Ενισχυόμενη από τη δραματική έξαρση του COVID-19 -λόγω της ανυπαρξίας διεθνούς πρόληψης αλλά και απαξίωσης των συστημάτων Υγείας και μέτρων προστασίας-, η παγκόσμια καπιταλιστική κρίση με όλες τις διακυμάνσεις της μπαίνει ήδη τον ενδέκατο χρόνο. Ωστόσο, καμία προοπτική ανάκαμψης δεν φαίνεται στον ορίζοντα.
Με άλλοθι την πανδημία, ο κόσμος του κεφαλαίου άρπαξε την ευκαιρία για να καταργήσει συθέμελα τις εργασιακές σχέσεις και να τις «αναδιαρθρώσει» σύμφωνα με τις κερδοσκοπικές του ορέξεις. Έτσι, μεγάλα τμήματα εργαζομένων οδηγούνται στην ανεργία και τη συνεχή πτώση της αγοραστικής τους δύναμης, ενώ παράλληλα -λόγω της υπερπαραγωγής- έχουν δημιουργηθεί τεράστια αποθέματα κάθε λογής αδιάθετων εμπορευμάτων, αλλά και αδιάθετων κεφαλαίων. Οι παγκόσμιες αγορές στενεύουν εξ αιτίας επίδοξων ιμπεριαλιστικών κρατών που εμφανίζονται στο προσκήνιο ζητώντας επίμονα, το ξαναμοίρασμα των σφαιρών επιρροής. Τελικά, αυτό που αναδεικνύει το καπιταλιστικό-ιμπεριαλιστικό σύστημα δεν είναι η ισχυροποίησή του, αλλά η παρακμή του, μέσα στην αγιάτρευτη αγριότητα που εκπέμπει, σημάδι εκφυλισμού, αποσταθεροποίησης, εξασθένησης, όχι πάντως ισχύος.
Κατά συνέπεια, είναι σκόπιμο να βγάλουμε κάποια πρώτα συμπεράσματα από τη συνεχιζόμενη οικονομική και υγειονομική κρίση, αλλά και τους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς, που όλα μαζί επιδρούν πολύ αρνητικά πάνω στα λαϊκά συμφέροντα:
Το πρώτο συμπέρασμα που βγαίνει αβίαστα είναι η τεράστια συγκέντρωση και συγκεντροποίηση που επιχειρείται, καθώς και η κολοσσιαία ανάπτυξη, ιδιαίτερα των εταιρειών υψηλής τεχνολογίας, όπως οι Apple, Microsoft, Amazon, Alphabet (Google), Facebook, Tesla και Nvidia). Γι’ αυτές ειδικά τις τελευταίες, η πανδημία και η ύφεση όχι μόνο δεν στάθηκαν εμπόδιο στη δραστηριότητά τους αλλά αντίθετα αποτέλεσαν το εφαλτήριο για την κεφαλαιακή και χρηματιστηριακή ενίσχυσή τους.
Στόχος αυτής της συγκέντρωσης είναι κυρίως οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες -με καταλύτη και τη συγκυρία της πανδημίας του κορονοϊού- κλείνουν κατά χιλιάδες, απολύοντας το προσωπικό τους. Ταυτόχρονα, στα χέρια ορισμένων στρωμάτων συσσωρεύονται τεράστια χρηματικά κεφάλαια (λ.χ. 3,4 τρισ. δολάρια στις εταιρείες υψηλής τεχνολογίας), που τα μετακινούν ταχύτατα από χώρα σε χώρα, ανάλογα με τα προσδοκώμενα συμφέροντα, και που η δουλειά τους είναι οι νόμιμοι ή παράνομοι -αεριτζίδικοι πάντως- τρόποι αύξησης της περιουσίας τους.
Αυτά τα νεοφιλελεύθερα «λόμπι» με εργαλεία τις «επενδυτικές» τράπεζες, τις εταιρείες «αξιολόγησης» (Moody’s, Standard & Poor’s, Fitch κ.ά.) και τα Χρηματιστήρια διοχέτευσαν στις παγκόσμιες αγορές πάνω από 70.000 προϊόντα (δηλ. άυλα τραπεζικά παράγωγα, όπως λ.χ. τεχνολογικές καινοτομίες, πλαστικό χρήμα, παντοειδή δάνεια, συμβόλαια αγοράς βασικών ειδών κατανάλωσης, μετοχές εταιρειών κάθε λογής, ομόλογα κρατών κλπ, κλπ), αξίας περίπου 780 τρισ. «φανταστικών» δολαρίων!
Ένα δεύτερο συμπέρασμα είναι η ραγδαία φτωχοποίηση των λαϊκών νοικοκυριών και ιδιαίτερα των μικροαστικών στρωμάτων, διαμέσου του σαρώματος των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, της αποδόμησης των εργασιακών σχέσεων, της μείωσης του μισθού εργασίας, των εκατομμυρίων απολύσεων, των δραστικών περικοπών εξόδων του κρατικού Προϋπολογισμού σε κοινωνικές παροχές, της έξαρσης της καταστολής σε παγκόσμιο επίπεδο. Η κοινωνική πυραμίδα χαμηλώνει και πλαταίνει. Πρόκειται στην ουσία για όξυνση του ταξικού πολέμου εκ μέρους των κυρίαρχων τάξεων, σε μία εποχή που το παγκόσμιο αριστερό και κομμουνιστικό κίνημα βρίσκεται σε κάμψη λόγω της διαλυτικής διάβρωσης δεκαετιών που επέφεραν ο ρεβιζιονισμός, ο ρεφορμισμός και η επίδραση της αστικής ιδεολογίας μέσα στην εργατική τάξη. Παράλληλα επιβάλλεται με νόμους η πιο άγρια εκμετάλλευση των εργαζομένων, συντρίβοντας τις εργατικές κατακτήσεις ενός και πλέον αιώνα. Τις συνέπειες της κρίσης οι επιμέρους ολιγαρχίες τις μετακυλίουν προς τον κόσμο της εργασίας και οι διάφορες «μεταρρυθμίσεις» που επινοούνται -με άλλοθι σήμερα την πανδημία- γίνονται πάντα σε βάρος της εργατικής τάξης και των λαϊκών συμφερόντων, αλέθοντας μεροκάματα, μισθούς, συντάξεις, ζωές.
Ένα τρίτο συμπέρασμα αφορά στην εμφάνιση του κορονοϊού. Η πανδημία του ιού SARS-CoV-2 κηρύχθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) στις 11 Μάρτη. Ήδη, τα κρούσματα φθάνουν τα 85.229.481 (4/01) και οι θάνατοι τους 1.845.408 (4/01 Πανεπιστήμιο Johns Hopkins-ΗΠΑ). Πολλοί οικονομικοί τομείς παύουν να λειτουργούν, κηρύσσεται αναστολή της εργασίας και ανακοινώνονται μαζικά σχέδια ανάκαμψης της καταρρέουσας παγκόσμιας οικονομίας και στήριξης -κυρίως- του μονοπωλιακού κεφαλαίου. Την ίδια στιγμή, πάνω από 115 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν οδηγηθεί σε κατάσταση ακραίας φτώχειας, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προβλέπει συρρίκνωση της παγκόσμιας οικονομίας της τάξης του 4,4%, αν και το πραγματικό ποσοστό είναι πολύ ψηλότερο.
Το ερώτημα είναι αν η εμφάνιση ενός θανατηφόρου ιού θα μπορούσε να προβλεφθεί. Η απάντηση είναι ένα πολλαπλό ναι. Και τούτο όχι μόνον επειδή δεκάδες επιστήμονες το διαβεβαίωναν ήδη από την εμφάνιση προ δεκαετίας των ιών Η1Ν1, Sars και Mers, αλλά και πάμπολλες εργαστηριακές ή κλινικές μελέτες το διαπίστωναν.
Προφανώς, το θέμα της αντιμετώπισης ενός ιού συνδέεται άμεσα με την οικονομία και την πολιτική του αντιμετώπιση. Η δημόσια Υγεία σε παγκόσμιο επίπεδο απαξιώθηκε, χάριν της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και οι λαοί εγκαταλείφθηκαν στην τύχη τους, να πληρώσουν με τη ζωή τους την έξαρση του θανατηφόρου ιού. Δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι, σύμφωνα με στοιχεία που είχε παρουσιάσει ο ευρωβουλευτής Μ. Σίρντεβαν, από το 2011 έως το 2018 η Κομισιόν σε μια αποθέωση της νεοφιλελεύθερης πολιτικής ζήτησε 63 φορές από κράτη-μέλη της ΕΕ να μειώσουν (sic) τις δαπάνες για την Υγεία και να προχωρήσουν σε ιδιωτικοποιήσεις στο συγκεκριμένο κλάδο. Αυτή άλλωστε ήταν για δεκαετίες η εμπορευματοποίηση της Υγείας της ΕΕ, αλλά και άλλων χωρών, για να μην αναφερθούμε και στη συλλήβδην ιδιωτική Υγεία στις ΗΠΑ. Κατά συνέπεια, αποτελεί έγκλημα πρώτης γραμμής η απαξίωση των επιστημονικών συμπερασμάτων από τις κυβερνήσεις και τις αστικές τάξεις των καπιταλιστικών χωρών, αλλά και η αμφισβήτηση των δεδομένων -με πολιτικά κριτήρια- από άλλες ομάδες επιστημόνων, γεγονός που αποδεικνύει ασφαλώς τη χειραγωγούμενη επιστήμη από τα ισχυρά πολιτικοοικονομικά συμφέροντα. Εξάλλου, η διαρκής τρομολαγνεία, η αχαλίνωτη κινδυνολογία, η επαναλαμβανόμενη αναφορά των κυρίαρχων τάξεων στην «ατομική ευθύνη» και τον εγκλεισμό έχουν άμεσο στόχο τον αποπροσανατολισμό της κοινής γνώμης από τις τεράστιες ευθύνες των κυβερνώντων και είναι προφανείς οι συνέπειες μιας εγκληματικής πολιτικής στην αντιμετώπιση του προβλήματος.
Τέλος, η δραστηριοποίηση και η σχετικά ταχύτατη ανακάλυψη ταυτόχρονα πολλών εμβολίων -ανεξάρτητα από την αποτελεσματικότητά τους και το χρόνο διάρκειάς τους- από τα μονοπώλια φαρμάκων, άλλα «συμβατικού» και άλλα «γενετικού» τύπου με σημαντικό κόστος, αποδεικνύει την άμεση αντίδραση των κερδοσκοπικών συμφερόντων των μονοπωλίων. Ωστόσο, ούτε η διάρκεια του εμβολίου διασφαλίζεται, ούτε οι παρενέργειες, ενώ ο χρόνος δοκιμών και το ανθρώπινο δείγμα (40-44.000 άτομα στην φάση ΙΙΙ) είναι πολύ μικρό για την εγγύηση της αποτελεσματικότητάς τους.
Ένα τέταρτο συμπέρασμα έχει να κάνει με την αμέριστη βοήθεια του κράτους προς τα μονοπώλια, με ποσά που ξεπερνούν συνολικά τα 18 τρισ. δολάρια, συμπέρασμα που αναβρύζει από κάθε πόρο του καπιταλιστικού-ιμπεριαλιστικού συστήματος (απαλλαγή από φόρους και εργοδοτικές εισφορές, αφειδώς χορήγηση «επιστρεπτέων προκαταβολών», κρατικές προμήθειες, επιτόκια, κάθε λογής παροχές και ενισχύσεις κλπ). Εδώ δεν πρόκειται για το αν το κράτος που εκφράζει τα συμφέροντα του μονοπωλιακού κεφαλαίου θα ενισχύσει τις δομές του. Αυτό είναι δεδομένο. Ωστόσο, το πολιτικό ζήτημα αφορά στην κυριαρχία του νεοφιλελευθερισμού, που καταπατά και συνθλίβει βάναυσα κάθε δικαίωμα της εργατικής τάξης και του λαού, που τους καταδικάζει στην ανεργία, τη φτώχεια και το θάνατο, αποδεικνύοντας τον απολύτως σάπιο, ψεύτικο, απάνθρωπο χαρακτήρα του καπιταλισμού.
Το «σχέδιο ανάκαμψης» της ΕΕ διαθέτει πάνω από 1,8 τρισ. για τη «σωτηρία» κυρίως των μονοπωλίων. Τα χρήματα αυτά χορηγήθηκαν από τους επιμέρους κρατικούς Προϋπολογισμούς (δηλ. τους λαούς) και άρχισαν κιόλας να διατίθενται. Σε ό,τι αφορά τη Βρετανία, η κυβέρνηση δεν δίστασε να «εθνικοποιήσει» τις οκτώ υπό κατάρρευση τράπεζες της Βρετανίας αγοράζοντας την πλειοψηφία των μετοχών τους έναντι 50 δισ. στερλινών, ενώ παράλληλα το «πακέτο» υποστήριξης αγγίζει τον αστρονομικό αριθμό των 450 δισ. στερλινών (570 δισ. €). Το πετυχημένο(;) Brexit έρχεται σε μία από τις χειρότερες συγκυρίες που συγκλονίζουν τη χώρα.
Χορός λοιπόν τρισεκατομμυρίων προς χάριν των κύριων υπευθύνων της οικονομικής κρίσης, αλλά και της ραγδαίας εξάπλωσης της πανδημίας!
Ένα πέμπτο συμπέρασμα είναι οι αναμφισβήτητες ανακατατάξεις του ιμπεριαλιστικού χάρτη, σαν απόρροια του κλονισμού των ΗΠΑ και των εσωτερικών κοινωνικών, οικονομικών και ενδοαστικών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν. Η καπιταλιστική κρίση και διαχείριση της πανδημίας έχουν προκαλέσει σοβαρές ρωγμές στην οικονομία των ΗΠΑ με επιπτώσεις στη βιομηχανία και το εμπόριο. Εξαίρεση αποτελούν οι εταιρείες υψηλής τεχνολογίας. Εσπευσμένα το ΔΝΤ κάνει λόγο για «επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης της αμερικανικής οικονομίας, η οποία θα συνεχίσει και στα επόμενα χρόνια».
Χωρίς να παραγνωρίζεται η ιμπεριαλιστική τους κυριαρχία, αυτή τη φορά το βάθος των οικονομικοκοινωνικών κραδασμών -λόγω της πρωτοφανούς οικονομικής κρίσης, του εκφασισμού, του ρατσισμού, των ενδοαστικών αντιπαραθέσεων, της άγριας αστυνομικής καταστολής και των θυμάτων της πανδημίας- είναι ανεξέλεγκτο. Οι συνεχείς δολοφονίες αφροαμερικανών από αστυνομικές δυνάμεις έχουν προκαλέσει όχι μόνο βίαια επεισόδια, αλλά και έντονη κοινωνική αναστάτωση. Η αποτύπωση στο περιπετειώδες αποτέλεσμα της εκλογής Μπάιντεν σηματοδοτεί τις έντονες αντιθέσεις που ελλοχεύουν στο εσωτερικό της χώρας. Η αλλαγή ηγεσίας δεν πρόκειται να επιφέρει καμία θετική αλλαγή, όχι μόνο στην εξωτερική πολιτική, αλλά ούτε και σε επίπεδο κοινωνίας.
Σήμερα, με την εντυπωσιακή οικονομική άνοδο της Κίνας και τη σταθεροποίηση ή και επέκταση του Ρώσικου ιμπεριαλισμού, οι ΗΠΑ ασφαλώς πιέζονται και αυτό τις κάνει πιο επικίνδυνες και “επιρρεπείς” σε τυχοδιωκτισμούς, ενώ παράλληλα εμφανίζονται σοβαρά γεωπολιτικά κενά στους αμερικανικούς σχεδιασμούς, που μέλλει να καλυφθούν από τους νέους επίδοξους ανταγωνιστές. Η προσπάθεια μεταβίβασης στο ΝΑΤΟ των αμερικάνικων πρωτοβουλιών σκοντάφτει πάνω στις ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις των «Δυτικών» συμμάχων του (Γερμανία, Γαλλία, Τουρκία κ.ά.), καθώς τα επιμέρους γεωπολιτικά συμφέροντα ολοένα διαφοροποιούνται.
Ένα έκτο συμπέρασμα αφορά στην ξέφρενη πορεία της πολεμικής βιομηχανίας και τη στρατιωτικοποίηση της οικονομίας, τον παλιό και ασφαλή σύμμαχο των καπιταλιστικών κρίσεων, τον αρωγό και τροφοδότη των πολέμων. Ήδη, στον Προϋπολογισμό της κυβέρνησης Τραμπ προβλεπόταν αύξηση των κονδυλίων που προορίζονται για στρατιωτικές δαπάνες που φθάνουν το αστρονομικό ποσό των 740,5 δισ. δολαρίων σύμφωνα με τη Wall Street Journal, για το δημοσιονομικό έτος 2021, το οποίο άρχισε την 1η Οκτώβρη. Αν παρατηρήσει κανείς τις μετοχές του αμερικάνικου Χρηματιστηρίου, θα διαπιστώσει ότι οι μετοχές των πολεμικών βιομηχανιών εκτοξεύτηκαν στα ύψη, παρά την πτώση του Dow Johnes. Για παράδειγμα αναφέρουμε τη χρηματιστηριακή άνοδο της General Dynamics, της Lockheed Martin, της Northrop Grumman, της Alliant Techsystems και της Raytheon.
Φυσικά στο ίδιο μήκος κύματος των στρατιωτικών δαπανών κινούνται και οι Ευρωπαίοι, οι Κινέζοι και οι Ρώσοι ιμπεριαλιστές.
Ένα έβδομο συμπέρασμα έχει να κάνει με την τραγική οικονομική κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει οι λαοί πολλών χωρών του κόσμου, ιδίως της Αφρικής, όπου ο ιμπεριαλισμός πυροδοτεί παράλληλα φυλετικές διαμάχες, θρησκευτικές προκαταλήψεις, εθνικιστικές αντιθέσεις. Είναι εξαιρετικά δύσκολο να διαπιστωθεί σε ποια φάση του κύκλου βρίσκεται η κάθε χώρα -ή ακόμα και αν ολοκληρώνεται ο κύκλος της κρίσης-, δεδομένου του νόμου της ανισόμετρης ανάπτυξης. Η πανδημία του κορονοϊού δημιούργησε σοβαρή πτώση στο ΑΕΠ των περισσοτέρων χωρών, με αποτέλεσμα τη ραγδαία φτωχοποίηση εκατομμυρίων εργατολαϊκών νοικοκυριών και πάνω απ’ όλα το θάνατο περίπου δύο εκατομμυρίων, κυρίως των φτωχών στρωμάτων και χωρών.
Οι εικόνες-σοκ των χιλιάδων νεόπτωχων στις μεγάλες ιμπεριαλιστικές χώρες με πρώτες τις ΗΠΑ που συνωστίζονται στα λαϊκά συσσίτια για ένα κομμάτι ψωμί, λίγα φρούτα και λαχανικά, αποτελούν καθημερινό, ολοένα διογκούμενο θέμα.
Ένα όγδοο συμπέρασμα αφορά στις ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις που οξύνονται -καθώς άλλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις αμφισβητούν το αν οι ΗΠΑ μπορούν να ηγηθούν της παγκόσμιας γεωπολιτικής- και επομένως οι κανόνες της παγκόσμιας οικονομίας θα πρέπει άμεσα να επαναδιατυπωθούν. Κάτι τέτοιο σηματοδοτεί την απαρχή μίας περιόδου αναδιανομής των αγορών και των σφαιρών επιρροής, μίας περιόδου συγκλονιστικών ανατροπών που θα εντείνεται συνεχώς και από την έξαρση της ταξικής πάλης λαϊκών στρωμάτων που δεν θα έχουν τίποτα να χάσουν εκτός από τις αλυσίδες τους.
Η Ρωσία του Πούτιν, σε φάση εσωτερικής καπιταλιστικής ισχυροποίησης, επανακάμπτει και επανέρχεται με νέους όρους και δυνατότητες στο τραπέζι των μεγάλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων. Η Κίνα είναι σήμερα μία ανερχόμενη παγκόσμια καπιταλιστική δύναμη σε καλπασμό, με ένα αντιδραστικό καθεστώς ελέγχου από το αστικοποιημένο ΚΚΚ που η ιμπεριαλιστική του πολιτική αφήνει ισχυρό αποτύπωμα στις διεθνείς υποθέσεις. Οι προβλέψεις επισημαίνουν το γεγονός ότι μέχρι το 2028 θα έχει υπερκεράσει τις ΗΠΑ τουλάχιστον σε ό,τι αφορά στο οικονομικό μέρος.
Τέλος η ΕΕ λόγω της οικονομικής κρίσης, της ραγδαίας επέλασης της πανδημίας και της πρόσφατης Συμφωνίας αποχώρησης της Βρετανίας (σε πολύ αρνητικές συγκυρίες), βρίσκεται σε φάση αποδιοργάνωσης, επιχειρώντας να στηρίξει το ευρωπαϊκό μονοπωλιακό της κεφάλαιο και να συγκρατήσει τις τάσεις αποχώρησης και άλλων κρατών-μελών.
Ένα ένατο συμπέρασμα σχετίζεται με τη ραγδαία ανάπτυξη της Έρευνας και της Τεχνολογίας που επέφερε σημαντικές επιστημονικές επιτεύξεις και υλικοτεχνικές βελτιώσεις, εκτόξευσε στα ύψη τις παραγωγικές δυνάμεις και μαζί τους την αναζήτηση νέων πηγών πρώτων υλών, σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του Πλανήτη. Οι τεχνολογίες της μικροηλεκτρονικής, βιοτεχνολογίας, πληροφορικής και η αύξηση συνολικά της γνώσης στην υλική παραγωγή, με απτά αποτελέσματα στην ανάπτυξη της «ρομποτικής», της «τεχνητής νοημοσύνης», της «νανοτεχνολογίας», της «γονιδιωματικής», του «διαδικτύου πραγμάτων» (ΙοΤ), του «κυβερνοχώρου», της «ανάλυσης μαζικών δεδομένων», του «5G» κ.ά., έδωσαν τεράστιες δυνατότητες στις στρατιωτικές επεμβάσεις. Αυτή η ανάπτυξη συντελέσθηκε πάνω στη βάση της πιο άγριας εκμετάλλευσης της εργατικής δύναμης και της πρωτοφανούς καταστροφής του περιβάλλοντος. Γιατί στην εποχή του καπιταλιστικού ιμπεριαλισμού, πέρα από τους νόμους της υπεραξίας, της πτώσης του μέσου ποσοστού κέρδους, της ανισομετρίας στην ανάπτυξη των διαφόρων κρατών, της καπιταλιστικής συσσώρευσης, της ταξικής πάλης, του χάσματος φτωχών – πλούσιων, της αναρχίας στην παραγωγή, του αναπόφευκτου των κρίσεων και των πολέμων, τίποτα άλλο δεν ισχύει.
Τέλος, ένα δέκατο συμπέρασμα, έχει να κάνει με τη μεγάλη αναντιστοιχία των αντιδράσεων της εργατικής τάξης με το μέγεθος της επιχειρούμενης καταπάτησης εργασιακών σχέσεων και δημοκρατικών δικαιωμάτων και ελευθεριών, που κατακτήθηκαν με αίμα όλες τις προηγούμενες δεκαετίες. Μπροστά στη νέα επίθεση του κεφαλαίου, το λαϊκό, αριστερό και κομμουνιστικό κίνημα δεν φαίνεται να αντιδρά στο βαθμό που επιβάλλει η συγκυρία. Οι όποιες αδύναμες κινητοποιήσεις, δίνουν και το βαθμό αποσυγκρότησης της εργατικής τάξης από το μεγάλο πλήγμα που επέφερε ο ρεβιζιονισμός και ο ρεφορμισμός.
Ο ρεβιζιονισμός έχει επιδράσει καταλυτικά στα υπάρχοντα λεγόμενα «κομμουνιστικά» κόμματα, που συνεχίζουν τη διαλυτική, υπονομευτική δράση τους στους κόλπους των λαϊκών κινημάτων διαφόρων χωρών, δυσφημώντας τις ιδέες του σοσιαλισμού και του κομμουνισμού και προσφέροντας στηρίγματα στο σάπιο καπιταλιστικό σύστημα. Έτσι, παρά το γεγονός ότι η οργή και αγανάκτηση είναι διάχυτη στις τεράστιες μάζες των εργατολαϊκών στρωμάτων σε παγκόσμιο επίπεδο, ωστόσο αυτή η οργή δεν βρίσκει επαναστατική διέξοδο.
Το ζήτημα παραμένει στον τρόπο οργάνωσης και πάλης των λαϊκών μαζών που καλούνται επιτακτικά να ξαναβρούν τα χνάρια των μεγαλειωδών νικηφόρων αγώνων του 20ου αιώνα. Και βεβαίως οι αντιδράσεις των εργατών, των φτωχομεσαίων αγροτών, των επαγγελματοβιοτεχνών, των στρωμάτων της διανόησης κλπ θα πληθαίνουν, στο βαθμό που η πρωτοπορία των εργατολαϊκών κινημάτων ξαναβρίσκει σιγά-σιγά τον επαναστατικό παλμό της μετά το σοκ που προκάλεσε η παλινόρθωση του καπιταλισμού τόσο στην ΕΣΣΔ όσο και στην Κίνα.
