Η κατάσταση που επικρατεί μέσα στην αγροτιά είναι πραγματικά εκρηκτική και ο κάμπος έχει μετατραπεί σε καζάνι που βράζει. Η ίδια εικόνα με τις ανάλογες οικονομικές, κοινωνικές συνθήκες και προσαρμογές επικρατεί σχεδόν σε όλες τις χώρες της Ε.Ε., οδηγώντας στο συμπέρασμα ότι η γεωργική απασχόληση σε μερικές δεκαετίες θα έχει παγιδευτεί μέσα στις σπείρες του πολυπλόκαμου μονοπωλιακού κεφαλαίου. Σύμφωνα με την Έκθεση της Κομισιόν με θέμα: «Ο αγρότης του μέλλοντος», η εκτόξευση της παγκόσμιας ζήτησης για τρόφιμα (είναι χαρακτηριστικό ότι τα τελευταία 13 χρόνια τα μονοπώλια της ΕΕ διπλασίασαν τον τζίρο τους στο εμπόριο τροφίμων διεθνώς), ο έντονος ανταγωνισμός ανάμεσα στα μονοπώλια σε παγκόσμιο επίπεδο, η ενσωμάτωση της τεχνολογικής προόδου στην παραγωγή (ψηφιοποίηση, αυτοματοποίηση, ρομποτική, «γεωργία ακριβείας», βιοτεχνολογία κ.ά.), η κλιματική αλλαγή αλλά και η ανάγκη εξασφάλισης -στο όνομα δήθεν του επιπέδου αυτάρκειας σε τρόφιμα- του ανώτατου κέρδους για τα πολυεθνικά μεγαθήρια, φάνηκε ιδιαίτερα στις συνθήκες της τρέχουσας πανδημίας. Να σημειώσουμε πως η εκτόξευση της «ζήτησης» σε «τρόφιμα» είναι εντελώς πλασματική, δεδομένου ότι -με την παρέμβαση της τεχνολογίας- το στάρι πχ. παράγει από μόνο του, πέρα από τα 40-45 είδη ψωμιού, και περίπου 230 υποπροϊόντα της αλευροβιομηχανίας, που μετατρέπονται σε «τρόφιμα» (κυρίως σνακς, προϊόντα γλουτένης, διαιτητικές και «βιολογικές» τροφές κ.ά.), το καλαμπόκι 467, το κακάο 510, το κρέας 220 κ.ο.κ. κατά συνέπεια δεν μπαίνει ζήτημα έλλειψης τροφίμων, αλλά υπερπαραγωγής τους.
Οι ευρωπαϊκοί προσανατολισμοί της πριμοδότησης των μονοπωλίων μέσω της «πράσινης-κυκλικής» οικονομίας και της «ευφυούς γεωργίας ακριβείας» που περιγράφονται στην «Πράσινη Συμφωνία», την Αναθεώρηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής και τη στρατηγική «από το αγρόκτημα στο πιάτο», δίνουν ένα ισχυρό προβάδισμα στη μονοπωλιακή κυριαρχία επάνω στη γαιοκτησία.
***
Έχει αποδειχθεί πως οι κυβερνήσεις της ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, Οικουμενικής, ΣΥΡΙΖΑ κλπ, που κυβέρνησαν τον τόπο, όχι μόνον δεν έλυσαν για δεκαετίες το αγροτικό ζήτημα, αλλά επιπλέον αρνούνται να δώσουν μία ανάσα στην καταπιεζόμενη αγροτιά, σε ό,τι αφορά τα άμεσα προβλήματά της. Επιπλέον, είναι ξεκάθαρο ότι ήδη από τις αρχές του ’90, μετά τις τυχοδιωκτικές πρακτικές του ΚΚΕ και τις απαράδεκτες συμμαχίες του, προσφέρθηκε ένα εξαιρετικό άλλοθι στη Δεξιά και την αντιλαϊκή πολιτική της, ενώ εμπόδισε κάθε συσπείρωση με τα άλλα καταπιεζόμενα στρώματα της ελληνικής κοινωνίας, αρνούμενο να ενσωματώσει τα γενικότερα λαϊκά αιτήματα, με κορυφαίο το ζήτημα της ιμπεριαλιστικής εξάρτησης από τα ξένα κέντρα. Σημειώνουμε, πως ο μεγαλύτερος αγροτικός ξεσηκωμός μετά τις μεγαλειώδεις αγροτικές κινητοποιήσεις της δεκαετίας του ’90 που συγκλόνισαν το πανελλήνιο, πραγματοποιήθηκε το 2019, με την ανερμάτιστη αντιλαϊκή μνημονιακή πολιτική που συμπυκνώνονταν στα Ν/σχ της αντιασφαλιστικής μεταρρύθμισης και της φοροληστρικής επιδρομής, της τότε συγκυβέρνησης των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ.
Εξάλλου, επέρχεται ένα ιστορικά συντριπτικό χτύπημα στην καρδιά του αγροτικού ζητήματος: Ο μικρός και διάσπαρτος αγροτικός κλήρος –που αποτελεί τροχοπέδη στην ανάπτυξη-, αντί να ενοποιηθεί σε μεγάλα συνεταιριστικά αγροκτήματα, αποψιλώνεται με νομοθετικές ρυθμίσεις από τους «φυσικούς» νομείς του και μεταβιβάζεται προς τις μεγάλες γαιοκτησίες. Ήδη, σε τοπικό επίπεδο ενισχύονται οι μεγαλοαγρότες, οι αγροτικές επιχειρήσεις, τα τουριστικά γραφεία, οι μεγαλοξενοδόχοι, οι αγροδιατροφικές αλυσίδες, τα μονοπώλια των ΑΠΕ, οι κατασκευαστικές εταιρείες, οι διάφοροι «αντιπρόσωποι», οι ομάδες παραγωγών, τα μοναστήρια και πάνω απ’ όλα οι τράπεζες στις οποίες έχει υποθηκευτεί πάνω από το 75% της αγροτικής γης. Παράλληλα, οι διάφορες πολυεθνικές ελέγχουν την προμήθεια των φυτοφαρμάκων, μηχανημάτων, πολλαπλασιαστικού υλικού, της μεταφοράς, επεξεργασίας, διανομής κλπ. Μέσα σ’ αυτό το καθεστώς, η φτωχή και μεσαία αγροτιά -για να επιβιώσει- θα πρέπει είτε να προχωρήσει άμεσα στη δημιουργία συνεταιρισμών ενοποίησης των χωραφιών της σε κοινή καλλιέργεια (π.χ. καλαμπόκι, τεύτλα, οπωροκηπευτικά, δένδρα, κλπ.), είτε στην εγκατάλειψη της αγροτικής της δραστηριότητας. Δεν είναι λοιπόν περίεργο το ξερίζωμα από τη γη εκατοντάδων χιλιάδων αγροτών, ενώ αυτοί που απομένουν καταδικάζονται σε ένα συνεχή αγώνα επιβίωσης, όπου η παραγωγή συνοδεύεται από την παράλληλη συμπίεση των τιμών και των εισοδημάτων τους! Με δυο λόγια, η αγροτιά εξοβελίζεται, με τους πλέον «νόμιμους» τρόπους του αστικού Συντάγματος (δασικοί, ενεργειακοί, ψηφιακοί, τεχνολογικοί, οικονομικοί, ΕΛΓΑ κλπ, νόμοι) και από τις συνέπειες της ΚΑΠ.
***
Η πλειοψηφία των αγροτών, παρά τις προεκλογικές υποσχέσεις του Μητσοτάκη για άμεση ενίσχυση της αγροτιάς με 155 εκατ. € μέχρι τις 10 Μάη, βάλλει κατά της κυβερνητικής πολιτικής κάνοντας λόγο για την απαξίωση της αγροτιάς, την καταρρέουσα βιωσιμότητα των αγροτικών νοικοκυριών, την συρρίκνωση των επιδοτήσεων, τα χρέη προς τις τράπεζες, την ασύδοτη κερδοσκοπία τω μεσαζόντων, την έλλειψη εγγειοβελτιωτικών έργων, τις συνέπειες της περιβαλλοντικής καταστροφής, την έλλειψη χρηματοδοτικών εργαλείων, τη ραγδαία αύξηση του κόστους παραγωγής, την μεγάλη αύξηση των τιμών των λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων, κτηνιατρικών σκευασμάτων, σπόρων σποράς, μηχανημάτων κ.α.
Η αγανάκτηση στρέφεται και κατά της αντιαγροτικής πολιτικής της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής που συνεχώς περιορίζει το πλέγμα των επιδοτήσεων, ενισχύοντας ταυτόχρονα τις περιβαλλοντικές και ψηφιακές ενισχύσεις. Μέσα από το διάτρητο κοινοτικό πλέγμα των Αποφάσεων, Κανονισμών, Εγκυκλίων, κ.α., ελίσσονται τα ευρωπαϊκά μονοπώλια της ρεμούλας και της αρπαχτής, πουλώντας πανάκριβα τις πρώτες ύλες και τα μέσα παραγωγής στους αγρότες. Επομένως το ζήτημα της ανατροπής της ΚΑΠ -από την οποία απορρέουν μία σειρά επιμέρους προβλημάτων- αποτελεί, πέρα από τον αγώνα για τη διεκδίκηση των αμέσων αιτημάτων, τον απώτερο στόχο των αγροτικών κινητοποιήσεων της φτωχομεσαίας αγροτιάς.
Παρά τις καλλιεργούμενες προσδοκίες όλο το προηγούμενο διάστημα για παροχές και μέτρα στήριξης των αγροτών, ο Μητσοτάκης περιορίσθηκε σε μία ανέξοδη έκθεση ιδεών και σε μόλις μία προεκλογική εξαγγελία για επιστροφή ΕΦΚ πετρελαίου για μόνο το 2023. Ούτε ένα μόνιμο μέτρο μείωσης του κόστους παραγωγής, ούτε κάποιο σχέδιο ανόρθωσης της πληττόμενης ελληνικής γεωργίας και κτηνοτροφίας, ούτε μία αναφορά στη χρηματοδότηση των αγροτών και την προστασία της περιουσίας τους από κατασχέσεις, καμία αναφορά για την αναβάθμιση του ΕΛΓΑ και των υπηρεσιών του.
Απέναντι σε όλα αυτά, ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ Α.Τσίπρας έχει ήδη καταθέσει τις θέσεις του κόμματος για την κατάργηση της ρήτρας αναπροσαρμογής στα τιμολόγια ρεύματος, για τη μη καταβολή του ΕΦΚ στο αγροτικό πετρέλαιο, την μείωση του ΦΠΑ στα τρόφιμα στον χαμηλότερο συντελεστή, την αντιμετώπιση της έλλειψης εργατικών χεριών, την αύξηση του αφορολόγητου στις 10.000 €, την κατάργηση του Τέλους Επιτηδεύματος, την διμερή χρηματοδότηση του ΕΛΓΑ και την αναβάθμιση του, την δημιουργία «ολιστικού πλαισίου διαχείρισης» των αγροτικών χρεών με προστασία της αγροτικής γης και της α` κατοικίας.
***
Σηκώνοντας τη σημαία της «ανταγωνιστικότητας», η ΕΟΚ/Ε.Ε. λεηλάτησε την ελληνική ύπαιθρο, είτε πουλώντας -αθρόα- τεχνολογία (τρακτέρ, θερμοκήπια, λιπάσματα, σπόρους, υβρίδια, μηχανήματα, εργαλεία κ.ά.), είτε συνάπτοντας συμφωνίες με χώρες (κυρίως από πρώην αποικίες) για εισαγωγές ομοειδών με τα ελληνικά προϊόντα, είτε «σηκώνοντας» τις τεχνικές και διαιτητικές προδιαγραφές των αγροτικών προϊόντων (τις οποίες όμως η ίδια καταπάτησε -βλέπε διοξίνες, τοξικά, εγκεφαλοπάθειες, ορυκτέλαια, κλπ, κλπ), είτε κόβοντας επιλεκτικά τις επιδοτήσεις μεσογειακών κυρίως προϊόντων, είτε επιβάλλοντας περιορισμούς και πρόστιμα στην παραγωγή, είτε διαμορφώνοντας τιμές -μέσω της «ελευθερίας της αγοράς»- απολύτως ασύμφορες για την πλειοψηφία της ελληνικής αγροτιάς του μικρού πολυτεμαχισμένου κλήρου, των μικρών κοπαδιών και ψαροκάικων, της χαμηλής παραγωγικότητας γενικά.
Παρατηρείται μία σοβαρή μείωση της αγροτικής παραγωγής, είτε αφορά τη Γεωργία είτε αφορά την Κτηνοτροφία. Τα τελευταία χρόνια -και ιδίως μετά το 2010- η Γεωργία στη χώρα μας εμφανίζει πτωτική τάση της τάξης του 6,4% σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια (2008-9). Μεγαλύτερη πτώση παρουσιάζεται στα σιτηρά, στη βιομηχανική ντομάτα, στα ζαχαρότευτλα, στο καλαμπόκι, στα εσπεριδοειδή, στις ελιές, στα οπωροκηπευτικά κ.ά. Ο καπνός, τα σύκα, τα ζαχαρότευτλα και η σταφίδα έχουν πλέον εξοβελιστεί από την αγορά. Σε ό,τι αφορά την κτηνοτροφία, φέτος υπολογίζεται ότι η χώρα μας θα παραγάγει 240.000 τόνους αγελαδινού γάλακτος, λιγότερους από το πλαφόν που έχει καθοριστεί στην ΕΕ. Δηλαδή, παράγουμε 665.000 τόνους, όταν το πλαφόν είναι 850.000 τόνοι και οι ανάγκες της χώρας μας ξεπερνούν το 1.200.000 τόνους. Επίσης, σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα παραμένει η ζωική παραγωγή, κυρίως σε κρέατα κάθε λογής, ενώ μεγάλη είναι και η πτώση στην αλιευτική παραγωγή.
Παράλληλα οι τιμές παραγωγού όλων ανεξαιρέτως των αγροτικών προϊόντων κινούνται σε εξευτελιστικά επίπεδα, που δεν καλύπτουν ούτε το κόστος παραγωγής. Η μείωση της εμπορικής τιμής στα σιτηρά αγγίζει το 25%-30% κι ανάλογα κινείται στο καλαμπόκι, στα κηπευτικά, ενώ σε εξευτελιστικές τιμές πληρώνεται στους κτηνοτρόφους το γάλα και το κρέας. Ιδιαίτερα αυξημένες είναι οι τιμές των ζωοτροφών, οι οποίες καλύπτουν το 37-40% του κόστους παραγωγής της κτηνοτροφίας, ενώ εξ ίσου υψηλές είναι και οι τιμές στα καύσιμα, την ηλεκτρική ενέργεια, που καλύπτουν άλλο ένα 35-40% του κόστους παραγωγής σε γεωργία και κτηνοτροφία, όπως επίσης και οι τιμές των φυτοφαρμάκων και κτηνιατρικών σκευασμάτων. Τέλος σε ό,τι αφορά τις επιδοτήσεις, ήδη από την εφαρμογή της τελευταίας ΚΑΠ, έχουν περιοριστεί δραστικά καθώς έχουν στο μεγαλύτερο μέρος αποσυνδεθεί από την παραγωγή. Οι άμεσες ενισχύσεις από την ΕΕ, που κατά μέσο όρο κυμαίνονται μεταξύ 30%-40% που συνολικού αγροτικού εισοδήματος, μειώνονται με τις ετήσιες περικοπές που έχουν προβλεφθεί στο πλαίσιο της ΚΑΠ, ενώ σε πολλά προϊόντα η επιδότηση έχει εντελώς αποδεσμευτεί από την παραγωγή. Ωστόσο, παρά τις κάλπικες προεκλογικές εξαγγελίες των δύο κομμάτων, καλείται ο κόσμος της υπαίθρου με επικεφαλής τη φτωχομεσαία αγροτιά να διαμορφώσει μέσα από τους αγροτικούς συλλόγους και τις αγροτικές επιτροπές αγώνα, ένα γενικό διεκδικητικό πλαίσιο αιτημάτων που ζητούν άμεση λύση, και να το κάνει γνωστό σε όλους τους αγρότες της χώρας μας, ανεξάρτητα από την πολιτική τοποθέτηση του καθένα.
***
Και τα τρία κόμματα που υπηρετούν τη μεγαλοαστική τάξη, Ν.Δ., ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ και ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, αναφερόμενα στην Ε.Ε. και την εφαρμοζόμενη ΚΑΠ, δεν διαφωνούν επί της ουσίας. Κι όταν αναφέρονται στη βελτίωση του αγροτικού επιπέδου, ξεχνούν σκόπιμα να θυμίσουν τους ληστρικούς όρους των τραπεζών, την ασύδοτη κερδοσκοπία των ντόπιων και ξένων μονοπωλίων γεωργικών εφοδίων και μηχανημάτων, την αποδοχή αρχικά του αφερέγγυου συστήματος επιδοτήσεων και συνυπευθυνότητας, την πραξικοπηματική διάλυση του αγροτικού συνεταιριστικού και συνδικαλιστικού κινήματος, την παντελή έλλειψη σχεδιασμού όσον αφορά το είδος των καλλιεργειών και τις καλλιεργούμενες εκτάσεις, την αθρόα εκμετάλλευση των ξένων εργατών γης, την αμέριστη κρατική υποστήριξη στη δημιουργία γεωργικών επιχειρήσεων γνωστών μονοπωλιακών ομίλων, και τόσες άλλες αντιαγροτικές επιλογές των πολιτικών εκφραστών της ντόπιας ολιγαρχίας.
Η οργή μέσα στα στρώματα της αγροτιάς προσπαθεί να βρει διέξοδο και να μετασχηματιστεί σε οργανωμένη αντίσταση. Κατά συνέπεια αποτελεί βασικό καθήκον των κομμουνιστών να παρέμβουν δραστήρια στους αγροτικούς αγώνες και να προβάλουν την γενική πολιτική γραμμή που μπορεί να δώσει μια προοπτική στο αγροτικό ζήτημα.
Αυτή η γενική πολιτική γραμμή θα καταδικάζει απερίφραστα τις Κυβερνητικές επιλογές όλων των μεταπολιτευτικών κυβερνήσεων που πρόσδεσαν την χώρα μας στο άρμα είτε της Ε.Ε. είτε των ΗΠΑ. Θα απορρίπτει ψευτοθεωρίες περί δήθεν «δημοκρατικής εθνικής ανάπτυξης» ή περί δήθεν «αναδιάρθρωσης» ή περί δήθεν «ανταγωνιστικότητας» που αναμασούν τα ρεφορμιστικά και ψευτοαριστερά κόμματα.
***
Το Μ-Λ ΚΚΕ θα πρέπει να εντείνει τη συμμετοχή του σε όλες τις αγροτικές κινητοποιήσεις για την ικανοποίηση των άμεσων αιτημάτων της φτωχομεσαίας αγροτιάς που θα της δώσουν μια προσωρινή ανακούφιση. Παράλληλα θα αγωνιστεί για το σταδιακό ανέβασμά της μέχρι το επίπεδο της γενικής πολιτικής πάλης για τα πανεθνικά προβλήματα, για την έξοδο της χώρας από την Ε.Ε., και το σπάσιμο της ιμπεριαλιστικής εξάρτησης. Η τακτική επαφή μας με το χωριό πρέπει να έχει σαν στόχο το δυνάμωμα της πολιτικής και ταξικής συνείδησης των φτωχομεσαίων στρωμάτων της αγροτιάς και συγχρόνως να προωθεί την ταξική συμμαχία και τη συγκρότηση κοινωνικού μετώπου όλων των εκμεταλλευόμενων τάξεων και στρωμάτων, προπαγανδίζοντας την αντίληψη πως τα μεγάλα προβλήματα του λαού και του τόπου μπορούν να λυθούν μονάχα αν υπάρξει ριζική κοινωνική αλλαγή και ανατροπή του εξαρτημένου κρατικομονοπωλιακού καπιταλισμού.
Κατά συνέπεια η πάλη ενάντια στην ΚΑΠ και το καθεστώς της εξάρτησης της χώρας, αποτελούν τον βασικό κορμό των μακροπρόθεσμων στόχων, των γενικότερων αιτημάτων.
Η αποκατάσταση της δημοκρατικής λειτουργίας και της μαζικοποίησης των Αγροτικών Συλλόγων και η κινητοποίησή τους στο πλευρό της φτωχομεσαίας αγροτιάς, η ανάπτυξη του πνεύματος της ταξικής αλληλεγγύης, θα πρέπει ν’ αποτελέσουν στοιχεία της δουλειά μας στον αγροτικό χώρο. Ολ’ αυτά σημαίνουν ότι θα πρέπει να πυκνώσουν τις εξορμήσεις μας στα χωριά-πόλους του αγροτικού κινήματος και παράλληλα να βρούμε τρόπους και μορφές διάδοσης της γραμμής του Μ-Λ ΚΚΕ.
Βρισκόμαστε μπροστά σε μια νέα περίοδο έξαρσης της καπιταλιστικής βαρβαρότητας, με πολύ δυσμενέστερους όρους παραγωγής αγροτικού προϊόντος για τα φτωχομεσαία νοικοκυριά που καλούνται να πληρώσουν το μεγαλύτερο μέρος της κρίσης, με την καταστροφή και τον αφανισμό τους.
Αναπόφευκτα λοιπόν δεν υπάρχει άλλος δρόμος επιβίωσης της φτωχομεσαίας αγροτιάς παρά ο δρόμος του αγώνα, και η σύνδεση του αγώνα αυτού με τους αγώνες των άλλων καταπιεσμένων τμημάτων της ελληνικής κοινωνίας.
