Σχεδόν τριάντα χρόνια μετά, το τέρας του πληθωρισμού -παλιός γνώριμος του καπιταλισμού- ξαναγυρνά, προσθέτοντας μία ακόμα αρνητική παράμετρο στην κλονιζόμενη παγκόσμια οικονομία. Όμως τι ακριβώς είναι το φαινόμενο του πληθωρισμού που συμφύεται με τη λειτουργία της καπιταλιστικής οικονομίας;
Ας δούμε τα πρακτικά παραδείγματα και γεγονότα για να ιχνηλατήσουμε το φαινόμενο: Από το Μάρτη του 2019, με πρόσχημα την αναχαίτιση της πανδημίας, το τραπεζικό σύστημα, κατ’ εντολή των κέντρων λήψεως αποφάσεων, έριξε στην αγορά 39,5 τρισ. δολάρια, δηλ. πάνω από το 350% του παγκόσμιου ΑΕΠ! Δεν είναι δύσκολο να μαντέψει κανείς πως αυτά τα χρήματα «κόπηκαν» στα νομισματοκοπεία των ισχυρών κρατών (ΗΠΑ, Ρωσία, Γερμανία, Γαλλία, Κίνα, Ιαπωνία κ.ά.) για να ενισχύσουν κατά κανόνα τα επιχειρηματικά συμφέροντα και τα κάθε λογής μονοπώλια, έξω και πέρα από τις δυνατότητες αντοχής των επιμέρους οικονομιών. Το παιγνίδι αυτό (δηλ. η «έκδοση» χαρτονομισμάτων) συνεχίστηκε, λόγω της ενεργειακής κρίσης, με τη συγκάλυψη των Χρηματιστηρίων, με αποτέλεσμα τον πληθωριστικό εφιάλτη που βιώνουμε σήμερα. Οι συνέπειες από την πληθωριστική κυκλοφορία του χρήματος βλάπτουν κατ’ εξοχήν τα ασθενέστερα στρώματα της κοινωνίας. Κι αυτό διότι αναδιανέμεται το εισόδημα μέσω των Προϋπολογισμών σε βάρος των εργατολαϊκών στρωμάτων, μειώνεται η αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών, μειώνεται η κατανάλωση, περιορίζονται η παραγωγή και οι επενδύσεις, αυξάνεται η ανεργία, αυξάνονται τα επιτόκια, αυξάνονται οι τιμές των μεταφορών, των ναύλων και των πρώτων υλών, μειώνεται η ανταγωνιστικότητα των εγχωρίων εμπορευμάτων, αυξάνονται οι τιμές των προϊόντων στην αγορά, επέρχεται νομισματική υποτίμηση και στενότητα χρήματος την ώρα που, όπως είπαμε, κυκλοφορεί πολύ χρήμα στην αγορά. Ποτέ όμως για τους φτωχούς…
Για πάνω από τρεις δεκαετίες, το «φάρμακο» των καπιταλιστών για τον πληθωρισμό -ευνοούμενων από την συγκυρία των καπιταλιστικών κρίσεων- στηριζόταν στη σκληρή λιτότητα έναντι του εργατολαϊκού παράγοντα, κρατώντας, grosso modo, την σταθερή «κανονικότητα» της αγοράς. Έτσι, περιόριζαν και χειραγωγούσαν τη ζήτηση για εμπορεύματα και υπηρεσίες, μέσα σε ελεγχόμενα πλαίσια, καθώς επίσης και το κόστος παραγωγής μέσω των χαμηλών μισθών. Το συνολικό αποτέλεσμα ήταν μία «σταθερότητα» στις τιμές, καθοριστικό παράγοντα για τον έλεγχο του πληθωρισμού σε μηδενικά επίπεδα -ή λίγο πιο πάνω από το μηδέν.
Φυσικά, χρειάστηκε να διαβρωθούν τα συνδικάτα, να περιοριστούν δραματικά οι συνδικαλιστικές ελευθερίες, να περικοπούν δημοκρατικά δικαιώματα, να αδρανοποιηθεί το εργατολαϊκό κίνημα, να περάσει παντού η «κανονικότητα» της αδράνειας και της απαξίωσης. Οι όποιες κινητοποιήσεις, κομμουνιστικών οργανώσεων κατά κανόνα, δεν κατάφεραν να συσπειρώσουν τη μεγάλη μάζα των εργαζομένων και να ανατρέψουν την κατάσταση. Εξάλλου, οι διασπαστικές ενέργειες κάποιων δυνάμεων (ΠΑΜΕ, τροτσκιστές κ.ά.) και η πολυδιάσπαση που επικρατεί, έδρασαν αρνητικά στη δημιουργία μιας πλατιάς λαϊκής συσπείρωσης που θα μπορούσε να μαζικοποιήσει και να δώσει ώθηση στο εργατολαϊκό κίνημα. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, το κυβερνητικό αφήγημα υποχρέωνε τους εργαζόμενους να δεχθούν τα μέτρα που επιδείνωναν το βιοτικό τους επίπεδο στο όνομα της αποφυγής του πληθωρισμού ή του διαβόητου σλόγκαν περί «αντοχής της οικονομίας»!
***
Σήμερα οι Κασσάνδρες διαψεύδονται και ο εφιάλτης του πληθωρισμού ξαναγυρνά. Προφανώς ο καπιταλιστικός κόσμος, κυβερνήσεις και εταιρείες μαζί με τα 56 εκατομμύρια των εκατομμυριούχων, εξακολουθεί να ζει κυριολεκτικά μία απολύτως ανέμελη, χλιδάτη ζωή, είτε αγορεύοντας στα Κοινοβούλια, είτε αραχτοί ως randie, είτε με τις συνεχείς αεριτζήδικες κομπίνες τους, τα Lear jets, τις θαλαμηγούς τους, τα ελικόπτερα, τα πανάκριβα αυτοκίνητα, την ακόμα πιο ακριβή διασκέδαση, τις πολυτελείς επαύλεις και τα εξοχικά, τα ιδιόκτητα νησιά, το ξεσάλωμα στις διακοπές, τις ιδιωτικές επενδύσεις, τα εκατομμύρια που σκορπιούνται για τα ακριβά κέφια τους κλπ, κλπ, ξεκοκαλίζοντας τα τρισεκατομμύρια που «κόβονται» κατά το δοκούν, αγνοώντας το παγκόσμιο χρέος που έφθασε τα 305 τρισ. δολάρια! Αυτό το παρασιτικό και άναρχο που ξεκινά από την «κοπή» πολύ περισσότερου χρήματος από το «αντίκρισμα» της χώρας σε χρυσό, δολάρια, ευρώ, ρούβλια ή γιουάν των επιμέρους κεντρικών τραπεζών, σε συνδυασμό με την αδιανόητη σπατάλη των καπιταλιστών, είναι αυτή που συντηρεί και τρέφει το τέρας του πληθωρισμού. Η αντίφαση είναι προφανής: Χρήμα άφθονο υπάρχει και κυκλοφορεί, αλλά όχι για το λαό!
Ο καπιταλιστικός κόσμος -στο όνομα του ταξικού του συμφέροντος- δίνει ένα πολύ βολικό ορισμό για τον πληθωρισμό, εκτιμώντας ότι αυτός οφείλεται στην αυξημένη ζήτηση είτε λόγω παροδικής ενίσχυσης (τραπεζικά δάνεια, κρατικές ενισχύσεις, αναδρομικά κ.ά.) της αγοραστικής δύναμης των λαϊκών νοικοκυριών, είτε λόγω αύξησης του διεθνούς κόστους παραγωγής, είτε τέλος λόγω της αύξησης της συνολικής κοινωνικής ζήτησης για κάποια προϊόντα, σε σχέση με την προσφορά τους. Οι τεράστιες ληξιπρόθεσμες οφειλές στις εφορίες, στις τράπεζες, τα δημόσια ταμεία κ.ά., δεν οφείλονται -κατά τους καπιταλιστές- στην εκτεταμένη φτώχεια, αλλά στην ανικανότητα των λαϊκών νοικοκυριών να ορθολογίσουν τα εισοδήματά τους. Τώρα, το αν οι πλούσιοι χρωστούν τα περισσότερα, δεν κρίνεται, ούτε ελέγχεται…
Ουσιαστικά, επιρρίπτονται οι ευθύνες στο λαϊκό παράγοντα που είτε «σπαταλά περισσότερα απ’ όσα κερδίζει», είτε με άστοχες απεργίες καθηλώνει την παραγωγή, είτε ζητά αυτά που λείπουν από την αγορά. Αυτά στοιχεία καυτηριάζει η κυβερνητική προπαγάνδα, μαζί με ένα σωρό παραινέσεις και προτροπές.
Παράλληλα, κάνει λόγο για «έκτακτους παράγοντες» και «ειδικές συνθήκες» που προέρχονται είτε από την απότομη επανέναρξη των οικονομιών μετά από τη διετή πανδημία, η οποία αυξάνει τη ζήτηση και καθιστά δυσεύρετα ορισμένα αγαθά και υπηρεσίες, οδηγώντας στην ανατίμησή τους, είτε από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και την ανατροπή στις τιμές των ορυκτών καυσίμων. Αν όμως ψάξει κανείς με το φακό της Διαλεκτικής θα βρει πως η διεθνής άνοδος των τιμών δεν οφείλεται στην αύξηση της ζήτησης ή στις «ειδικές συνθήκες», αλλά στο ότι η εκμετάλλευση των «ειδικών συνθηκών» οδήγησε στην αύξηση των διεθνών μεταφορικών (600%), των πρώτων υλών (150%), των ναύλων (500%), του φυσικού αερίου (700%), του πετρελαίου, των οικοδομικών υλικών και βιομηχανικών προϊόντων (λιπάσματα) και μεταλλευμάτων, ακόμα και στις τιμές των δικαιωμάτων εκπομπής ρύπων, η οποία πυροδοτεί την αύξηση της τιμής του φυσικού αερίου, του ηλεκτρικού ρεύματος και των εμπορευμάτων που παράγει η βιομηχανία που χρησιμοποιεί αυτούς τους ρύπους, κάνοντας τεράστιο το πρόβλημα της ακρίβειας για τα φτωχά λαϊκά νοικοκυριά σε παγκόσμιο επίπεδο κ.ά., γεγονότα που έδωσαν ώθηση στην εκτόξευση του πληθωρισμού και επιβεβαίωσαν το ότι όλ’ αυτά οφείλονται στην αχαλίνωτη ασυδοσία των καπιταλιστών για την επίτευξη ανώτατου κέρδους. Όπως ήταν φυσικό, οι παραπάνω ανατιμήσεις μεταφέρθηκαν και στην αγροτική οικονομία, με αποτέλεσμα την αύξηση των τιμών των αγροτικών προϊόντων ή και την τεχνητή έλλειψή τους (σιτηρά, ηλιέλαιο κ.ά.), εξαιτίας της εγκατάλειψης των καλλιεργειών λόγω πολέμου.
***
Πρόσφατα το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), αναθεώρησε προς τα κάτω τις προβλέψεις του για την παγκόσμια ανάπτυξη, προειδοποιώντας ότι οι καθοδικοί κίνδυνοι από τον υψηλό πληθωρισμό και τον πόλεμο στην Ουκρανία μπορούν να οδηγήσουν την παγκόσμια οικονομία στο χείλος της ύφεσης.
Η Κομισιόν, μέσα σε έναν κυκεώνα βερμπαλισμών όπου περιγράφει τον φαύλο κύκλο και τα αδιέξοδα της καπιταλιστικής οικονομίας, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η αναθεώρηση των εκτιμήσεων -προς τα κάτω- οφείλεται, στον «συνεχιζόμενο πόλεμο με τη Ρωσία και την παραπέρα άνοδο των τιμών της Ενέργειας και των τροφίμων που εντείνουν τις πληθωριστικές πιέσεις, διαβρώνουν την αγοραστική δύναμη και πυροδοτούν ταχύτερη απόκριση της νομισματικής πολιτικής από ό,τι αναμενόταν προηγουμένως, ακριβαίνοντας παραπέρα το χρήμα, ενισχύοντας τις στασιμοπληθωριστικές δυνάμεις που επικρατούν αυτή τη στιγμή…»!
Στην άκρη των χειλιών, η ΕΚΤ αναγνώρισε ως υπαρκτό αρνητικό παράγοντα για την εμφάνιση του πληθωρισμού και τα υπερκέρδη των εταιρειών. Αυτά τα υπερκέρδη συμβάλλουν τόσο στην αύξηση των τιμών των προϊόντων, όσο και στην διεύρυνση των ανισοτήτων, ανάμεσα στους μισθωτούς και τους μεγαλομετόχους των μονοπωλίων. Συγκρίνοντας τον πρόσφατα δημοσιοποιημένο παγκόσμιο δείκτη μερισμάτων «Janus Henderson» με τις αυξήσεις των μισθών στην ΕΕ, η Συνομοσπονδία Ευρωπαϊκών Συνδικάτων (ETUC) συμπεραίνει ότι ο ρυθμός των μερισμάτων που έχουν καταβάλει στους μετόχους τους οι εισηγμένες στα χρηματιστήρια εταιρείες είναι εφτά φορές υψηλότερος από τον ρυθμό με τον οποίο αυξάνονται οι μισθοί σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Συγκεκριμένα, η αύξηση των μερισμάτων κατά το β΄ τρίμηνο 2022/β΄ τρίμηνο 2021, αυξήθηκε κατά 28,7%, ενώ οι αντίστοιχοι μισθοί μόνον κατά 3,8%. Στην Ελλάδα μόλις 1,6%!!
Τα στοιχεία αυτά δείχνουν ξεκάθαρα πως τα υπερβολικά εταιρικά κέρδη και όχι οι μισθοί των εργαζομένων είναι αυτά που οδηγούν τον πληθωρισμό, όπως αναφέρει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Ταυτόχρονα οι εταιρείες αποφεύγουν να επενδύσουν στο μέλλον, οι δε επενδύσεις έχουν σταματήσει στο 2019.
Στην αγορά σιτηρών πάλι, τέσσερα μονοπώλια -που κατέχουν συνολικά το 70-90% του παγκόσμιου εμπορίου σιτηρών- ερίζουν για την πρωτοκαθεδρία, κερδοσκοπώντας και χειραγωγώντας τις τιμές στα διεθνή Χρηματιστήρια, πάνω στον ζωτικής σημασίας τομέα της επισιτιστικής κρίσης. Η Archer-Daniels-Midland Company, η Bunge, η Cargill και η Louis Dreyfus, γνωστές συλλογικά και ως ABCD απολαμβάνουν ρεκόρ τζίρων και κερδών, με την Louis Dreyfus να εκτοξεύει τα κέρδη της στο 80%. Και δεν είναι μόνον τα σιτηρά. Μία ατελείωτη γκάμα ειδών διατροφής και άλλων δραστηριοτήτων συνοδεύει το προφίλ της καθεμιάς. Επενδύουν και στο χρηματιστηριακό παιγνίδι του τζόγου, ανεβοκατεβάζοντας κατά το συμφέρον τους τις τιμές των προϊόντων που εμπορεύονται, συμβάλλοντας στην άνοδο του πληθωρισμού.
***
Προκειμένου να αντιμετωπίσει τον πληθωρισμό ο οποίος έχει φτάσει στο υψηλότερο σημείο του εδώ και 40 χρόνια, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) αύξησε τα επιτόκια, κατά 0,25%.
Στο φετινό Οικονομικό Συμπόσιο της ομοσπονδιακής τράπεζας των ΗΠΑ, οι οικονομικοί εγκέφαλοι Δύσης και Ανατολής, αποφάνθηκαν ότι το υφεσιακό σφίξιμο της νομισματικής πολιτικής αποτελεί μονόδρομο για τη μείωση του υψηλού πληθωρισμού, ενώ παράλληλα έστειλαν μήνυμα ότι θα απαιτηθούν και «συνετές» δημοσιονομικές πολιτικές από τις κυβερνήσεις προκειμένου να στεφθεί η προσπάθειά τους με επιτυχία. Ο Κ. Πάουελ, πρόεδρος της Fed, διεμήνυσε ότι τα υψηλότερα επιτόκια θα διατηρηθούν για κάποιο χρονικό διάστημα και ότι θα υπάρξουν συνέπειες, δηλαδή βραδύτερη ανάπτυξη και απώλεια θέσεων εργασίας, ενώ περαιτέρω αύξηση θα προκαλέσει «μεγαλύτερο πόνο» στα λαϊκά νοικοκυριά. Με άλλα λόγια, έρχονται μέτρα, μέτρα, μέτρα…!
«Ευήκοα ώτα» συνάντησαν οι προτάσεις του Πάουελ στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, όπου αξιωματούχοι τόνισαν ότι θα χρειαστούν μεγαλύτερες θυσίες για να δαμαστεί ο πληθωρισμός από ό,τι σε προηγούμενες περιόδους σύσφιγξης της νομισματικής πολιτικής. Προειδοποίησαν ότι, αν δεν υπάρξει δυναμική απάντηση, οι τιμές θα ξεφύγουν από τον έλεγχο και ότι η ευρωπαϊκή νομισματική πολιτική θα πρέπει να παραμείνει σφιχτή για παρατεταμένη χρονική περίοδο.
Στη χώρα μας η κυβέρνηση Μητσοτάκη και η ντόπια ολιγαρχία προσπαθούν και πάλι να φορτώσουν τις αστοχίες της ντόπιας οικονομίας και την άνοδο του πληθωρισμού στα λαϊκά νοικοκυριά και την άναρχη κατανάλωση. Οι αυξήσεις των ληξιπρόθεσμων οφειλών (113 δισ. €), που οφείλονται κυρίως στη ραγδαία αύξηση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος, με τους οφειλέτες (συνολικά 3,4 εκατ.) να έχουν πλέον «στραγγιστεί», χρεώνεται στην κακή διαχείριση των οικονομικών των νοικοκυριών!
Κι ενώ ο πληθωρισμός ανεβαίνει (11,3% το Μάη), σαρώνοντας το λαϊκό εισόδημα, η τιμή του φυσικού αερίου κατέγραψε αύξηση 172,7%, του ηλεκτρικού ρεύματος 80,2%, του πετρελαίου θέρμανσης 65,1% και των καυσίμων και λιπαντικών με 36,6%.
Εξωπραγματικές όμως είναι οι αυξήσεις στις τιμές των βασικών ειδών διατροφής. Ειδικότερα, με τιμές πάνω από το μέσο πληθωρισμό του μήνα καταγράφονται τα έλαια και τα λίπη, με αύξηση κατά 23,2% τα γαλακτοκομικά και τα αυγά, τα οποία καταγράφουν αύξηση της τιμής τους κατά 14,1%, τα κρέατα με αύξηση 13,8%, το ψωμί και τα δημητριακά με αύξηση κατά 13,4% και τα λαχανικά, οι τιμές των οποίων καταγράφουν αύξηση 13%. Μεγάλες αυξήσεις καταγράφει η ΕΛΣΤΑΤ στις τιμές των νωπών φρούτων (10,8%), των αφεψημάτων (καφές, κακάο, τσάι) κατά 6,3%, των λοιπών τροφίμων κατά 7,3%, του μεταλλικού νερού και των χυμών φρούτων (5,6%), της ζάχαρης και της σοκολάτας (4,7%). Μεγάλες αυξήσεις καταγράφονται στις υπηρεσίες, με τις τιμές για τις μεταφορές επιβατών με αεροπλάνο να καταγράφουν αύξηση κατά 22,8% και με πλοίο κατά 17,7%, οι τιμές σε ξενοδοχεία – πανσιόν – πανδοχεία καταγράφουν αύξηση 22,2%, οι τιμές σε θέατρα και κινηματογράφους έχουν αύξηση 13,9%, οι τιμές στα εστιατόρια και τα ζαχαροπλαστεία 4,1%, ενώ και το λεγόμενο πακέτο διακοπών καταγράφει αύξηση τιμών κατά 8,4%.
Με όλο αυτό το φορτίο στην πλάτη πορεύεται ο λαός μας μέσα στη φτώχεια την ανεργία, την απαξίωση. Ένας ατελείωτος ποταμός αντιδραστικών μέτρων μαζί με τον εφιάλτη του πληθωρισμού και το τέρας της ακρίβειας. Αυτή την κατάσταση καλούνται τα εργατολαϊκά στρώματα, η φτωχομεσαία αγροτιά, οι μικροεπαγγελματίες, οι διανοούμενοι, οι νεολαίοι να την ξεπληρώσουν και πάλι με τον ιδρώτα και το αίμα τους. Και παρά την καλλιέργεια νέων μύθων για την ανάπτυξη της χώρας, παρά τις προσδοκίες για «καλύτερες μέρες», παρά την ψευτοεπιδοματική πολιτική και τα κάθε λογής pass, πολύ γρήγορα ο λαός θα καταλάβει τις κάλπικες υποσχέσεις και τις αυταπάτες της κυβέρνησης Μητσοτάκη, πολύ γρήγορα θα αντιληφθεί πως τα ψίχουλα δεν πρόκειται να λύσουν ούτε το πρόβλημα της ανεργίας, ούτε το πρόβλημα της φτώχειας, παρά μόνο ο οργανωμένος, μαζικός εξωκοινοβουλευτικός αγώνας, σε πλήρη αντιδιαστολή με τους χειροκροτητές του ρεφορμισμού.
Και η «αξιοπρέπεια του λαού» την οποία έχει βάλει τάχα σαν προμετωπίδα του ο ΣΥΡΙΖΑ, έχει υλική βάση, την οποία η σοσιαλδημοκρατία στην Ελλάδα έχει προ πολλού ξεχάσει. Και η υλική αυτή βάση της, είναι η Εθνική Ανεξαρτησία.
