Οπωσδήποτε πρέπει να συμφωνήσουμε ότι το προσφυγικό ζήτημα δεν είναι δευτερεύον και παρεμπίπτον, αλλά ουσιαστικό και καίριο. Γύρω από το προσφυγικό χτίστηκαν θεωρίες, ταρακουνήθηκαν βεβαιότητες, δυνάμωσε ο εθνικισμός και ο νεοφασισμός, τροποποιήθηκαν οι πολιτικές ατζέντες. Οι παλιές δομές των αστικών συστημάτων άλλαξαν σε πολλές χώρες με βάση τις προσφυγικές ροές και ο μικροαστικός νους μπήκε στις μυλόπετρες της ξενοφοβικής και ρατσιστικής προπαγάνδας. Ο ξένος, ο πρόσφυγας, ο αλλοδαπός φαίνεται ως εχθρός. Σ’ ένα βαθμό, το ζήτημα είναι εξηγήσιμο. Ο άνθρωπος σκέφτεται καταρχήν βιωματικά, ενοχλείται ή χαίρεται με ό,τι βλέπει, ακούει, γεύεται· η εγκεφαλική ανάλυση έρχεται μετά. Ο άνεργος βλαστημά τον πρόσφυγα που του πήρε τη δουλειά και όχι τον καπιταλισμό που παράγει ανεργία και ο «γείτονας» θέλει «να πεθάνει η κατσίκα του απέναντι». Τι κι αν το παραβάν της θέασης/ακρόασης κρύβει τραγωδίες και πολέμους, συμφορές και ανείπωτους θανάτους; Όπως θα ’λεγε και η παροιμία «κουκιά βλέπουμε, κουκιά μολογάμε».
Ωστόσο, η πραγματικότητα δεν εξαντλείται στο φαίνεσθαι, όσο κι αν το τελευταίο είναι τμήμα της. Ιδιαίτερα σ’ ό,τι χρειάζεται τα πώς και τα γιατί, ακόμα κι όταν είναι ανυπόφορα, δύσκολα και κουραστικά. Σ’ όλο τον κόσμο, οι πρόσφυγες φτάνουν τα 70 εκατομμύρια(!) και στην περιοχή μας οι χώρες προσφύγων είναι με σειρά όγκων μετανάστευσης: η Συρία, το Πακιστάν, το Αφγανιστάν, το Ιράκ, κλπ. Ο βασικός αριθμός των 40.000 προσφύγων στα hot spots είναι από τη Μέση Ανατολή και κανείς δεν μπορεί να αιτιολογήσει σοβαρά ότι 37.000 άνθρωποι εγκαταλείπουν σε ημερήσια βάση τα σπίτια και τα χώματά τους για να γίνουν… τουρίστες. Οι συνθήκες τούς αναγκάζουν να ξεσπιτωθούν.
Ας μιλήσουμε λοιπόν για τις αιτίες, αν δε θέλουμε να σκουντουφλάμε σε προχειροκουβέντες και σαν τα σκυλιά να δαγκώνουμε την ουρά μας. Η βασικότερη αιτία του προσφυγικού ζητήματος είναι ο πόλεμος. Αυτός που ετοιμάζουν και εξαπολύουν οι ισχυροί του κόσμου, οι ιμπεριαλιστές, δολοφονώντας λαούς, ποδοπατώντας χώρες, τσαλακώνοντας τις συμβάσεις τους, βρίσκοντας κατά καιρούς διάφορα προσχήματα. Οι κομμουνιστές ήταν ανέκαθεν υπέρ της ανειρήνευτης ταξικής πάλης και του επαναστατικού αγώνα στο εσωτερικό κάθε χώρας και υπέρ της ειρηνικής συνύπαρξης πάνω σε αρχές των χωρών με διαφορετικά κοινωνικά συστήματα. Οι ιμπεριαλιστές-δολοφόνοι όμως εφορμούν, οπότε χρειάζεται σκληρός αγώνας εναντίον τους.
Το δεύτερο αίτιο αφορά στις συνθήκες ζωής. Οι ισχυρές καπιταλιστικές χώρες και τα θηριώδη και αδηφάγα μονοπώλια στραγγίζουν τον φυσικό πλούτο των χωρών του γ΄ κόσμου συστηματικά, ανηλεώς, αδίστακτα. Το έδαφος, το υπέδαφος, η θάλασσα, τα ποτάμια, τα δάση γίνονται αντικείμενα σκληρής εκμετάλλευσης και ο ιθαγενής πληθυσμός σπρώχνεται στον οικονομικό καιάδα, στον μαρασμό και το περιθώριο. Το να αναζητήσει κανείς διέξοδο στην ξενιτιά ακόμα και με το ρίσκο της ζωής του ή των συγγενών του, γίνεται εύλογο επακόλουθο.
Η τρίτη αιτία σχετίζεται με τις πολιτικές διώξεις. Οι ιμπεριαλιστές «φυτεύουν» δικτατορίες (αλά Σίσι στην Αίγυπτο), δολοφονούν, φυλακίζουν, διώκουν τους πολιτικούς αντιπάλους και τους αντιστασιακούς. Η πολιτική εξορία είναι ένας δρόμος για όσους δεν επιλέγουν τον αγώνα στον τόπο τους.
Συμπέρασμα: Όταν το δάχτυλο δείχνει το φεγγάρι, ο ανόητος κοιτάει το δάχτυλο. Όταν η αριστερά φωτίζει τις αιτίες των προσφυγικών κυμάτων, η δεξιά, ο εθνικισμός, ο νεοφασισμός, αναζητούν προσχηματικά ή όχι τους ενόχους στους φτωχούς της διπλανής πόρτας. Είναι διαφορά κουλτούρας.
