Με την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία το Νέο Δελχί επέλεξε να μην καταδικάσει τη Ρωσία στον ΟΗΕ, απέχοντας από τις ψηφοφορίες (όπως και το 2014 με την Κριμαία) και αρνήθηκε να στοιχηθεί στο μέτωπο των αντιρωσικών κυρώσεων. Την επιλογή αυτή επεδίωξε να εκμεταλλευτεί η Μόσχα ώστε να εξισορροπήσει τον οικονομικό αντίκτυπο από τις κυρώσεις αυτές. Διεύρυνε τις εμπορικές σχέσεις των δύο χωρών και ιδιαίτερα στον τομέα της ενέργειας, προσφέροντας πετρέλαιο και φυσικό αέριο σε προνομιακούς όρους, ευκαιρία που δεν άφησε να πάει χαμένη η Ινδία. Είναι ενδεικτικό ότι από την έναρξη του πολέμου η Ινδία αγόρασε 13 εκ. βαρέλια ρωσικού πετρελαίου όταν ολόκληρη την προηγούμενη χρονιά είχε αγοράσει μόνο 15 εκ. βαρέλια τετραπλασιάζοντας τις εισαγωγές. Πλήρωσε μάλιστα σε ρουπίες και ρούβλια και όχι σε δολάρια.
Απαντώντας στην κριτική που δέχεται η Ινδία από τη δύση, η υπουργός Οικονομικών της χώρας ξεκαθάρισε ότι το Νέο Δελχί όχι μόνο θα συνεχίσει να αγοράζει αργό πετρέλαιο από τη Μόσχα, γιατί το χρειάζεται ο Ινδικός λαός, αλλά πιθανώς να αυξήσει και τις ποσότητες, γιατί το φυσικό αέριο γίνεται σπανιότερο και πιο ακριβό.
Από το 2000 οι σχέσεις Ινδίας – Ρωσίας έχουν μπει σε φιλική τροχιά μετά την υπογραφή της Διακήρυξης της Στρατηγικής Εταιρικής Σχέσης. Οι διμερείς σχέσεις αναβαθμίστηκαν το 2010, με 215 διμερείς συμφωνίες σχετικά με την άμυνα, τους στρατιωτικούς εξοπλισμούς, τις υποδομές, το εμπόριο, την τεχνολογία, τη διαστημική συνεργασία, την πυρηνική ενέργεια, την εκπαίδευση και τον πολιτισμό.
Τη «φιλική» αυτή σχέση πιστοποίησε η επίσκεψη του Λαβρόφ στο Νέο Δελχί, στις αρχές του μήνα. Μια μέρα μετά αφού είχε επισκεφτεί το Πεκίνο, για να συμμετάσχει στην τρίτη συνάντηση των Υπουργών Εξωτερικών των επτά γειτονικών χωρών του Αφγανιστάν (εκτός Ρωσίας και Κίνας συμμετέχουν το Πακιστάν, το Ιράν, το Τατζικιστάν, το Τουρκμενιστάν και το Ουζμπεκιστάν).
Κατά τη συνάντησή του με τον Ινδό ομόλογό του, Σουμπραχμανιάμ Τζαϊσανκάρ, ο Ρώσος διπλωμάτης δήλωσε πως η Ρωσία θα αυξήσει τη χρήση μη δυτικών νομισμάτων για εμπόριο με χώρες όπως η Ινδία, ενώ χαιρέτισε την Ινδία ως φίλη χώρα που δεν έχει «μονόπλευρη άποψη» για τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Επίσης δήλωσε ότι η κεντρική τράπεζα της Ρωσίας είχε δημιουργήσει πριν από αρκετά χρόνια ένα σύστημα για τη γνωστοποίηση χρηματοπιστωτικών πληροφοριών και ότι η Ινδία έχει ένα αντίστοιχο σύστημα. Δήλωσε ακόμη ότι οι δύο χώρες θα χρησιμοποιήσουν ένα μηχανισμό ρουπίας-ρουβλίου για το εμπόριο πετρελαίου, στρατιωτικού εξοπλισμού και άλλων προϊόντων. Σε μια προσπάθεια να απαγκιστρώσει την Ινδία από την αμερικανική επιρροή, ο Ρώσος διπλωμάτης έκανε λόγο για εμβάθυνση της τριμερούς συνεργασίας Ρωσίας, Κίνας, Ινδίας (RIC). Σε συνέντευξη Τύπου μετά τις συνομιλίες με τον Ινδό ομόλογό του τόνισε ότι: «Στην Κίνα, ο συνάδελφός μου υπουργός Εξωτερικών Γουάνγκ Γι και εγώ συζητήσαμε, μεταξύ άλλων, τις μελλοντικές δραστηριότητες της ένωσης RIC, και σήμερα ο Υπουργός Εξωτερικών της Ινδίας Σ. Τζαϊσάνκαρ και εγώ συζητήσαμε επίσης για το πώς να αναπτύξουμε αυτή την τρόικα, πώς να τη χρησιμοποιήσουμε πιο ενεργά για τη σταθεροποίηση των διεθνών σχέσεων και τη διασφάλιση της ισότητας στις διεθνείς υποθέσεις. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό δεδομένου ότι και οι τρεις χώρες – η Ρωσία, η Ινδία και η Κίνα – είναι πλέον μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας (σ.σ. η Ινδία μη μόνιμο μέλος για τα έτη 2021-2022). Έτσι, έχουμε πολλά σχέδια».
Κινήσεις προσέγγισης της Ινδίας από το Πεκίνο
Την επαμφοτερίζουσα στάση της Ινδίας επιδιώκει να εκμεταλλευτεί το Πεκίνο θέλοντας να βάλει σφήνα στην προσέγγισή της με τις ΗΠΑ και να υπονομεύσει το σχήμα QUAD.
Λίγες μέρες πριν την επίσκεψη Λαβρόφ και με καταγεγραμμένη τη στάση της Ινδίας σε σχέση με την Ουκρανική κρίση, ο επικεφαλής της κινεζικής διπλωματίας Γουάνγκ Γι επισκέφτηκε αιφνίδια το Νέο Δελχί για επίσημες συνομιλίες. Μια κίνηση που προκάλεσε αίσθηση αφού οι δύο χώρες κράτησαν χαμηλούς τόνους εκ των προτέρων. Κινεζικά δημοσιεύματα κάνουν λόγο ότι έχει προκύψει ένα λεπτό σημείο καμπής στη διμερή σχέση και εικάζουν ακόμη ότι μπορεί να οδηγήσει σε μια περίοδο θραύσης του πάγου των σχέσεων των δύο χωρών.
Η Ινδία δήλωσε ότι η συνάντηση μεταξύ των δύο υπουργών Εξωτερικών διήρκεσε περίπου τρεις ώρες και οι δύο εξέτασαν μια ευρεία ουσιαστική ατζέντα με ανοιχτό και ειλικρινή τρόπο. Και οι δύο πλευρές αναγνωρίσαν την ανάγκη διατήρησης επικοινωνίας υψηλού επιπέδου.
Σύμφωνα με την κινεζική πλευρά ένας από τους σημαντικότερους λόγους για τις «παγωμένες σχέσεις» των δύο χωρών είναι ότι συγκεκριμένες διαφωνίες μεταξύ τους έδωσαν στην Ουάσιγκτον την ευκαιρία να σπείρει διχόνοια, ενθαρρύνοντας σκληρές απόψεις στην Ινδία σε σχέση με την Κίνα.
Από την άλλη πλευρά οι Κινέζοι είναι δυσαρεστημένοι με τη συμμετοχή της Ινδίας στο QUAD και ιδιαίτερα με την ενίσχυση των στρατιωτικών δεσμών ΗΠΑ – Ινδίας, καθώς πιστεύουν ότι το Νέο Δελχί βοηθά την Ουάσιγκτον να περιορίσει το Πεκίνο.
Παρ’ όλα ταύτα εκτιμούν ότι η κρίση στην Ουκρανία παρέχει μια ευκαιρία για αναθέρμανση των διμερών σχέσεων, καθώς θεωρούν ότι αποκάλυψε τον κυριαρχικό τρόπο που βλέπει η Ουάσιγκτον τη σχέση με την Ινδία.
Το Πεκίνο επιδιώκει να βάλει σφήνα στην ινδό-αμερικανική προσέγγιση εκμεταλλευόμενη το γεγονός ότι ο Λευκός Οίκος έχει πολλές φορές κατηγορήσει και απειλήσει να επιβάλει κυρώσεις επειδή η Ινδία δεν ακολούθησε τις ΗΠΑ στην καταδίκη και την επιβολή κυρώσεων στη Ρωσία. Μάλιστα οι Κινέζοι έκαναν λόγο για τεράστια προσβολή της αρχής της ανεξάρτητης διπλωματίας της Ινδίας και πρότειναν μια σχέση win-win για την ανάπτυξη των σχέσεων Κίνας-Ινδίας. Φαίνεται ότι οι κινεζικές αυτές απόψεις έχουν ευήκοα ώτα στην Ινδία. Η εφημερίδα Tribune India δημοσίευσε πρόσφατα ένα άρθρο με τίτλο, «Ώρα για την Ινδία και την Κίνα να επιδιορθώσουν τους δεσμούς τους», σχολιάζοντας ότι οι δύο χώρες «δεν πρέπει να χάσουν τη ματιά της μεγάλης εικόνας».
Τηλεδιάσκεψη Μπάιντεν – Μόντι
Βλέποντας αυτές τις κινήσεις τα αμερικανικά επιτελεία επιδιώκουν να κλείσει το ρήγμα στο QUAD και να σύρουν την Ινδία στο αντιρωσικό μέτωπο, υπονομεύοντας και την όποια προσέγγιση Ινδίας -Κίνας. Σε αυτά τα θέματα επικεντρώθηκε η πρόσφατη τηλεδιάσκεψη κορυφής του Αμερικανού Προέδρου Τζο Μπάιντεν και του Ινδού πρωθυπουργού Ναρέντρα Μόντι και η συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών και Άμυνας των δύο χωρών (2+2), που επακολούθησε στην Ουάσιγκτον.
Οι συνομιλίες των δύο ηγετών χαρακτηρίστηκαν στη διπλωματική γλώσσα ως «εποικοδομητικές», αφού τελικά δεν κάμφθηκαν οι ινδικές αντιστάσεις στις αμερικάνικες απαιτήσεις για καταδίκη της ρωσικής εισβολής και επιβολή κυρώσεων στη Μόσχα. Χαρακτηριστικά στο σχετικό ανακοινωθέν του Λευκού Οίκου, το θέμα της Ουκρανίας αναφέρεται τελευταίο, με πρώτο το θέμα της συνεργασίας των δύο κρατών στο πλαίσιο του QUAD.
Ο Ντάλιπ Σινγκ, αναπληρωτής Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ αρμόδιος σε θέματα διεθνών οικονομικών υποθέσεων, ο οποίος επισκέφθηκε πρόσφατα την Ινδία, δήλωσε ότι οι ΗΠΑ δεν θα θέσουν καμία «κόκκινη γραμμή» για την Ινδία στις εισαγωγές ενέργειας από τη Ρωσία, αλλά δεν θέλουν να δουν μια «ταχεία επιτάχυνση» σε αγορές.
Ενδεικτική της «προσεκτικής» στάσης της Ινδίας σε σχέση με τη Ρωσία ήταν το γεγονός ότι ο Μόντι καταδίκασε «την σφαγή αθώων αμάχων στη Μπούτσα» χωρίς ωστόσο να κατονομάσει τη Μόσχα ως υπεύθυνη, επαναλαμβάνοντας πως χρειάζεται «να γίνει ανεξάρτητη έρευνα, όπως πρότεινε η Ινδία από την αρχή».
H Ουάσιγκτον επιλέγει να ακολουθήσει την παραδοσιακή τακτική του «μαστίγιου και του καρότου» σε σχέση με την Ινδία. Αυτό φάνηκε και στις δηλώσεις του Αμερικανού ΥΠΕΞ μετά τη συνάντηση του σχήματος 2+2. Ο Α. Μπλίνκεν από τη μια δήλωσε πως «είμαστε σε θέση και επιθυμούμε να είμαστε εταίρος επιλογής της Ινδίας σχεδόν σε κάθε σφαίρα: Στο Εμπόριο, στην τεχνολογία, στην Εκπαίδευση, στην ασφάλεια. Αυτή ήταν σε μεγάλο βαθμό η φύση της συζήτησης που είχαμε σήμερα». Απ’ την άλλη έθεσε «αναπάντεχα» θέμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ινδία. Δήλωσε ότι «οι ΗΠΑ παρακολουθούν στενά την αύξηση των καταπατήσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ινδία από κυβερνητικά στελέχη, αστυνομικούς και δεσμοφύλακες». Όπως σημείωσε και το πρακτορείο ειδήσεων Reuters πρόκειται «για σπάνια οξεία αρνητική κριτική της Ουάσιγκτον προς το ασιατικό έθνος».
Βέβαια πρόκειται για την απόλυτη αμερικάνικη υποκρισία αφού επί χρόνια η Ουάσιγκτον κάνει τα στραβά μάτια στις φασιστικές πρακτικές της κυβέρνησης Μόντι όσο αυτή εξυπηρετεί τα αμερικανικά συμφέροντα. Τώρα που το Ν. Δελχί «κάνει νερά» θυμήθηκαν την καταπάτηση των δικαιωμάτων του ινδικού λαού από την κυβέρνησή του.
Η τοποθέτηση αυτή οδήγησε κινεζικά δημοσιεύματα να σχολιάσουν δηκτικά πως «στα μάτια της Ουάσιγκτον, η εικόνα του Νέου Δελχί όσον αφορά την ελευθερία και τη δημοκρατία είναι αρκετά ασαφής: Είναι η μεγαλύτερη δημοκρατία στον κόσμο ή παραβάτης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων; Και το πότε θα χρησιμοποιηθεί μία από αυτές τις δύο ετικέτες για την περιγραφή της Ινδίας εξαρτάται αποκλειστικά από τις ανάγκες των ΗΠΑ από τη χώρα της Νότιας Ασίας». (Global Times)
Οι υπουργοί εξωτερικών των δύο χωρών συζήτησαν επίσης την ενίσχυση της διμερούς οικονομικής συνεργασίας. Ο Ινδός υπουργός Εξωτερικών είπε ότι η συνάντηση «μας βοήθησε σήμερα να σχεδιάσουμε μια στρατηγική για τον μετριασμό της αστάθειας και της απρόβλεπτης κατάστασης που βιώνει ο κόσμος αυτήν τη στιγμή», ενώ έσπευσε να υπενθυμίσει ότι η Ευρώπη αγοράζει περισσότερο ρωσικό πετρέλαιο από την Ινδία.
Αναφερόμενος στην αγορά ρωσικών συστημάτων «S-400» από την Ινδία, ο Μπλίνκεν είπε ότι ακόμα δεν έχει αποφασιστεί η επιβολή κυρώσεων κατά του Νέου Δελχί.
Από τη μεριά του ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας, Λόυντ Οστιν, μίλησε για συνάντηση που έδειξε ότι «εργαζόμαστε μαζί για να οικοδομήσουμε μία από τις πιο σημαντικές συνεργασίες της εποχής μας».
Το ινδικό υπουργείο Άμυνας ανακοίνωσε ότι «οι δύο υπουργοί αναγνώρισαν τη σημασία της αμυντικής εταιρικής σχέσης Ινδίας – ΗΠΑ για την ειρήνη, τη σταθερότητα και την ευημερία στον Ινδικό Ωκεανό και στην ευρύτερη περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού».
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, αναμένεται να επισκεφθεί την Ιαπωνία για τη σύνοδο κορυφής QUAD στα τέλη Μαΐου. Μια κίνηση η οποία θεωρείται ως περαιτέρω προσπάθεια να αναδειχθεί η ηγεσία των ΗΠΑ στην περιοχή Ινδο-Ειρηνικού και που θα επιτρέψει στις ΗΠΑ, Ιαπωνία και Αυστραλία να επηρεάσουν την Ινδία σχετικά με τη στάση της για την κρίση στην Ουκρανία.
Ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός εκτιμά ότι η προβολή της απειλής της Κίνας κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής του QUAD θα ήταν μια αποτελεσματική τακτική για να «ευθυγραμμιστεί» η Ινδία στο θέμα των ρωσικών κυρώσεων. Ωστόσο, μια ενδεχόμενη απροθυμία της Ινδίας να συντονιστεί για το θέμα θα καθιστούσε τον μηχανισμό QUAD πιο αδύναμο οδηγώντας τον στην παράλυση.
