Νέα φάση παραχωρήσεων ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων εγκαινίασε η ΝΑΤΟική Σύνοδος Κορυφής, στο Βίλνιους της Λιθουανίας. Άνοιξε και επίσημα ο δρόμος για την ανατροπή της πάγιας θέσης των κυβερνήσεων της μεγαλοαστικής τάξης, που αναγνώριζε σαν μοναδική ελληνοτουρκική διαφορά την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ στο Αιγαίο. Προκειμένου να συγκρατηθεί η Άγκυρα στο δυτικό μαντρί και ο Ερντογάν να ανάψει το πράσινο φως για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, ο προβλέψιμος Μητσοτάκης δηλώνει διατεθειμένος να διερευνήσει «μια μεγάλη ατζέντα, τολμηρή ατζέντα» και έτοιμος να αποδεχτεί την απομείωση της κυριαρχίας για να προχωρήσουν οι ελληνοτουρκικές διαπραγματεύσεις με την εποπτεία του ΝΑΤΟ, με στόχο δήθεν τα ήρεμα νερά στο Αιγαίο.
Στο Βίλνιους η Άγκυρα δεν απέσπασε μόνο την ενισχυμένη διαβεβαίωση των ΗΠΑ για την αγορά των F-16. Ταυτόχρονα πέτυχε -τουλάχιστον προσωρινά- και την ηχηρή αποσιώπηση των αμερικανικών πιέσεων για την εγκατάσταση των ρωσικών S-400, στο τουρκικό οπλοστάσιο. Επίσης κέρδισε μια σειρά «μικρότερων» ανταλλαγμάτων, που της προσφέρθηκαν απλόχερα από τους ισχυρούς ΝΑΤΟικούς εταίρους της, αλλά είναι κρίσιμα για τα ελληνικά εθνικά θέματα, γι’ αυτό και πέρασαν στα «ψιλά» του Τύπου. Η Τουρκία κατάφερε να υιοθετηθεί στα επίσημα κείμενα της Συμμαχίας ο όρος «Τουρκικά Στενά» -και εναλλακτικά σε παρένθεση οι διεθνείς ονομασίες των Στενών- για το σύμπλεγμα Δαρδανελίων, Βοσπόρου, Μαρμαρά. Σε αντιστοιχία προβάλλει από καιρό τώρα το Αιγαίο σε «Θάλασσα των νησιών» ή στην κατοχυρωμένη κιόλας από την ΕΕ αναφορά σε «Turkaegean». Επιπλέον η Σύνοδος του ΝΑΤΟ με απόφαση επιτροπών που έλαβαν αποφάσεις πριν την σύγκλησή της, διέγραψε την ονομασία της Κύπρου από τους ΝΑΤΟικούς χάρτες και τη μετέτρεψε σε στίγμα γεωγραφικών συντεταγμένων, προκειμένου να γίνει σεβαστή η τουρκική θέση μη αναγνώρισης της κρατικής οντότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας, με την Ελλάδα να παραμένει απλός παρατηρητής και οι μεγαλόστομες διακηρύξεις για συμπαράταξη Αθηνών-Λευκωσίας να αποδείχνονται στην πράξη πλασματικές.
Είχαν προηγηθεί η διαφοροποίηση Αθηνών και Λευκωσίας στο ζήτημα της υποστήριξης Τούρκου αντιπροσώπου, της διοίκησης του Διεθνούς Οργανισμού Ναυτιλίας (ΙΜΟ) και της αναγνώρισης του Κοσσυφοπεδίου από το Συμβούλιο της Ευρώπης.
Οι ραγδαίες εξελίξεις δρομολογήθηκαν με τη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν, στο περιθώριο της ΝΑΤΟικής Συνόδου, παρουσία και των υπουργών Εξωτερικών των δύο χωρών. Στην αρχή της συνάντησης των δύο ηγετών ήταν παρών και ο νυν επικεφαλής των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών, Ιμπραήμ Καλίν. Η παρουσία του υπενθύμιζε την «προσεισμική» μεθόδευση της έναρξης της διατεταγμένης ελληνοτουρκικής «προσέγγισης», τον περασμένο Δεκέμβρη, όταν με την εποπτεία του Σόλτς συναντήθηκαν στις Βρυξέλλες εκπρόσωποι των δύο χωρών (Καλίν-Μπούρα).
Συνέχεια αυτού του πλαισίου αποτελεί η δήλωση του καγκελάριου Σόλτς, σε συνέντευξή του μετά τη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν στη Λιθουανία: «Μου είναι πάρα πολύ σημαντικό, να προσφέρουμε τη συνεισφορά μας ώστε οι σχέσεις πχ μεταξύ της Τουρκίας και της ΕΕ, μεταξύ της Τουρκίας και της Γερμανίας να εξελιχθούν καλά. Αυτό ισχύει, βεβαίως, για τις σχέσεις που έχουμε με την Ελλάδα (…) αισθανόμαστε και υποχρεωμένοι να φροντίσουμε για καλές σχέσεις των εμπλεκομένων στο Αιγαίο και σε αυτό είμαστε κατ’ επανάληψη εταίροι και αυτό θα είμαστε», είπε ο Γερμανός καγκελάριος, έχοντας αναλάβει αυτόν τον εποπτικό ρόλο για λογαριασμό των Βρυξελλών.
Μετά την ελληνοτουρκική συνάντηση κορυφής και την άρση του «Μητσοτάκης γιοκ», το Μαξίμου υπογράμμισε πως οι δυο ηγέτες «συμφώνησαν ότι είναι προς όφελος των δύο χωρών το θετικό κλίμα που έχει διαμορφωθεί στις διμερείς σχέσεις τους τελευταίους μήνες να έχει συνέχεια και συνέπεια». «Προς τούτο συμφωνήθηκε οι δύο πλευρές να οικοδομήσουν πάνω στο θετικό μομέντουμ και να ενεργοποιήσουν κατά το επόμενο διάστημα πολλαπλούς διαύλους επικοινωνίας ανάμεσα στις δύο χώρες». Επιπλέον, συμφώνησαν η επόμενη συνεδρίαση του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας – Τουρκίας να πραγματοποιηθεί μέσα στο 2023 στη Θεσσαλονίκη.
Σε αυτή τη βάση, «ανέθεσαν στους υπουργούς Εξωτερικών να καθοδηγούν τη διαδικασία και να ενημερώνουν τους ηγέτες για την πρόοδο που σημειώνεται», ενώ ο πρωθυπουργός τόνισε στον συνομιλητή του ότι «προσβλέπει σε πιο συχνές επαφές σε όλα τα επίπεδα, ώστε να οικοδομηθεί κλίμα εμπιστοσύνης και οι προϋποθέσεις που θα οδηγήσουν σε βελτίωση των σχέσεων Ελλάδας – Τουρκίας».
Αντίστοιχη ανακοίνωση εκδόθηκε και από την τουρκική πλευρά, ενώ ο Τούρκος Πρόεδρος δήλωσε: «Εμείς δεν θέλουμε εχθρούς. Με την Ελλάδα χτίζουμε φιλία. Αυτό συζήτησα με τον πρωθυπουργό Μητσοτάκη, πώς να ενισχύσουμε τις σχέσεις μας και πώς θα θέσουμε ξανά τα θεμέλια της ελληνοτουρκικής φιλίας. Ποτέ δεν σκεφτήκαμε να χρησιμοποιήσουμε τα F-16 εναντίον της και ούτε σκοπεύουμε να το κάνουμε», πρόσθεσε αναφερόμενος στα νέα μαχητικά που αποφάσισε να του δώσει η κυβέρνηση Μπάιντεν. Η αναφορά Ερντογάν στα F-16 γίνεται και για να παρακάμψει τους «όρους» (να μην χρησιμοποιηθούν ενάντια στην Ελλάδα) του λεγόμενου φιλελληνικού λόμπι του Κογκρέσου. Όσο για την ακρίβεια των λόγων του Ερντογάν, για τα «θεμέλια της ελληνοτουρκικής φιλίας» και τη χρήση των F-16, είναι γνωστές οι αμέτρητες παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου στο Αιγαίο και οι υπερπτήσεις τουρκικών – «συμμαχικών» μαχητικών πάνω από ελληνικό έδαφος, ακόμα και οι εικονικές αερομαχίες, που ήδη έχουν προκαλέσει θύματα.
Χρονοδιάγραμμα
νέων συμβιβασμών, προάγγελος
των «Πρεσπών του Αιγαίου»
Μετά τη συνάντηση με τον Ερντογάν ο Μητσοτάκης μίλησε για «συγκρατημένη νέα αρχή» και για «διάθεση» «για μία νέα επανεκκίνηση ως προς τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, αλλά και για έναν πιο σαφή δίαυλο, οδικό χάρτη για το πώς θα κινηθούμε τους επόμενους μήνες».
Έβαλε «τρεις άξονες»: «Ο πρώτος είναι ο πολιτικός διάλογος, υπό την καθοδήγηση των δύο υπουργών Εξωτερικών, στον οποίον προφανώς πολιτικό διάλογο θα τεθούν τα σημαντικά, τα βαριά γεωπολιτικά ζητήματα, με σημαντικότερο το βασικό ζήτημα, το οποίο αναγνωρίζουμε ότι είναι η διαφορά μας με την Τουρκία, δηλαδή η οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών, ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας, στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο».
«Ο δεύτερος δίαυλος είναι τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, τα οποία μπορούν να αποδώσουν περισσότερους καρπούς χτίζοντας πάνω στο θετικό μομέντουμ των τελευταίων μηνών».
«Και ο τρίτος άξονας προσέγγισης αφορά τη λεγόμενη θετική ατζέντα», προσδιορίζοντας ότι «αφορά ζητήματα οικονομικής συνεργασίας, ενεργειακής συνεργασίας, συνεργασίας ενδεχομένως σε τομείς όπως η πολιτική προστασία». Όσο αφορά τη βαρύγδουπη πρωθυπουργική διαπίστωση ότι «η βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων μόνο να βοηθήσει μπορεί τη συνολική προσέγγιση της Τουρκίας προς την ΕΕ», μόνο σαν ανέκδοτο μπορεί να εκληφθεί, στο μεγάλο παζάρι που επανέρχεται στις Ευρωτουρκικές σχέσεις.
Κρεσέντο υποτέλειας
Είναι χαρακτηριστική η μεγάλη στροφή Μητσοτάκη σχετικά με την προμήθεια των F-16 στην Τουρκία. Ξέχασε τους πανηγυρικούς λόγους στο Κογκρέσο και τώρα δηλώνει πως το θέμα «μας αφορά μόνο έμμεσα», σημειώνοντας όμως ότι «οι εξοπλισμοί οι οποίοι δίνονται σε χώρες – μέλη του ΝΑΤΟ, δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται κατά άλλων χωρών – μελών της Συμμαχίας». Στηρίζοντας τη βασική κατεύθυνση του ΝΑΤΟ υπογράμμισε: «δεν πρέπει να βλέπουμε, δηλαδή, τις επενδύσεις στις Ένοπλες Δυνάμεις μόνο μέσα από το πρίσμα της αντιπαλότητας που έχουμε με την Τουρκία και αυτό ισχύει και για μας, το πώς βλέπουμε τη δυνατότητα της Τουρκίας να μπορεί να εξοπλίζεται». Υποτάσσει δηλαδή τα εθνικά συμφέροντα στις «συμμαχικές» επιλογές, οι οποίες αποτελούν την κύρια πηγή της τουρκικής επιθετικότητας.
Πιο αποκαλυπτικός, επιδιώκοντας να προετοιμάσει το κλίμα και να συσπειρώσει τα κόμματα της ελληνικής ολιγαρχίας κάτω από τις ιμπεριαλιστικές επιλογές, ήταν ο πρωθυπουργός σε συνέντευξη στον «ΣΚΑΪ». Ιεράρχησε σαν μεγάλο στόχο την επίλυση του «πυρήνα της διαφοράς». Επανέλαβε ότι «η μεγάλη μας διαφορά με την Τουρκία εξακολουθεί να είναι η οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών, ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας δηλαδή, στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο», εφόσον οι δύο πλευρές συμφωνήσουν, θα παραπεμφθεί στη Χάγη, «ώστε το Διεθνές Δικαστήριο να επιληφθεί αυτής της μεγάλης εκκρεμότητας», νίπτοντας τα χέρια του για τους μέχρι τότε συμβιβασμούς και ευθύνες της κυβέρνησής του, για τα θέματα και τους όρους, που μεθοδεύονται για το ελληνοτουρκικό συνυποσχετικό αίτημα προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο, το οποίο μάλιστα η Τουρκία δεν αναγνωρίζει, προς το παρόν. Εξάλλου εκτός της Χάγης έρχονται στο προσκήνιο και σενάρια αντίστοιχα με την περσινή τριγωνική συμφωνία Λιβάνου-Ισραήλ, που πραγματοποιήθηκε με ξεχωριστές διμερείς συμβάσεις με τις ΗΠΑ.
Στο μεταξύ η βεντάλια των προς συζήτηση ζητημάτων συμπληρώθηκε με Κυπριακό, τη διαχείριση του Μεταναστευτικού-Προσφυγικού και την «οικονομική συνεργασία» μεταξύ των δύο χωρών, παραπέμποντας στον εφ’ όλης της ύλης διάλογο που επιδιώκει η Άγκυρα και αφορά αποκλειστικά ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα. Και για να μην υπάρχουν αμφισβητήσεις, ο Μητσοτάκης ξεκαθάρισε ότι υπάρχει «μια μεγάλη ατζέντα, τολμηρή ατζέντα», την οποία δήλωσε «διατεθειμένος» να «διερευνήσει».
Η υποτελής κυβερνητική πολιτική ξεδιπλώθηκε σ’ όλη της την έκταση όταν ο πρωθυπουργός απάντησε στην ερώτηση των δημοσιογράφων για το αν μια συμφωνία μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη κυριαρχία. Αντιπαραβάλλοντας τον «πατριωτισμό της ευθύνης» στον «πατριωτισμό που εξαντλείται σε εύκολες κορόνες», σχολίασε για το ενδεχόμενο «απομείωσης της κυριαρχίας»:
«Αυτό είναι μία σχετική έννοια, αλλά πρέπει να σας πω ότι οποιαδήποτε συμφωνία αυτού του τύπου μπορεί ενδεχομένως, ναι, να συνεπάγεται και κάποιες υποχωρήσεις από κάποιες θέσεις, οι οποίες μπορούν να αποτελούν την αφετηρία μιας διαπραγμάτευσης».
Επιδιώκοντας κιόλας «εθνική ομοψυχία» και συναίνεση, τόνισε ότι «αν ποτέ φτάναμε σε αυτό το σημείο, θα είχε μείζονα ρόλο να παίξει και η Βουλή και τα κόμματα». Όλα αυτά είναι αποκαλυπτικά των προθέσεων και των σχεδιασμών της κυβέρνησης Μητσοτάκη και των ξένων αφεντικών της. Όταν ο Μητσοτάκης κάνει λόγο για έναρξη διαπραγματεύσεων της κυβέρνησής του με αυτή του Ερντογάν, και προαναγγέλλει πως το εύρος της θα περιλαμβάνει «μια μεγάλη ατζέντα, τολμηρή ατζέντα», και πριν ακόμη ξεκινήσουν αυτές οι διαπραγματεύσεις ξεστομίζει, όχι τυχαία βέβαια, πως είναι έτοιμος για «κάποιες υποχωρήσεις από κάποιες θέσεις», το μήνυμα που στέλνει σε πολλές κατευθύνσεις μέσα κι έξω από τη χώρα είναι μήνυμα ευθυγράμμισης στις προσταγές των ΗΠΑ-ΕΕ, μήνυμα ενδοτισμού και υποχωρήσεων απέναντι στην Άγκυρα, μήνυμα ξενοδουλείας και υποτέλειας απέναντι στο λαό και τον τόπο.
Από εκεί και πέρα σίγουρα θα υπάρξει πρόβλημα μέσα στη ΝΔ. Άραγε τι λέει τώρα ο Σαμαράς που δεν θα έκανε κανένα διάλογο με ληστές, εννοώντας την Τουρκία και ο Καραμανλής που κάτω από το βάρος των επερχόμενων εξελίξεων πρόλαβε να αποχωρήσει από τα ψηφοδέλτια της ΝΔ, προειδοποιώντας από το Ζάππειο την κυβέρνηση με τη φράση «τελεία και παύλα» να μην θέσει στη Χάγη, στην κρίση τρίτων, θέματα κυριαρχίας και αποστρατιωτικοποίησης.
