Σύγχυση και διαστρέβλωση των χαρακτηριστικών του πολέμου
και των στόχων της αντιπολεμικής-αντιιμπεριαλιστικής πάλης
Η ηγεσία του ΚΚΕ αντέδρασε στη στρατιωτική εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, αρχικά (24/2/20022), με μια ανακοίνωση του Γραφείου Τύπου του, στη συνέχεια (14/3/2022) με την απόφαση της ΚΕ του «Για τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο στην Ουκρανία» και με τοποθετήσεις του Γενικού γραμματέα του και στελεχών του καθώς και με μια σειρά άρθρων που δημοσιεύθηκαν στα μέσα ενημέρωσής του και επεξηγούσαν τη θέση του για τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Η ανάγνωσή τους δείχνει με χαρακτηριστικό τρόπο πως η ηγεσία του ΚΚΕ έχει προσδιορίσει τα χαρακτηριστικά του πολέμου στην Ουκρανία, εξετάζοντάς τα με βάση τη νεορεβιζιονιστική-μισοτροτσκιστική άποψή του για το ιμπεριαλιστικό σύστημα και τις αντιθέσεις που το διαπερνούν, η οποία έχει αναθεωρήσει τη λενινιστική αντίληψη για τον ιμπεριαλισμό. Αλλά και με βάση μια σκέψη που δεν διακρίνει την ιδιομορφία του πολέμου στην Ουκρανία, επιδιώκει να τον ερμηνεύσει μέσα από μια μηχανιστική εξομοίωσή του με τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο καθώς και με μια ανάλυσή του που έχει εξοβελίσει τον αγώνα για εθνική ανεξαρτησία μέσα στο σύγχρονο ιμπεριαλιστικό σύστημα.
Η προσπάθειά της να δώσει με τον παραπάνω τρόπο απάντηση στα ζητήματα που έχει θέσει ο πόλεμος στην Ουκρανία, καθώς προσκρούει στις συνέπειες και τα καθήκοντα που εγείρει η πραγματικότητα αυτού πολέμου, την οδήγησε στη διαμόρφωση μιας συγκεχυμένης θέσης που είναι προϊόν λαθεμένης αντίληψης και αντιφάσεων, την οποία καλύπτει κάτω από το νεφελώδες γενικό σύνθημα «Όχι στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο».
Το πρώτο θέμα που ανοίγει η ηγεσία του ΚΚΕ με την ανάλυσή της για τον χαρακτήρα του πολέμου στην Ουκρανία είναι το τι ακριβώς εννοεί αυτή ως ιμπεριαλιστικό πόλεμο. Στο ερώτημα αυτό, ο «Ριζοσπάστης» τής 12/3/2022 με το άρθρο «Ο Λένιν του 1916 …απαντά το 2022» απαντά ως εξής: «Γιατί χαρακτηρίζουμε τον πόλεμο στην Ουκρανία ιμπεριαλιστικό πόλεμο; Εύκολα μπορεί να σκεφτεί κανείς ότι χαρακτηρίζεται έτσι γιατί είναι ένας πόλεμος που έγινε εξαιτίας μιας επιθετικής ενέργειας, μιας εισβολής μιας μεγάλης δύναμης, της Ρωσίας στην προκειμένη περίπτωση, σε ένα μικρότερο ανεξάρτητο κράτος, την Ουκρανία, επιβουλευόμενη την ανεξαρτησία και την κυριαρχία του. Νάτος λοιπόν ο ιμπεριαλισμός ο ρωσικός! Όμως δεν είναι αυτό το νόημα του χαρακτηρισμού του πολέμου ως ιμπεριαλιστικού. Πρόκειται λοιπόν για τον πόλεμο που αντιστοιχεί στο ανώτατο ιμπεριαλιστικό στάδιο του καπιταλισμού. Για πόλεμο στον οποίο συμμετέχουν και διευθύνουν οι αστικές τάξεις καπιταλιστικών κρατών που βρίσκονται ενταγμένα στο ιμπεριαλιστικό σύστημα…».
Σύμφωνα με αυτόν τον καινοφανή ορισμό που δίνει εδώ η ηγεσία του ΚΚΕ δεν μπορεί να ορισθεί ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος ως εισβολή που κάνει μια «μεγάλη δύναμη σε ένα μικρότερο ανεξάρτητο κράτος επιβουλευόμενη την ανεξαρτησία και την κυριαρχία του». Το νόημά του, δηλαδή, δεν μπορεί να αποδοθεί ως πόλεμος που εξαπολύει ένα ιμπεριαλιστικό κράτος για να κατακτήσει ένα μικρότερο κράτος!
Για την ηγεσία του ΚΚΕ ιμπεριαλιστικός πόλεμος είναι κάθε πόλεμος που διεξάγουν τα «καπιταλιστικά κράτη που βρίσκονται ενταγμένα στο ιμπεριαλιστικό σύστημα». Αν ακολουθήσουμε αυτή την απίστευτη λογική της ηγεσίας του ΚΚΕ, τότε και ο κατακτητικός πόλεμος που έκαναν οι ΗΠΑ και η ΕΕ για να καταστρέψουν και κατακτήσουν το Αφγανιστάν, το Ιράκ, τη Συρία, τη Λιβύη, τη Σερβία και ο πόλεμος άμυνας και αντίστασης που πρόβαλαν οι λαοί και οι ηγεσίες αυτών των χωρών στην ιμπεριαλιστική επίθεση που δέχτηκαν από τους δυτικούς ιμπεριαλιστές είναι κάτι το ταυτόσημο, δηλαδή, θα πρέπει να «νοούνται» και οι δύο ως ιμπεριαλιστικοί γιατί «διευθύνονταν από αστικές τάξεις καπιταλιστικών κρατών που βρίσκονται ενταγμένα στο ιμπεριαλιστικό σύστημα».
Για την ηγεσία του ΚΚΕ, έτσι, όλοι οι πόλεμοι που γίνονται σήμερα, είτε είναι πόλεμοι επέμβασης και κατάκτησης άλλου κράτους, είτε είναι πόλεμοι υπεράσπισης της εδαφικής ακεραιότητας και της ανεξαρτησίας ενός κράτους, όλοι οι πόλεμοι που διεξάγουν σήμερα τα καπιταλιστικά κράτη, είτε αυτά είναι ιμπεριαλιστικά είτε εξαρτημένα και υποδουλωμένα, είναι πόλεμοι ιμπεριαλιστικοί και δεν υπάρχουν στις μέρες μας πόλεμοι για την υπεράσπιση της εδαφικής ακεραιότητας και κυριαρχίας, για την εθνική ανεξαρτησία και την εθνική απελευθέρωση, πόλεμοι με αντιιμπεριαλιστικό χαρακτήρα.
Σε αυτόν τον παραλογισμό έχει φέρει την ηγεσία του ΚΚΕ η υιοθέτηση της αντιλενινιστικής αντίληψης που δεν αναγνωρίζει ότι μέσα στο ιμπεριαλιστικό σύστημα υπάρχουν ιμπεριαλιστικά και εξαρτημένα κράτη και θεωρεί πως όλα τα αστικά κράτη είναι ιμπεριαλιστικά και κατ’ επέκταση όλοι οι πόλεμοι ανάμεσά τους είναι άδικοι ιμπεριαλιστικοί πόλεμοι μεταξύ ανταγωνιζομένων, ιμπεριαλιστικών, αστικών τάξεών τους.
Η επίδραση αυτής της αντιλενινιστικής αντίληψής του είναι φανερή και στην εκτίμηση της ηγεσίας του ΚΚΕ για τον πόλεμο στην Ουκρανία και στο ποια καθήκοντα αντιιμπεριαλιστικής πάλης αυτός θέτει.
Σε άρθρο της στο «Ριζοσπάστη» τής 12/3/2022, η Αλέκα Παπαρήγα τόνισε ότι «το ΚΚΕ από την πρώτη στιγμή ανέδειξε τον ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα του ανταγωνισμού ανάμεσα στα δύο κράτη, και της Ρωσίας και της Ουκρανίας» και περιέγραψε τον πόλεμο στην Ουκρανία ως «πολεμική αναμέτρηση «ποιος – ποιον» που έχει στόχο την αναβάθμιση του ενός κράτους σε βάρος του άλλου στο πλαίσιο των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών».
Λίγες μέρες αργότερα και αφού είχε προηγηθεί στη 12/3/2022 η απόφαση της ΚΕ του ΚΚΕ για τον πόλεμο στην Ουκρανία, η Αλέκα Παπαρήγα -σε ομιλία της σε συγκέντρωση των ΚΟ Περιστερίου- επανέλαβε πως «η θέση μας είναι ότι και από τις δυο πλευρές, από τη Ρωσία και την Ουκρανία, ο πόλεμος έχει ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα» και ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι «πόλεμος ανάμεσα σε δύο καπιταλιστικά κράτη και τις ηγεσίες τους για τα συμφέροντα καθεμιάς σε βάρος της άλλης».
Η πρώτη θέση που αναπτύχθηκε στο «Ριζοσπάστη» πως …δεν αποδίδει το νόημα του ιμπεριαλιστικού πολέμου η εισβολή του ρώσικου ιμπεριαλισμού στην Ουκρανία, για να επιβουλευθεί την ανεξαρτησία και την κυριαρχία της, συμπληρωμένη με την παράλληλη τοποθέτηση της Αλ. Παπαρήγα πως ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι προϊόν του ανταγωνισμού ανάμεσα στα δύο καπιταλιστικά κράτη της Ρωσίας και της Ουκρανίας, με στόχο την «αναβάθμιση» του κράτους της Ρωσίας σε βάρος της Ουκρανίας και του κράτους της Ουκρανίας σε βάρος του κράτους της Ρωσίας και ότι γι’ αυτό το λόγο «και από τις δύο πλευρές, και από την Ουκρανία και από τη Ρωσία, ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα» δείχνει ακριβώς πώς αντιλαμβάνεται η ηγεσία του ΚΚΕ τον πόλεμο στην Ουκρανία. Ως πόλεμο μεταξύ της ιμπεριαλιστικής Ρωσίας και μιας ιμπεριαλιστικής Ουκρανίας. Ως πόλεμο όπου συγκρούεται η Ουκρανία με τη Ρωσία για το ποιο κράτος θα επιβληθεί στον άλλο. Πρόκειται για μια κατάφωρη διαστρέβλωση της πραγματικότητας η οποία, πρώτο, αναστρέφει εντελώς το τι είναι η Ουκρανία και από μια καταφανέστατα και βαθιά εξαρτημένη χώρα -και μάλιστα από το δυτικό ιμπεριαλισμό- την εμφανίζει ως μια ιμπεριαλιστική χώρα που «αναμετριέται» -και με «ιμπεριαλιστικό πόλεμο»- με την Ρωσία. Δεύτερο, συγκαλύπτει και εξωραΐζει τον ιμπεριαλιστικό, κατακτητικό χαρακτήρα της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.
Η παραπάνω διαστρέβλωση ακολουθείται και από την εισαγωγή σοβαρά λαθεμένων απόψεων στην αντιπολεμική-αντιιμπεριαλιστική πάλη του Ουκρανικού λαού.
Το κεντρικό ζήτημα που έχει να αντιμετωπίσει αυτή η πάλη είναι το πώς να αποκρούσει τις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις των ΗΠΑ, της ΕΕ, του ΝΑΤΟ και της Ρωσίας στην Ουκρανία, πώς να ανατραπούν οι κυβερνήσεις ανδρεικέλων τους. Για να προωθηθεί πρέπει να γίνει καθαρό ότι όσο δίκαιος είναι ο αγώνας ενάντια στις επεμβάσεις των δυτικών ιμπεριαλιστών και στα φερέφωνά τους, όπως ο Ζελένσκυ, για να μην ενταχθεί η Ουκρανία στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ, τόσο δίκαιος είναι και αγώνας για το διώξιμο των ρωσικών στρατευμάτων κατοχής και για να μη κατακτηθεί έδαφός της από τη Ρωσία, να μην γίνει η Ουκρανία εξάρτημα της Ρωσίας. Και ότι η πάλη αυτή είναι ο αγώνας για την εθνική ανεξαρτησία της Ουκρανίας που μπορεί να κινητοποιήσει όλο το λαό της.
Ωστόσο η ηγεσία του ΚΚΕ σε άρθρα της υποστηρίζει πως «ο σημερινός «αμυντικός» αγώνας της συγκεκριμένης χώρας (της Ουκρανίας) δεν μπορεί να νοηθεί ούτε στο ελάχιστο ως δίκαιος πόλεμος ενάντια σε μια μεγάλη ιμπεριαλιστική δύναμη (τη Ρωσία), για την «υπεράσπιση της πατρίδας» («Κάτω από ξένη σημαία», Ριζοσπάστης 19-20/3/2022). Εδώ η θεώρηση της ηγεσίας ΚΚΕ ξεκινώντας από το ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι ένας πόλεμος των Ουκρανών ιμπεριαλιστών ενάντια στους Ρώσους ιμπεριαλιστές και επικαλούμενη ότι τον πόλεμο του ουκρανικού κράτους διεξάγει φιλοδυτική κυβέρνηση, καταλήγει, ουσιαστικά, στο να υποστηρίζει πως η αντίσταση του ουκρανικού λαού στη ρώσικη εισβολή «δεν μπορεί να νοηθεί ούτε στο ελάχιστο» ως δίκαιη, μπερδεύοντας και ταυτίζοντας την αντίσταση και τα συμφέροντα του ουκρανικού λαού με τα αμερικανοκίνητα συμφέροντα που υποστηρίζει με τον πόλεμό της η κυβέρνηση ανδρεικέλων του Ζελένσκυ. Το συμπέρασμά της αυτό, αν συνδεθεί και με το ότι έχει αποφύγει να διατυπώσει το αίτημα για αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων από την Ουκρανία και μιλά χλιαρά για «απαράδεκτη ρώσικη εισβολή», δεν αποτυπώνει μόνο μια ακόμα πτυχή της λαθεμένης άποψης της ηγεσίας του ΚΚΕ για τον πόλεμο στην Ουκρανία. Αποτελεί ταυτόχρονα και μια έκφραση της βασικής αναθεωρητικής αντίληψής της που έχει απορρίψει τον αγώνα για εθνική ανεξαρτησία. Η οποία στην απόφαση της ΚΕ του ΚΚΕ για τον πόλεμο στην Ουκρανία έφτασε στο σημείο -απέναντι στις εξελίξεις στην Ουκρανία που, από τη μια, τη σέρνουν σε υποδούλωση στο δυτικό ιμπεριαλιστικό άρμα και, από την άλλη, την απειλούν με ρώσικη κατοχή εδάφους- να δείχνει τόσο αδιάφορη και απορριπτική για τον εθνικοανεξαρτησιακό αγώνα, σε βαθμό που να γράφει πως «οι λαοί δεν θα ζήσουν καλύτερα, διαλέγοντας εθνικό ή άλλου τύπου εκμεταλλευτή, αλλά νικώντας, καταργώντας το καθεστώς της εκμετάλλευσης».
Με άλλα λόγια για την ηγεσία του ΚΚΕ, όσο υπάρχει ο καπιταλισμός, δεν έχει σημασία για μια χώρα και το λαό της αν έχει πολιτικό καθεστώς κατοχής και ξένης υποδούλωσης ή πολιτικό καθεστώς «εθνικού εκμεταλλευτή»! Δεν έχει, δηλαδή, σημασία για τον Ουκρανικό λαό αν θα βρεθεί κάτω από ένα καθεστώς υποδούλωσης στις ΗΠΑ, στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ ή κάτω από ρώσικη κατοχή! Μόνη σημασία για τον Ουκρανικό λαό είναι να παλέψει για «να καταργηθεί» τώρα «το καθεστώς της εκμετάλλευσης»! Γι’ αυτό και στη θέση που προβάλλει η ηγεσία του ΚΚΕ για τον πόλεμο στην Ουκρανία δεν υπάρχει πουθενά ο αγώνας για την εθνική ανεξαρτησία της, αλλά μόνο η έκκληση, που συμπεριλήφθηκε και στην κοινή ανακοίνωση Κομμουνιστικών και Εργατικών Κόμματων (που εκδόθηκε με πρωτοβουλία του ΚΚΕ): «Όχι στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο στην Ουκρανία! Απαιτείται αυτοτελής πάλη ενάντια στα μονοπώλια, στις αστικές τάξεις, για την ανατροπή του καπιταλισμού, την ενίσχυση της ταξικής πάλης ενάντια στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, για τον σοσιαλισμό!».
Τι καθήκον βάζει αυτή η έκκληση; Πως μπροστά στη ρωσική εισβολή και στον πόλεμο, μπροστά στις δυτικές ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις στην Ουκρανία, η απάντηση θα πρέπει να είναι «ανατροπή του καπιταλισμού και σοσιαλισμός».
Μια απάντηση που όχι μόνο δεν μπορεί να πετύχει την πλατιά αντιπολεμική-αντιιμπεριαλιστική συσπείρωση και κινητοποίηση του ουκρανικού λαού αλλά, στην ουσία, παρακάμπτει τον κύριο στόχο της αντιιμπεριαλιστικής-αντιπολεμικής πάλης που πρέπει να διεξαχθεί σήμερα στην Ουκρανία.
Η ηγεσία του ΚΚΕ, με τη θολή προμετωπίδα «όχι στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο», στην πραγματικότητα, επικαλύπτει μια θέση για τον πόλεμο στην Ουκρανία που εκπέμπει σύγχυση και διαστρεβλώνει τα χαρακτηριστικά του πολέμου και τα καθήκοντα που απορρέουν από αυτόν για την αντιπολεμική-αντιιμπεριαλιστική πάλη.
