Την ώρα που –για δεύτερη μέρα- το Λεκανοπέδιο πνίγεται κυριολεκτικά από το τοξικό νέφος της πυρκαγιάς του εργοστασίου ανακύκλωσης πλαστικών στη Μεταμόρφωση, οι αρμόδιοι της «πολιτικής προστασίας» και τα αργυρώνητα ΜΜΕ αναλώνονται σε συνεχείς συμβουλές προς τη νεολαία για τη χρήση μάσκας κατά του κορονοϊού, επιχειρώντας να αναδείξουν την «ανευθυνότητα» των νέων. Όταν το διαλυμένο Σύστημα Υγείας, ένα εξάμηνο μετά την εμφάνιση της πανδημίας έχει αφεθεί κυριολεκτικά στη μοίρα του, χωρίς την παραμικρή πρόσληψη του στοιχειώδους ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού που θα το στελεχώσει, η κυβέρνηση Μητσοτάκη σπεύδει να πλασάρει την «ατομική ευθύνη» προς κάθε κατεύθυνση, δίνοντας προτεραιότητα στη γνωστή αποπροσανατολιστική πολιτική.
Και η φωτιά του εργοστασίου στη Μεταμόρφωση ακόμα και σήμερα (16/08) εξακολουθεί να βρίσκεται –οριοθετημένη μεν- σε εξέλιξη, με κίνδυνο να επεκταθεί στα γειτονικά κτίρια. Ωστόσο, οι πυκνοί καπνοί από τη φωτιά που εξαπλώθηκαν στην Αττική προκαλούν μεγάλη ανησυχία στους ειδικούς, που κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για την ατμοσφαιρική ρύπανση και τις συνέπειες στην υγεία των κατοίκων.
Οι οδηγίες της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας περιορίστηκαν σε συστάσεις παραμονής του κόσμου στα σπίτια του με κλειστές πόρτες και παράθυρα, αποφεύγοντας κάθε σχόλιο για τους τεράστιους κινδύνους που ελλοχεύουν από την οικολογική αυτή καταστροφή. Προφανώς για το αστικό κράτος, οι πυρκαγιές, οι πλημμύρες, οι πανδημίες, οι σεισμοί, οι τροφικές βόμβες και κάθε είδους καταστροφή ανάγονται σε «ανθρώπινα λάθη», σε «αστοχίες υλικών», σε «φυσικά φαινόμενα», σε «ανεξέλεγκτες καταστάσεις», σε «θεομηνίες», σε «αμέλεια» ή σε «ατύχημα». Πουθενά δεν προκύπτουν οι ευθύνες του για το Σύστημα Υγείας, την Αντιπυρική και Αντισεισμική Προστασία, τους ανύπαρκτους αυστηρούς ελέγχους στην ασφάλεια των εργοστασίων και τους όρους δόμησης των κτιρίων, στα μέτρα πρόληψης και προστασίας. Ο καταλογισμός ευθυνών αποδίδεται πάντα από τις τωρινές κυβερνήσεις στις προηγούμενες και μόνο για αντιπολιτευτικούς λόγους. Οι αιτίες και οι υπεύθυνοι των κατά καιρούς πυρκαγιών, που οφείλονται κατά κανόνα σε κερδοσκοπικές επιλογές, σπάνια φθάνουν στη Δικαιοσύνη. Και βεβαίως οι διάφορες επιμνημόσυνες τελετές και οι αναμνηστικές πλάκες για το «Σαμίνα Εξπρές», για τη «Ρικομέξ», για τη Μάνδρα, για τη «Μαρφίν», για το Μάτι, δίνουν και παίρνουν, διαχέοντας τις ευθύνες δεξιά και αριστερά.
Το ερώτημα που γεννιέται είναι το με ποιους όρους και προϋποθέσεις ασφάλειας λειτουργούν τέτοιες βιομηχανίες πλαστικών μέσα στον ιστό του μεγαλύτερου αστικού κέντρου της χώρας. Όταν είναι γνωστή η πληθώρα των καρκινογόνων ουσιών, ανάμεσά τους οι διοξίνες που εκλύονται από την καύση πλαστικών καθώς και οι επιπτώσεις τους στον ανθρώπινο οργανισμό.
***
Ενδεικτικά για τις διοξίνες αξίζει να αναφέρουμε κάποια στοιχεία για τις επιπτώσεις τους. Ανήκουν σε μια επικίνδυνη ομάδα χημικών ουσιών (2,3,7,8 τετραχλωρο-διβενζο-παρα-διοξινη-TCDD) γνωστή ως οργανικοί μολυντές. Όταν οι διοξίνες εισέρχονται στο περιβάλλον ή στο σώμα παραμένουν εκεί εξαιτίας της ικανότητάς τους να διαλύονται στα λίπη και της στέρεης χημικής τους σταθερότητας.
Οι διοξίνες είναι κυρίως παραπροϊόντα από βιομηχανικές διαδικασίες τήξης και λεύκανσης του πολτού του χαρτιού, επεξεργασίας πλαστικών, παραγωγής φυτοφαρμάκων κ.α. Ωστόσο, μπορούν να προκύψουν και από φυσικές διαδικασίες όπως εκρήξεις ηφαιστείων και πυρκαγιές δασών. Σε επίπεδο απελευθέρωσης διοξινών στο περιβάλλον τα στερεά απόβλητα είναι το χειρότερο μέσο εξαιτίας της μειωμένης καύσης. Όταν οι διοξίνες απελευθερώνονται στον αέρα μετεφέρονται στην ξηρά, στην επιφάνεια του νερού και στα φυτά. Επειδή είναι αδιάλυτες στο νερό, όταν έρχονται σε επαφή με αυτό ενώνονται μεταξύ τους και καταλήγουν στο βυθό. Τα ζώα καταναλώνουν διοξίνες που βρίσκονται στα φυτά, στον αέρα, στο νερό, στον πυθμένα και στο έδαφος. Επειδή οι διοξίνες δεν διαλύονται εύκολα στο νερό συγκεντρώνονται στο λιπώδη ιστό των ζώων. Οι διοξίνες βρίσκονται σε όλα τα τρόφιμα και κυρίως γαλακτοκομικά προϊόντα, κρέας, ψάρια και οστρακοειδή. Η μακρόχρονη αποθήκευση τροφίμων μπορεί να οδηγήσει σε απελευθέρωση διοξίνης και μόλυνση των ανθρώπων. Θυμίζουμε τη διοξίνη στα πουλερικά και τα σοκολατούχα γάλατα από το Βέλγιο.
Η απελευθέρωση διοξινών στο περιβάλλον αυξάνει δραματικά τη συνολική πρόσληψη για κάθε άνθρωπο και τον εκθέτουν σε σοβαρούς για την υγεία του κινδύνους.
Οι διοξίνες εμπλέκονται με τον Αh (aryl hydrocarbon) υποδοχέα που μετέχει σε κυτταρικές διαδικασίες ρύθμισης. Ο υποδοχέας αυτός ανήκει στην ομάδα των πρωτεϊνών που ρυθμίζουν γονίδια. Οι διοξίνες επιδρούν πάνω σε αυτούς τους υποδοχείς. Όμως έρευνες δείχνουν ότι υψηλές συγκεντρώσεις διοξινών δημιουργούν μία σειρά σοβαρών καταστάσεων, όπως λ.χ. ηπατοτοξικότητα, διαταραχές του ανοσοποιητικού, του αναπνευστικού, του γαστρεντερικού, του νευρικού, του ενδοκρινικού και του αναπαραγωγικού συστήματος. Χρόνια έκθεση σε διοξίνες οδηγεί σε διάφορους τύπους καρκίνου, ενώ τα έμβρυα είναι τα πλέον ευάλωτα στην έκθεση αυτή. Το ίδιο συμβαίνει και με τα νεογέννητα. Κάποιες κατηγορίες ανθρώπων μπορεί να εκτίθενται σε υψηλά ποσοστά διοξινών και κυρίως οι εργάτες στα σχετικά εργοστάσια. Το ταξικό πρόβλημα πανταχού παρόν!
Παρά τους τεράστιους κινδύνους, μόνο 100 εργαστήρια σε όλο τον κόσμο, μπορούν να αναλύσουν τις διοξίνες σε δείγματα από το φυσικό περιβάλλον (όπως στάχτες, έδαφος ή νερό) και τις τροφές, αλλά μόνο 20 εργαστήρια στον κόσμο μπορούν να μετρήσουν με αξιοπιστία τις διοξίνες σε βιολογικό υλικό (όπως ανθρώπινο σώμα ή μητρικό γάλα). Το κόστος ποικίλει ανάλογα με το είδος του δείγματος και κυμαίνεται μεταξύ 1200 δολάρια ΗΠΑ για την ανάλυση βιολογικού υλικού και 10.000 δολάρια ΗΠΑ ή και περισσότερο για την εκτίμηση της απελευθέρωσης διοξινών στο περιβάλλον από αποτέφρωση σκουπιδιών ή από πυρκαγιές εργοστασίων φυτοφαρμάκων ή πλαστικών.
***
Η πρόσφατη πυρκαγιά στο εργοστάσιο ανακύκλωσης πλαστικών στη Μεταμόρφωση, ήταν το χρονικό ενός προαναγγελθέντος εγκλήματος. Ένα έγκλημα που είχε ως βασικό υπεύθυνο την πολιτική που εφαρμόζουν διαχρονικά όλες οι κυβερνήσεις, μαζί με την Περιφερειακή και Τοπική Διοίκηση. Μιας πολιτικής που οδηγεί αβίαστα στην άτακτη οικιστική επέκταση επικίνδυνων εργοστασίων μέσα στα όρια της πρωτεύουσας, χωρίς τους απαιτούμενους όρους ασφάλειας και προστασίας, προς όφελος πάντα της μεγαλοαστικής τάξης. Οι κυβερνήσεις και οι αρμόδιοι κρατικοί φορείς, ενώ γνωρίζουν πολύ καλά τους κινδύνους που παραμονεύουν για τους κατοίκους της περιοχής από τη λειτουργία και μόνο αυτών των οικολογικών βομβών, αρνούνται συστηματικά τους αυστηρούς ελέγχους, προκειμένου να διευκολύνουν την επιχειρηματική ασυδοσία σε βάρος των εργατολαϊκών στρωμάτων.
Η τεράστια οικολογική καταστροφή, ανέδειξε για άλλη μία φορά την τραγική έλλειψη υποδομών και σχεδιασμού, όρων δόμησης και προϋποθέσεων λειτουργίας, ελέγχων και προδιαγραφών για την προστασία από τις πυρκαγιές αυτού του είδους. Ανέδειξε πάνω απ’ όλα την περιφρόνηση απέναντι στον άνθρωπο, που χαρακτηρίζει την καπιταλιστική βαρβαρότητα, που θυσιάζει την ανθρώπινη υγεία μπροστά στα κέρδη.
Ιωσήφ Σταυρίδης
