Σε Ευρώπη και Αμερική βρέθηκε ο Ιάπωνας πρωθυπουργός, Φούμιο Κισίντα, έχοντας υψηλόβαθμες συναντήσεις και υπογράφοντας σημαντικές στρατιωτικές συμφωνίες. Αποκορύφωμα η συνάντηση με τον Αμερικανό πρόεδρο στον Λευκό Οίκο. Στο πλαίσιο του αυξανόμενου ανταγωνισμού της Ουάσιγκτον και των συμμάχων τους με το Πεκίνο, ο Ιαπωνικός ιμπεριαλισμός αναδεικνύεται σε δραστήριο και κρίσιμο πόλο για την περικύκλωση και τον περιορισμό του Πεκίνου. Έχοντας στρατηγική συμμαχία με τις ΗΠΑ, οι οποίες διατηρούν στρατιωτικές βάσεις στη χώρα, το Τόκιο στοιχίζεται μαζί με την Ουάσιγκτον στο «μέτωπο των δημοκρατικών» απέναντι σε Κίνα και Ρωσία. Συμμετέχει δε στα διάφορα αμερικανόπνευστα αντικινεζικά σχήματα, όπως το Quad.
Πάραυτα, αν και κάτω απ’ την στρατιωτική ομπρέλα των ΗΠΑ, το Τόκιο επιδιώκει με κάθε ευκαιρία να σπάσει τους μεταπολεμικούς περιορισμούς σχετικά με τον στρατιωτικό του εξοπλισμό. Θέλοντας να παίξει, επί ίσοις όροις, στον ιμπεριαλιστικό ανταγωνισμό στοχεύει στο να αντιστοιχίσει την οικονομική του δύναμη με την στρατιωτική. Πρόσφατα η κυβέρνηση Κισίντα ανακοίνωσε τη νέα «Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας» που προβλέπει τον διπλασιασμό των στρατιωτικών δαπανών της Ιαπωνίας από το 1% του ΑΕΠ, σήμερα, στο 2% μέχρι το 2027. Στο κείμενο η Κίνα χαρακτηρίζεται ως «άνευ προηγουμένου πρόκληση».
Το νέο δόγμα ασφαλείας διευρύνει κι άλλο τη δυνατότητα στρατιωτικής παρέμβασης εκτός των συνόρων. Ακολουθεί την αναθεώρηση του ιαπωνικού συντάγματος, μετά και την κατάργηση σειράς περιορισμών που είχαν διαμορφωθεί μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Παρουσιάζοντας το σχέδιο ο Ιάπωνας πρωθυπουργός είπε πως «εφόσον εκτελεστεί ορθά, οι Δυνάμεις Αυτοάμυνας (σ.σ. ο ιαπωνικός στρατός) θα αποτελούν μια πραγματική, παγκόσμιας κλάσης δύναμη». Αναφερόμενος στη συμμαχία με τις ΗΠΑ πρόσθεσε ότι «η Ιαπωνία θα πρέπει να ανταποκριθεί με τη συνολική εθνική ισχύ της και σε συνεργασία με τη σύμμαχό της, χώρες αντίστοιχης αντίληψης και άλλους» Ανάμεσα στ’ άλλα το Τόκιο σκοπεύει να αποκτήσει έως και 500 αμερικανικούς πυραύλους τύπου Κρουζ, αλλά και πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς SM-6. Επιδιώκει μάλιστα να τους τοποθετήσει στην «πρώτη ζώνη» νησιών που γειτνιάζουν με την Ταϊβάν και την Κίνα προκαλώντας, όπως είναι φυσικό, την οργή του Πεκίνου.
Η συνάντηση που είχε ο Ιάπωνας πρωθυπουργός με τον Τζο Μπάιντεν στον Λευκό Οίκο χαρακτηρίστηκε «ιστορική». Σύμφωνα με την Κοινή Δήλωση οι δύο ηγέτες εστίασαν στις «αυξανόμενες προκλήσεις» που συνδέονται με τις «ενέργειες της Κίνας που δεν συνάδουν με την έννομη διεθνή τάξη». Τονίστηκε για ακόμα μια φορά η «ακλόνητη δέσμευση των ΗΠΑ για την άμυνα της Ιαπωνίας σύμφωνα με το άρθρο 5 της Συνθήκης Αμοιβαίας Συνεργασίας και Ασφάλειας, χρησιμοποιώντας όλο το εύρος των ικανοτήτων της περιλαμβανομένων των πυρηνικών…». Αποτυπώνοντας την ολόπλευρη όξυνση του ιμπεριαλιστικού ανταγωνισμού ο Κισίντα είπε ότι «η Ιαπωνία και οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν αυτήν τη στιγμή το πιο απαιτητικό και περίπλοκο περιβάλλον ασφάλειας στην πρόσφατη ιστορία». Απ’ τη μεριά του ο Μπάιντεν επανέλαβε την πλήρη στήριξη στην Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας της Ιαπωνίας, επιδιώκοντας να την θέσει κάτω απ’ την στρατιωτική «ομπρέλα» του αμερικανικού ιμπεριαλισμού.
Οι ΗΠΑ σε καμία περίπτωση δεν θέλουν να δουν το Τόκιο να αναδεικνύεται, προοπτικά, σε έναν ακόμη «αυτονομημένο» ανταγωνιστή στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού. Αν και τώρα στοιχίζεται με την Ουάσιγκτον, για να αντιμετωπίσουν από κοινού τον κινεζικό αντίπαλο, ο ιαπωνικός ιμπεριαλισμός δεν παύει να έχει τα ιδιαίτερά του συμφέροντα και επιδιώξεις. Όπως δήλωσε ανώνυμα και Αμερικανός αξιωματούχος «οι Ιάπωνες δεν θέλουν να ριχτούν στον δρόμο του πυρηνικού εξοπλισμού και αυτό είναι κάτι που δεν θα θέλαμε ούτε εμείς, αλλά αποτροπή είναι να έχεις τη δυνατότητα να ανταποδώσεις…».
Της συνάντησης των δύο ηγετών είχε προηγηθεί η συνάντηση «2+2» των υπουργών Εξωτερικών και Άμυνας των δύο χωρών. Εκεί συμφωνήθηκε η περαιτέρω αναβάθμιση της στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ στην Ιαπωνία, τόσο ως προς το είδος των μονάδων όσο και ως προς τη διάταξή τους και το είδος του εξοπλισμού. Οι δύο πλευρές διακήρυξαν τη «στρατηγική ευθυγράμμισή» τους και συμφώνησαν «πως η Κίνα εγείρει τη μεγαλύτερη στρατηγική πρόκληση», όπως τόνισε χαρακτηριστικά ο Αμερικανός ΥΠΕΞ, Α. Μπλίνκεν. Ακόμη υπογράφτηκε νέα διμερής συμφωνία, αμοιβαίας στρατιωτικής συνδρομής όταν η μία ή η άλλη πλευρά δεχθεί επίθεση. Μάλιστα όπως τόνισε ο Αμερικανός υπουργός άμυνας, Λ. Όστιν, προβλέπεται να αναπτυχθεί έως το 2025, δύναμη ταχείας αντίδρασης των Αμερικανών Πεζοναυτών στην Οκινάουα για να «ενισχυθεί η άμυνα της Ιαπωνίας».
Πριν τη συνάντηση στον Λευκό Οίκο, ο Κισίντα είχε επαφές σε Γαλλία, Ιταλία, Βρετανία και Καναδά. Ιδιαίτερη αίσθηση προκάλεσε η υπογραφή συμφωνίας με τη Βρετανία για «αμοιβαία πρόσβαση» των Ενόπλων Δυνάμεων καθεμιάς χώρας στην επικράτεια της άλλης. Ανάλογη με αυτή που υπέγραψε η Ιαπωνία λίγους μήνες πριν με την Αυστραλία. Επίσης ξεχώρισε και η συμφωνία Ιαπωνίας – Βρετανίας – Ιταλίας για την από κοινού ανάπτυξη νέου μαχητικού αεροσκάφους.
Στο μεταξύ, την έντονη ιαπωνική δραστηριότητα στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού επιβεβαίωσαν και οι κοινές αεροπορικές ασκήσεις Ιαπωνίας και Ινδίας που πραγματοποιήθηκαν για πρώτη φορά. Η Ινδία έγινε η μόλις 5η χώρα, μετά τις ΗΠΑ, Αυστραλία, Βρετανία και Γερμανία, με την οποία το Τόκιο πραγματοποίησε τέτοια κοινά γυμνάσια, όπως ανακοίνωσε το ιαπωνικό υπουργείο Άμυνας. Ινδία και Ιαπωνία συμμετέχουν μαζί με ΗΠΑ και Αυστραλία στο σχήμα Quad.
Αντιδράσεις από Κίνα και Ρωσία
Ο εκπρόσωπος του κινεζικού ΥΠΕΞ, Γουάνγκ Γουενμπίν, επέκρινε Ουάσιγκτον και Τόκιο για την επιτάχυνση και την έκταση του εκσυγχρονισμού του οπλοστασίου τους. Ειδικά για την Ιαπωνία σημείωσε ότι «κάθεται άνετα κάτω από την “πυρηνική ομπρέλα” των ΗΠΑ». Τόνισε ότι «η Κίνα είναι σταθερά αφοσιωμένη στην αμυντική της πυρηνική στρατηγική» και ότι «εμείς έχουμε τιμήσει τη δέσμευσή μας για τη “μη πρώτη χρήση” πυρηνικών».
Με αφορμή την αναφορά στην Κοινή Δήλωση ΗΠΑ-Ιαπωνίας πως «οποιαδήποτε χρήση πυρηνικού όπλου από τη Ρωσία στην Ουκρανία θα ήταν μια πράξη που δηλώνει εχθρότητα κατά της ανθρωπότητας και αδικαιολόγητη με οποιονδήποτε τρόπο», ο αντιπρόεδρος του ρωσικού Συμβουλίου Ασφαλείας, Ντμίτρι Μεντβέντεφ, τη χαρακτήρισε «παράνοια». Πρόσθεσε πως αυτές οι διακηρύξεις «προδίδουν τη μνήμη εκατοντάδων χιλιάδων Ιαπώνων που κάηκαν από την πυρηνική επίθεση κατά της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι». Χλεύασε δε ευθέως τον Ιάπωνα πρωθυπουργό πως είναι «απλώς ένας υπάλληλος υπηρεσίας των Αμερικανών» και ότι η στάση θα μπορούσε να ξεπλυθεί μόνο με «seppuku» (χαρακίρι) σε μια συνεδρίαση του ιαπωνικού υπουργικού συμβουλίου!
Τηλεφωνική συνομιλία των ΥΠΕΞ Κίνας – Ρωσίας
Την πρώτη του τηλεφωνική συνομιλία είχε ο νεοδιορισθείς Κινέζος ΥΠΕΞ, Τσιν Γκανγκ, με τον Ρώσο ομόλογό του, Σεργκέι Λαβρόφ. Όπως αναφέρει η ανακοίνωση του Ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών «και οι δύο συμφώνησαν ότι η πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών και των δορυφόρων τους να εγκαθιδρύσουν μια ηγεμονία στις παγκόσμιες υποθέσεις και να πυροδοτήσουν μια αντιπαράθεση μεταξύ Ρωσίας και Κίνας καθώς και οποιαδήποτε ανάμειξη στις εσωτερικές τους υποθέσεις και οι προσπάθειες της Δύσης να περιορίσει την ανάπτυξη των δύο χωρών με την επιβολή κυρώσεων ή οποιουδήποτε άλλου παράνομου τρόπου είναι απαράδεκτες». Επίσης οι δύο υπουργοί δήλωσαν «ικανοποιημένοι με το πόσο γρήγορα προχωρά ο διμερής πολιτικός διάλογος και η πρακτική συνεργασία» και εξήραν τη σημασία της τηλεδιάσκεψης Πούτιν – Σι της 30ης Δεκεμβρίου 2022. Λαβρόφ και Τσιν τόνισαν ακόμη πως οι δύο χώρες μοιράζονται το ίδιο όραμα για τα θεμελιώδη ζητήματα που αντιμετωπίζει η παγκόσμια πρόοδος. Εξήραν δε την επιτυχή υλοποίηση των σχεδίων συγχώνευσης της Ρωσικής Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης και της Κινεζικής πρωτοβουλίας One Belt – One Way. Πιστοποιώντας το στρατηγικό βάθος της εταιρικής τους σχέσης αναφέρθηκαν στο «υψηλό επίπεδο διμερούς συντονισμού στα Ηνωμένα Έθνη, τις BRICS, το SCO, το G20 και ως μέρος των αλληλεπιδράσεων με τον ASEAN, καθώς και σε άλλες μορφές».
Σπάει ο πάγος μεταξύ Κίνας – Αυστραλίας;
Η άνοδος του Εργατικού Κόμματος της Αυστραλίας στην εξουσία, υπό την ηγεσία του Άντονι Αλμπανέζι, ακολουθήθηκε από μικρά αλλά σημαντικά βήματα αναθέρμανσης των σχέσεων της Καμπέρας με το Πεκίνο. Οι σχέσεις των δυο χωρών είχαν επιδεινωθεί μετά την υπογραφή της AUKUS από την προηγούμενη συντηρητική κυβέρνηση του Σκοτ Μόρρισον και την πλήρη στοίχιση της Αυστραλίας με τις αντικινεζικές ενέργειες του αμερικανικού ιμπεριαλισμού. Μάλιστα η Κίνα, η οποία είναι ο κυριότερος εμπορικός εταίρος της Αυστραλίας, είχε επιβάλει κυρώσεις 20 δισ. δολαρίων στις εξαγωγές της, μετά το αίτημα της Καμπέρας για διεθνή έρευνα σχετικά με την προέλευση του νέου κορονοϊού.
Με αφορμή την επέτειο για τη συμπλήρωση 50 χρόνων διπλωματικών σχέσεων των δύο χωρών, η αυστραλιανή ΥΠΕΞ, Πένι Ουόνγκ, επισκέφθηκε το Πεκίνο και συναντήθηκε με τον Κινέζο ομόλογό της. Ήταν η πρώτη επίσκεψη Αυστραλού υπουργού από το 2019 και οι πρώτες επίσημες συνομιλίες στο Πεκίνο από το 2018. Νωρίτερα ο Κινέζος πρόεδρος, Σι Τζινπίνγκ, έστειλε ένα μήνυμα προς τον Αυστραλό πρωθυπουργό υποσχόμενος πως η Κίνα θα εργαστεί για την προώθηση μιας συνολικής στρατηγικής σύμπραξης, όπως ανέφεραν κρατικά ΜΜΕ. Απ’ τη μεριά του ο Αλμπανέζι ευχαρίστησε τον Σι και σε συνέντευξη τύπου στο Σίδνεϊ δήλωσε πως «είναι σημαντικό να έχουμε καλύτερες σχέσεις με τον κύριο εμπορικό εταίρο μας στο μέλλον».Είχε προηγηθεί μια συνάντηση των δύο ηγετών στο περιθώριο της συνόδου κορυφής των G20 στην Ινδονησία που φαίνεται να σηματοδότησε μια πρώτη σύγκλιση.
