυνε μια υπάρχουσα τάση τόσο στον κλάδου του επισιτισμού-τουρισμού και του delivery όσο και ευρύτερα στις μεταφορές, με την εκτόξευση του ηλεκτρονικού εμπορίου και των διαδικτυακών υπηρεσιών.
Οι εργαζόμενοι δουλεύουν με συμβάσεις ορισμένου χρόνου, πιο περιορισμένα αορίστου, ενώ υπάρχει και η περιβόητη κατηγορία των «συνεργατών», των λεγόμενων και «freelancers», οι οποίοι θεωρούνται… «αυτοαπασχολούμενοι». Το μοντέλο αυτό χρησιμοποιεί καθολικά η wolt, ενώ η efood επιχείρησε να το επεκτείνει, όμως ανακόπηκε από τις κινητοποιήσεις των εργαζομένων.
Παρόλα αυτά, η απαστράπτουσα εικόνα που επιχειρούν να προβάλλουν οι εταιρίες πίσω από τις ψηφιακές πλατφόρμες και η κυβέρνηση Μητσοτάκη δεν είναι και τόσο απαστράπτουσα…
«Παραδοσιακή» εκμετάλλευση
των εργαζομένων
στη «σύγχρονη ψηφιακή εποχή»
Είτε με σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου είτε ως «συνεργάτες» οι διανομείς βιώνουν τη «ζούγκλα» της αγοράς εργασίας που επικρατεί στον κλάδο.
Η εργασία τους παρακολουθείται με ηλεκτρονικά μέσα, αλγόριθμος καταγράφει τις κινήσεις τους, ενώ εφαρμόζεται «αξιολόγηση» της δουλειάς τους. Παράλληλα, το λειτουργικό κόστος (οχήματα, καύσιμα κλπ) που παραδοσιακά παρέχει ο εργοδότης μετατοπίζεται στον εργαζόμενο. Δεν είναι τυχαίο ότι από τα βασικά αιτήματα των διανομέων είναι η παροχή αυτών των ειδών από την εταιρία.
Ακόμα, διάφορες ψηφιακές πλατφόρμες παγκοσμίως προσλαμβάνουν με σχέση εξαρτημένης εργασίας τους εργαζόμενους, ώστε να δημιουργήσουν μια βάση αγοράς. Μόλις καθιερωθούν, πολλές φορές με χαρακτηριστικά μονοπωλίου, αλλάζουν τακτική και προσλαμβάνουν εργαζόμενους ως «συνεργάτες».
Αυτό επιχείρησε να κάνει και η efood, με αποτέλεσμα να κινητοποιηθούν οι εργαζόμενοι.
Ταυτόχρονα, οι χαμηλές αμοιβές, η «αξιολόγηση» από την εταιρία και η ανυπαρξία πλαισίου εργασιακής προστασίας και η επισφάλεια οδηγούν ουσιαστικά σε… «τζόγο». Πολλοί «freelancers» της wolt για παράδειγμα δηλώνουν ότι εργάζονται 12 και 15 ώρες ημερησίως, προκειμένου να βγάλουν ένα «καλό μεροκάματο».
Το κυνήγι της «καλής αξιολόγησης», του «καλού μεροκάματου» και η ανυπαρξία προστασίας που καταλήγουν σε υπερεργασία και συνθήκες εκμετάλλευσης που παραπέμπουν σε προηγούμενες δεκαετίες είναι η πραγματικότητα των «συνεργατών» των ψηφιακών πλατφορμών.
Την ίδια ώρα, η κοινωνική ασφάλιση και η θερινή άδεια μετ’ αποδοχών αποτελούν «όνειρα θερινής νυκτός».
Ο νόμος Χατζηδάκη
και η ελαστική εργασία
Ουσιαστικά, οι «ψηφιακές πλατφόρμες» φέρνουν και «νομιμοποιούν» την ελαστική, αβέβαιη και ευέλικτη απασχόληση από την πίσω πόρτα. Κατάργηση σταθερού ωραρίου, νομικά «παραθυράκια» για ευέλικτη εργασία, την ώρα που οι εργαζόμενοι ούτε μόνιμοι ούτε μερικής απασχόλησης είναι.
Προσφέρουν ουσιαστικά εργασία πάνω σε «gigs», δηλαδή επιμέρους κομμάτια ενός ευρύτερου έργου.
Κάπως έτσι λειτουργεί και το «freelancing» της wolt (πολυεθνική που έκανε την εμφάνισή της και στην Ελλάδα), κάπως έτσι προσπάθησε και η efood να πράξει, κάπως έτσι λειτουργούν χιλιάδες ψηφιακές πλατφόρμες διανομής φαγητού και όχι μόνο, σε όλο τον κόσμο.
Παρά τις δηλώσεις του ίδιου του υπουργού Εργασίας, Κωστή Χατζηδάκη, ότι τάχα δε βλέπει συσχέτιση του αντεργατικού νόμου του με την πρακτική της efood, τα άρθρα τον διαψεύδουν πανηγυρικά.
Σύμφωνα με το άρθρο 68, «ψηφιακές πλατφόρμες καλούνται οι επιχειρήσεις που ενεργούν είτε απευθείας είτε ως μεσάζοντες και μέσω διαδικτυακής πλατφόρμας συνδέουν παρόχους υπηρεσιών ή επιχειρήσεις ή τρίτους με χρήστες ή πελάτες ή καταναλωτές και διευκολύνουν τις μεταξύ τους συναλλαγές ή συναλλάσσονται απευθείας μαζί τους».Όμως στο άρθρο 69 που ακολουθεί ορίζεται ότι «οι ψηφιακές πλατφόρμες συνδέονται με τους παρόχους υπηρεσιών με συμβάσεις εξαρτημένης εργασίας ή συμβάσεις ανεξάρτητων υπηρεσιών ή έργου».
Έτσι, με βάση το αντεργατικό έκτρωμα Χατζηδάκη, δίνεται η δυνατότητα στην εργοδοσία να προσλαμβάνει εργαζόμενους κατ’ επίφαση «αυτοαπασχολούμενους», ενώ πρόκειται ουσιαστικά για μισθωτούς.
