Oι αντιθέσεις μεταξύ των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων και των αστικών τάξεων της περιοχής οξύνονται επικίνδυνα, βάζοντας σε δοκιμασία την ειρήνη ανάμεσα στους λαούς. Στο μεταξύ οι πιέσεις προς την κυβέρνηση Μητσοτάκη ώστε να μπουν σε δεύτερο πλάνο οι κυρώσεις της Ε.Ε. (η Γερμανία ήδη αρνήθηκε διαρρήδην) κατά της Τουρκίας, φαίνεται να αποδίδουν. Οι ίδιες οι εξελίξεις αποκαλύπτουν τις κάλπικες υποσχέσεις της ΝΔ, του ΣΥΡΙΖΑ και των άλλων αστικών κομμάτων ότι τάχα η ενεργή συμμετοχή στα ιμπεριαλιστικά σχέδια των ΗΠΑ-ΝΑΤΟ-ΕΕ στην περιοχή αποτελεί «ασπίδα προστασίας» της «ειρήνης», της «ασφάλειας» και των «κυριαρχικών δικαιωμάτων» της χώρας. Και ανεξάρτητα αν θα έχουμε κάποιο θερμό επεισόδιο η όχι, το βέβαιο είναι πως στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων θα παραβιαστεί άλλη μια «κόκκινη γραμμή» της κυβέρνησης, αυτή που κάνει λόγο για ένα και μοναδικό δήθεν θέμα προς συζήτηση, δηλ. το θέμα της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ. Γιατί όλοι (Γερμανία, Γαλλία, ΗΠΑ) συντηρούν την καλή σχέση τους με την Τουρκία (Στέιτ Ντιπάρτμεντ αναφέρεται σε «διαφιλονικούμενα ύδατα», υφΕΞ ΗΠΑ Φ.Ρίκερ σε «περιοχές όπου Ελλάδα και Κύπρος διεκδικούν (assert) δικαιοδοσία», Ζ.Μπορέλ, για «γεωτρήσεις σε διαφιλονικούμενα ύδατα στην Ελλάδα», Γερμανός ΥΠΕΞ Χ.Μάας, ότι «η Τουρκία είναι στρατηγικά σημαντική χώρα στο ΝΑΤΟ και στο Μεταναστευτικό», κ.α.), και άρα σε αυτή τη διαπραγμάτευση, η Τουρκία αποτελεί έναν σημαντικό «εταίρο», «σύμμαχο», «συνομιλητή» με δεσπόζουσα γεωστρατηγική θέση, στον οποίο αφενός θα πρέπει να κλείσουν το δρόμο στενότερης προσέγγισης με τη Ρωσία και να τον μετατρέψουν σε αναβαθμισμένο εταίρο του ΝΑΤΟ και αφετέρου να τον οδηγήσουν σε βασικό υποστηρικτή του ελέγχου των ενεργειακών πηγών και εμπορικών δρόμων, απέναντι στον ανταγωνισμό τους με Ρωσία και Κίνα. Σε αυτό τον ανταγωνισμό, πλειοδοτεί και το ΝΑΤΟ, έχοντας εξαιρετικά καλές σχέσεις με την Τουρκία. Κάτι αντίθετο θα σήμαινε ριζική αλλαγή του συσχετισμού δυνάμεων στην Ν.Α πτέρυγα της «συμμαχίας». Στην περίπτωση αυτή, η υποτελής κυβέρνηση Μητσοτάκη –αλλά και οι άλλες αστικές δυνάμεις- έχουν συμβιβαστεί με το γεγονός ότι οι ελληνοτουρκικές διαφορές θα «λυθούν» μόνο προς την κατεύθυνση της αποδοχής ενός μεγάλου μέρους των τουρκικών απαιτήσεων («γκριζάρισμα» νησιών και βραχονησίδων, μειονότητα Θράκης, συνεκμετάλλευση και συνδιαχείριση του Αιγαίου, Κυπριακό, κ.α.), πάντα υπό την εποπτεία των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε. Επομένως, η όποια «λύση», που προφανώς θα εξυπηρετεί πρωτίστως τα συμφέροντα ΗΠΑ, ΝΑΤΟ και Ε.Ε., (και φυσικά και της Τουρκίας), μπορεί να δοθεί μονάχα αν η κυβέρνηση Μητσοτάκη συρθεί σε μια διμερή ελληνοτουρκική πολιτική διαπραγμάτευση, στην οποία θα αποδεχτεί –κάτω από την πίεση των ιμπεριαλιστών- ένα μέρος των τουρκικών απαιτήσεων και διεκδικήσεων τόσο στο Αιγαίο όσο και στην Ανατ. Μεσόγειο. Στη συνέχεια, η διμερής συμφωνία πιθανότατα να επικυρωθεί στη Χάγη, ώστε να αποκτήσει και διεθνή επικύρωση το δόγμα της «γαλάζιας πατρίδας» του Τούρκου προέδρου.
Και από εκεί ξεκινά πιθανόν ένας νέος γύρος τουρκικών διεκδικήσεων…
Η χώρα μας, με τη συμμετοχή της στους αμερικανοΝΑΤΟικούς σχεδιασμούς και την ΕΕ, ολοένα και περισσότερο βαθαίνει την εμπλοκή της σε αυτούς, δέχεται επιδράσεις και πιέσεις από τους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς και τις αντιθέσεις των κρατών – μελών που τους απαρτίζουν. Καθοριστικό ρόλο στις σχέσεις Ελλάδας και Τουρκίας έχουν οι ΗΠΑ. Οι ιμπεριαλιστές των ΗΠΑ βλέπουν τις σχέσεις αυτές από τη σκοπιά της προώθησης των δικών τους συμφερόντων. Όλα τα έγγραφα του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, με αποδέκτες τις δύο χώρες, σχετικά με την τουρκική προκλητικότητα, είναι πάντα διφορούμενα και καταλήγουν να ευνοούν την τουρκική πλευρά. Αντίστοιχη είναι επίσης και η στάση της ΕΕ. Ο σκελετός της αμερικανικής πρωτοβουλίας οικοδομήθηκε πάνω σε αυτήν τη λογική, στις αρχές του 1991, για την πραγματοποίηση ερευνών στο Αιγαίο.
Από το 1973 στο σήμερα…
Το 1973 ήταν η χρονιά που ξεκίνησαν οι διεκδικήσεις της αστικής τάξης της Τουρκίας. Τότε εμφανίστηκε η βεβαιότητα για ύπαρξη πετρελαίου στο Αιγαίο. Τις ερευνητικές γεωτρήσεις πραγματοποίησε η αμερικανοκίνητη χούντα των συνταγματαρχών, νοτιοανατολικά της Λήμνου, χωρίς να υπάρξει αντίδραση από την τουρκική πλευρά. Η αντίδραση της Άγκυρας εκδηλώθηκε το Νοέμβρη του ίδιου έτους, όταν το δικτατορικό καθεστώς κατέρρεε. Τότε η τουρκική κυβέρνηση δημοσίευσε χάρτες με περιοχές έρευνας που παραχωρούνται στην ΤΡΑΟ (Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίων) ΒΔ των Λέσβου και Χίου και ΝΑ των Σαμοθράκης, Λήμνου και Αγίου Ευστράτιου. Η έκδοση χαρτών για περιοχές προς έρευνα γίνεται έκτοτε ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Το καλοκαίρι του 1974 συνέχισε την ίδια τακτική η Τουρκία και προχώρησε σε στρατιωτική επέμβαση στην Κύπρο καταλαμβάνοντας το 40% του νησιού.
Οι προσπάθειες των τουρκικών κυβερνήσεων ουδέποτε σταμάτησαν, άλλοτε με μεγαλύτερη ένταση άλλοτε με μικρότερη. Στο έδαφος των τουρκικών διεκδικήσεων, μετά το 1974 ακολούθησαν κρίσεις ανάμεσα στις δύο χώρες, αλλά και μια σειρά από συμφωνίες κορυφής, οι οποίες έχουν εκ των πραγμάτων διαμορφώσει ένα πλαίσιο αμφισβήτησης των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων και έχουν στρώσει το έδαφος για συνδιαχείριση και συνεκμετάλλευση του Αιγαίου.
Θυμίζουμε: Πρακτικό της Βέρνης μεταξύ Καραμανλή και Ντεμιρέλ (ερευνητικό πλοίο «Χόρα» – 1976), Συμφωνία του Νταβός το 1988 μεταξύ Παπανδρέου – Οζάλ (κρίση του 1987 με το ερευνητικό πλοίο «Σισμίκ») και Μνημόνιο της Βουλιαγμένης το 1988, γνωστό ως μνημόνιο Παπούλια – Γιλμάζ.
Το Μάη του 1991 ουσιαστικά τέθηκε το πλαίσιο της αμερικανικής πρωτοβουλίας για την προώθηση συμφωνίας Ελλάδας και Τουρκίας για την πραγματοποίηση γεωτρήσεων. Η αμερικανική πλευρά όπως και η Τουρκία συμφωνούν πως η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο δεν είναι μια ελληνοτουρκική υπόθεση μόνο. Έτσι κατάφεραν να στήσουν το γκριζάρισμα των Ιμίων, αμφισβητώντας όμως κυριαρχία επί ελληνικού εδάφους.
Αυτή η ιστορία, που ξεκινά από το 1973, καταλήγει σε ένα θερμό καλοκαίρι φέτος. Οι Τούρκοι ιθύνοντες έχουν εντείνει τις προσπάθειές τους για την ανατροπή του Δικαίου της Θάλασσας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Από τις αρχές του καλοκαιριού και μετά άρχισαν να εκδίδουν NAVTEX για έρευνες. Οι ΗΠΑ, αλλά και η ΕΕ, σε κάθε τους ανακοίνωση μιλούν για «αμφισβητούμενες περιοχές», για «αμφισβητούμενα ύδατα» και σε καμία περίπτωση δεν παίρνουν καθαρή θέση, δίνοντας «αέρα στα πανιά» της Τουρκίας να προβάλλει νέες διεκδικήσεις στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, δημιουργώντας τετελεσμένα.
Με τη «NAVTEX 0979/20» του παράκτιου σταθμού της Αττάλειας, δημιουργήθηκε κλίμα σύγκρουσης ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία. Αμέσως μετά η ελληνική κυβέρνηση συνυπέγραψε συμφωνία μερικής οριοθέτησης της ΑΟΖ με την Αίγυπτο. H συμφωνία αυτή για τη μερική οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) είναι αποτέλεσμα απαράδεκτου συμβιβασμού. Προωθήθηκε στο όνομα της υποβάθμισης του τουρκο-λιβυκού συμφώνου και, το κυριότερο, με όρους που υπηρετούν τη διεξαγωγή των παζαριών μέσα από λεγόμενο διάλογο Ελλάδας – Τουρκίας, για τη συνεκμετάλλευση θαλάσσιων ζωνών της Ανατ. Μεσογείου και του Αιγαίου που κρύβεται πίσω από τις κυβερνητικές αλχημείες.
Η μερική οριοθέτηση με άξονες τον 26ο και 28ο Μεσημβρινό έχει οδυνηρά αποτελέσματα. Η περιοχή ανάμεσα στον 28ο Μεσημβρινό, που διαπερνάει τη Ρόδο, και τον 32ο είναι μια κρίσιμη περιοχή. Θα τεμαχίζεται από τα τουρκικά ερευνητικά και ενδεχομένως και γεωτρύπανα και θα αντιμετωπίζεται ως χώρος του συνολικού παζαριού. Πετάει απέξω το σύμπλεγμα της Μεγίστης (Καστελόριζο) και τη μισή Ρόδο, μια περιοχή ιδιαίτερης σημασίας, που είναι στην πρώτη γραμμή των διεκδικήσεων της τουρκικής αστικής τάξης, όπως φαίνεται άλλωστε από τις σχετικές NAVTEX, τις στρατιωτικές ασκήσεις και τις κινήσεις των ερευνητικών πλοίων. Η κυβέρνηση δεν έχει δώσει απαντήσεις σε ερωτήματα όπως: Πού είναι ο συγκεκριμένος και λεπτομερής υδρογραφικός χάρτης της περιοχής; Ποιο είναι το εμβαδόν των δύο ΑΟΖ; Με ποια μεθοδολογία υπογράφτηκε η συμφωνία; Με ποιες γραμμές βάσης;
Στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, του Αιγαίου, μια περιοχή πλούσια σε κοιτάσματα υδρογονανθράκων, κυρίως φυσικού αερίου, ανταγωνίζονται ισχυρά κράτη, όπως οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Κίνα, η Γαλλία, η Βρετανία, η Γερμανία για τις ζώνες επιρροής και το μερίδιο που θα αποσπάσουν από τον πλούτο αυτής της περιοχής. Σ’ αυτό το έδαφος εκδηλώνονται οι ανταγωνισμοί, οι πολεμικές συγκρούσεις. Στο ίδιο πλαίσιο εξελίσσονται και οι τουρκικές διεκδικήσεις, αν και στην πραγματικότητα οι λαοί δεν έχουν να χωρίσουν τίποτε μεταξύ τους. Για να ανοίξει ο δρόμος στην κατεύθυνση κάλυψης των αναγκών των λαών της περιοχής, της αμοιβαία επωφελούς συνεργασίας των χωρών, απαιτείται ο λαός να απορρίψει όλα τα εκβιαστικά διλήμματα. Να οργανώσει την πάλη του για να κλείσουν όλες οι αμερικανοΝΑΤΟικές βάσεις και η βάση της Σούδας. Ο λαός χρειάζεται να χαράξει πορεία για τη δική του εξουσία.
Ιωσήφ Σταυρίδης, μέλος της ΚΕ του Μ-Λ ΚΚΕ
26/9/2020
