Σε νέα κλιμάκωση των επεμβάσεών τους, οξύνοντας την ένταση στον Περσικό Κόλπο και στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, προχωρούν ΗΠΑ και Ισραήλ, με επιδίωξη να προωθήσουν τα γεωπολιτικά συμφέροντά τους και τους σχεδιασμούς τους. Τα πρόσφατα γεγονότα είναι χαρακτηριστικά. Ο Αμερικανός Πρόεδρος Μπάιντεν έδωσε εντολή για νέους βομβαρδισμούς στη βορειοανατολική Συρία, κοντά στα σύνορα με το Ιράκ, με τα γνωστά προσχήματα. Η αμερικανική επίθεση είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο 17 ανθρώπων και την καταστροφή εγκαταστάσεων τις οποίες χρησιμοποιούσαν τοπικές πολιτοφυλακές από τις οργανώσεις «Κατάεμπ Χεζμπολάχ» και «Κατάεμπ Σαγίντ αλ Σουχάντα». Τους νέους αμερικανικούς βομβαρδισμούς ακολούθησαν ισραηλινές επιθέσεις με πυραύλους σε προάστια της Δαμασκού.
Παράλληλη διπλωματική κινητικότητα είχαμε στις 16 και 17 του περασμένου μήνα όταν συναντήθηκαν στο Σότσι της Μαύρης Θάλασσας Ρώσοι, Ιρανοί, Τούρκοι, Σύροι αξιωματούχοι και στελέχη κομμάτων της συριακής αντιπολίτευσης, παρουσία του ειδικού απεσταλμένου του ΟΗΕ στη Συρία, Γκέιρ Πέντερσεν. Οι διήμερες διαβουλεύσεις κατέληξαν σε μία κοινή ανακοίνωση που συμφώνησαν οι τρεις «εγγυήτριες δυνάμεις» της εκεχειρίας στη Συρία (Ρωσία, Ιράν, Τουρκία) και εξέδωσε το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών, όπου υποκριτικά μιλάνε για εδαφική ακεραιότητα και ανεξαρτησία της Συρίας, την στιγμή που και οι τρείς αυτές δυνάμεις έχουν εγκατεστημένες στρατιωτικές δυνάμεις, η Τουρκία κατέχει εδάφη, και προωθούν τα δικά τους συμφέροντα.
Τα μηνύματα της Ουάσιγκτον προς όλες τις χώρες της Μέσης Ανατολής σαφώς επιχειρούν να κλιμακώσουν την πίεση και την ένταση. Ερωτηθείς για το μήνυμα που στέλνει στο Ιράν η νέα επίθεση των ΗΠΑ στη Συρία, ο Μπάιντεν ανέφερε: «Δεν μπορείτε να ενεργείτε με ατιμωρησία. Προσέχετε».
Ανάμεσα στις δύο νέες επιθέσεις είχε μεσολαβήσει η αναφορά ότι σημειώθηκαν εκρήξεις στο ισραηλινών συμφερόντων τάνκερ «MV Helios Ray», ενώ έπλεε ανοιχτά του Κόλπου του Ομάν. Ο Νετανιάχου κατηγόρησε το Ιράν ως υπεύθυνο για τις εκρήξεις. «Είναι καθαρό ότι πρόκειται για πράξη του Ιράν. Και σε ό,τι αφορά την αντίδρασή μου, γνωρίζετε την πολιτική μου. Το Ιράν είναι ο μεγαλύτερος εχθρός του Ισραήλ, είμαι αποφασισμένος να το σταματήσω και θα το χτυπήσουμε παντού, σε όλη την περιφέρεια» είπε, προσθέτοντας με νόημα: «Και, κάτι ακόμα πιο σημαντικό, το Ιράν δεν πρόκειται να αποκτήσει πυρηνικό όπλο, με ή χωρίς Συμφωνία. Αυτό είπα στον φίλο μου, τον Πρόεδρο Μπάιντεν». Βέβαια, δεν είπε λέξη για το «μυστικό» πυρηνικό πρόγραμμα του Ισραήλ και τις πάνω από 80 πυρηνικές κεφαλές που λέγεται πως διαθέτει σε υπόγειες εγκαταστάσεις στην έρημο Νέγκεβ. Ο διεθνής Τύπος έχει αρχίσει και βοά για τη νέα επέκταση των υπόγειων και μη εγκαταστάσεων κοντά στο Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών «Σιμόν Πέρες».
Η παραπάνω αναφορά -και ενώ το Ισραήλ βρίσκεται σε προεκλογική περίοδο, για τις βουλευτικές εκλογές στις 23 Μάρτη- έρχεται στο φόντο των νέων παζαριών γύρω από τη διαπραγμάτευση της Συμφωνίας του 2015 για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα. Οι ΗΠΑ παζαρεύουν την επιστροφή τους στη διεθνή Συμφωνία, προωθώντας τους δικούς τους όρους για μια ευρύτερη διαπραγμάτευση – «πακέτο» σε βάρος του Ιράν, με στόχο να ενισχύσουν τη θέση τους έναντι ανταγωνιστικών ιμπεριαλιστικών κέντρων που δρουν στην περιοχή. Η Τεχεράνη απέρριψε την πρόταση των ΗΠΑ και της ΕΕ για άτυπες συνομιλίες σε σχέση με το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα και τη διεθνή Συμφωνία του 2015, καλώντας τις ΗΠΑ να άρουν πρώτα τις οικονομικές ασφυκτικές κυρώσεις.
Μεθοδικά στήνεται το νέο σκηνικό για την επαναδιαπραγμάτευση της διεθνούς συμφωνίας του 2015 για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα. Οι πιέσεις που ασκούνται στην ιρανική πλευρά αναδεικνύουν ως σχεδόν ξεπερασμένη τη συμφωνία που εφαρμόστηκε μέχρις ότου ο Τραμπ αποφάσισε την άμεση, μονομερή αποχώρηση το Μάη του 2018, εφαρμόζοντας ασφυκτικές οικονομικές κυρώσεις.
Σήμερα η ιρανική ηγεσία διαπιστώνει πως δεν αποδίδει τα αναμενόμενα η τακτική της υπομονής απέναντι στη Δύση. Τόσο σε ό,τι αφορά τις προκλητικές κυρώσεις και πιέσεις των ΗΠΑ, που παραμένουν, όσο και την αδυναμία της ΕΕ να επιβάλει την προώθηση των συμφερόντων της, ξέχωρα από αυτά των συμμάχων της. Ας μην ξεχνάμε το φιάσκο του μηχανισμού INSTEX που έφτιαξαν Γερμανοί, Γάλλοι και Βρετανοί για τη δήθεν παράκαμψη των αμερικανικών κυρώσεων που αφορούσαν τις διεθνείς χρηματοπιστωτικές συναλλαγές του Ιράν. Προς το παρόν η ιρανική πλευρά επιχειρεί να κερδίσει χρόνο μέχρι να φανούν περισσότερα «χαρτιά» στο διαπραγματευτικό τραπέζι που στήνουν απέναντί της ΗΠΑ, ΕΕ και λιγότερο για διαφορετικούς λόγους και για διαφορετικά συμφέροντα Ρωσία και Κίνα.
Εν τω μεταξύ το Ισραήλ σε συντονισμό με τις ΗΠΑ, συνεχίζει να αναδιατάσσει τις συμμαχίες του με Αραβικές χώρες σχηματίζοντας έναν κλοιό πίεσης στο Ιράν. Ισραήλ και Μπαχρέιν μετά τη συμφωνία εξομάλυνσης των μεταξύ τους σχέσεων, τον περασμένο Σεπτέμβρη, στο πλαίσιο των «συμφωνιών του Αβραάμ» συμφώνησαν ότι μια νέα διαπραγμάτευση για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα πρέπει να γίνει με εκπροσώπηση και συμμετοχή χωρών της περιοχής. Φαίνεται επίσης να προωθούν το ενδεχόμενο συγκρότησης μιας τετραμερούς «αμυντικής συμμαχίας» με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Σαουδική Αραβία, μολονότι η τελευταία δεν έχει συνάψει συμφωνία εξομάλυνσης σχέσεων με το Ισραήλ, όπως έχουν κάνει οι άλλες δύο μοναρχίες του Κόλπου.
Στο πλαίσιο της εντεινόμενης επέμβασης και του ευρύτερου νέου παζαριού που επιχειρούν να στήσουν οι ΗΠΑ στην περιοχή του Περσικού Κόλπου εντάσσεται και η άσκηση πίεσης στη Σαουδική Αραβία, αξιοποιώντας τη δολοφονία του Κασόγκι. Έκθεση που δόθηκε στη δημοσιότητα από τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες εστιάζει τις υποψίες για ηθική αυτουργία στον πρίγκιπα – διάδοχο της Σαουδικής Αραβίας, Μοχάμεντ Σαλμάν. Χαρακτηριστικές είναι οι σχετικές δηλώσεις του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών, Μπλίνκεν, ότι «οι σχέσεις με τη Σαουδική Αραβία είναι σημαντικές, έχουμε σημαντικά αμοιβαία συμφέροντα. Παραμένουμε αποφασισμένοι να υπερασπιστούμε το βασίλειο», άρα αυτό που επιδιώκεται «δεν είναι στην πραγματικότητα να προκαλέσουμε ρήξη στις σχέσεις μας, αλλά να τις επαναπροσδιορίσουμε». Προφανώς επιχειρείται να περιοριστούν οι αυτόνομες κινήσεις της Σαουδικής Αραβίας στην περιοχή και να εναρμονιστεί με τους εξελισσόμενους σχεδιασμούς ΗΠΑ – Ισραήλ, ενάντια στο Ιράν και τη Συρία.
