Εκτός των άλλων των μεγάλων και παλλαϊκών ζητημάτων, όπως είναι η φτώχεια, η πανδημία και η υποτέλεια, εξελίσσεται -άλλοτε φανερά κι άλλοτε όχι- η συζήτηση στους κόλπους της πολιτικής και της διανόησης για το θέμα της «ταυτότητας». Δηλαδή, όλων εκείνων των στοιχείων που συγκροτούν και συνέχουν μια ομάδα. Εθνική, ταξική, ένα κοινωνικό στρώμα, μια ιδιαίτερη κατηγορία ανθρώπων. Τα ειδοποιά, δηλαδή διαφοροποιητικά, γνωρίσματα ποικίλουν από εποχή σε εποχή κι από τόπο σε τόπο. Ωστόσο, δεν υπάρχει κοινωνική ομάδα που να μη διαθέτει ξεχωριστά γνωρίσματα και έτσι να θωρακίζεται απέναντι στον άλλο. Πάρτε για παράδειγμα μία ποδοσφαιρική ομάδα. Το όνομα, το παρώνυμο, η φανέλα, η ιστορία, οι παίκτες, τα συνθήματα συγκροτούν ένα ενιαίο σύνολο, το οποίο αναγνωρίζουν φίλοι και αντίπαλοι. Το έθνος (οικονομία, γλώσσα, τόπος, ιστορία, συνείδηση) είναι το πιο ευρύ φάσμα -σήμερα- συγκρότησης κι αυτοπροσδιορισμού.
Ωστόσο, ο φιλελευθερισμός, στην τρίκοπη μορφή του, θέλει να μας γυρίσει στην ιδιοπροσωπία και στην εποχή των αστικών επαναστάσεων. Ο άγριος και άγαρμπος φιλελευθερισμός μιλάει πολύ για τα ατομικά δικαιώματα και ακόμα περισσότερο για τις υποχρεώσεις. Έτσι στο ζήτημα της πανδημίας φορτώνει τα βάρη στις πλάτες του καθενός στη λογική «εσύ φταις». Ο αστικός δημοκρατισμός (ΣΥΡΙΖΑ) από την εποχή της παγκοσμιοποίησης μας ξεκούφανε πως είμαστε «πολίτες του κόσμου» (είμαστε και αυτό) και οι δημοκράτες δικαιωματιστές θέλουν να θρυμματίσουν κάθε ομάδα στη λογική πως είμαστε πρώτα και πέρα απ’ όλα «πολίτες». Δεν υπάρχουν τάξεις, κλάδοι, συνδικάτα, αλλά ένα προσωπικό καράβι «ριγμένο στο πέλαγος». Τελευταίοι και καταϊδρωμένοι, οι αναρχικοί φιλελεύθεροι που θέλουν το άτομο να κυριαρχεί αυτόνομο, χαρωπό και αυτεξούσιο. (Δείτε τις ανακοινώσεις τους. Το ξεχωριστό άτομο είναι ο Θεός των μικρών πραγμάτων).
Παρ’ όλα αυτά, η ομαδική ταυτότητα είναι εδώ σε πείσμα των ανόητων και των «σκοπίμως ομιλούντων». Ποιος εχέφρων άνθρωπος μπορεί ν’ αρνηθεί ότι οι Έλληνες είναι ένας λαός με ξεχωριστά ειδοποιητικά στοιχεία από τους άλλους, οι Αλβανοί το ίδιο, οι Τούρκοι, οι Μακεδόνες, οι Ρουμάνοι κλπ. Ποιος μπορεί ν’ αρνηθεί ότι οι μαθητές, οι φοιτητές, οι ομοφυλόφιλοι αποτελούν ιδιαίτερες κατηγορίες στο πλαίσιο ενός κράτους; Το ίδιο -και περισσότερο- οι τάξεις, οι εργάτες, οι αγρότες και υπάλληλοι, οι άνθρωποι της πόλης, οι φυλακισμένοι, οι διανοούμενοι κλπ. Αυτό δεν αναιρεί διόλου τη βασική αντίθεση ανάμεσα στην αστική και εργατική τάξη που είναι η κινούσα δύναμη «του κόσμου όλου». Αλλά πχ η έμφυλη βία ανάμεσα σ’ άντρες και γυναίκες αποτελεί μια δευτερεύουσα αντίθεση, που θα λυθεί αφού κάθε πλευρά συνειδητοποιήσει την ιδιαίτερη ταυτότητά της. Αυτήν που τη συγκροτεί σε σώμα και της προσδίδει επιστημονικά και ταξικά την ιδιαίτερη φυσιογνωμία της. Ένα συνδικάτο υπάρχει για να υπερασπίζεται τα συμφέροντα των μελών του. Όταν αποκτήσει βαθειά συνείδηση της ταυτότητάς του, όταν περάσει (όπως λένε οι διανοούμενοι) από το «καθ’ εαυτό» στο «δι’ εαυτό», τότε η ταξική ταυτότητα θα τρέχει στο αίμα των μελών του και δεν θα χρειάζεται να πάει στους… δικηγόρους για να βρει το δίκιο του.
Μπορεί να χρειαστεί, ορισμένες φορές, η ταυτότητα να θυσιαστεί για χάρη ευρύτερων και βαθύτερων σκοπών. Αλλά δε θα μπορούσε να υπάρξει ούτε ίχνος κοινωνικού αρμού χωρίς τις ιδιαίτερες ταυτότητες των ομάδων που απαρτίζουν μια κοινωνία. Το πόσο τις τιμάμε, είναι άλλη συζήτηση.
