Η παγίδα
του ΧΑΝΙ ΑΜΠΟΥ-ΑΣΑΝΤ
ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ-ΑΙΓΥΠΤΟΣ-ΟΛΛΑΝΔΙΑ (2022)
Η νεαρή Παλαιστίνια Ριμ επισκέπτεται το κομμωτήριο της συμπατριώτισσάς της Χούντα – για να κουρευτεί, έχοντας μαζί το μωρό της. Μια επίσκεψη που εξελίσσεται σε εφιάλτη, καθώς σε ανύποπτη στιγμή ναρκώνεται και ξυπνάει ολόγυμνη σ’ ένα κρεβάτι με το κοριτσάκι της δίπλα της. Η Χούντα τής αποκαλύπτει πως εργάζεται ως πράκτορας των ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών, πως την έχει φωτογραφίσει σε θερμές περιπτύξεις μ’ έναν γυμνό άντρα κι ότι αν δεν συναινέσει στην προμήθεια κρίσιμων πληροφοριών στους Ισραηλινούς, οι φωτογραφίες θα κοινοποιηθούν στον καχύποπτο σύζυγό της, ενώ θα κυκλοφορήσουν παράλληλα στα social media. Αποτροπιασμένη αλλά και έντρομη μπροστά στα (ολέθρια) ενδεχόμενα, η Ριμ ψάχνει εναγώνια για διέξοδο, με τον κλοιό να στενεύει γύρω της ραγδαία..
Το ζήτημα της θέσης της γυναίκας στις μουσουλμανικές κοινωνίες απασχολεί εντεινόμενα σημαντικούς Άραβες και Αφρικανούς δημιουργούς: Στο “Δεσμοί γυναικών” ο Μαχάματ Σαλέχ Χαρούν (Τσαντ – 2021), θέτει καίρια την αντιμετώπιση της ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης και της άμβλωσης, στο “Φτερά και πούπουλα” ο Ομάρ Ελ Ζοχάιρι (Αίγυπτος – 2022) αποτυπώνει την κοινωνική περιθωριοποίηση της γυναίκας της εργατικής τάξης στην Αίγυπτο, στη φετινή “Παγίδα” του, ο Χανί Αμπού-Άσαντ, ο σημαντικότερος ίσως Παλαιστίνιος σκηνοθέτης [“Ομάρ” (2013), “Παράδεισος τώρα” (2005)], μαζί με τον Ελία Σουλεϊμάν, τοποθετεί με τη σειρά του τη γυναίκα στο επίκεντρο, θέτοντας στον πυρήνα του φιλοσοφικού στοχασμού του την ηθική.
Η Ριμ είναι βαθιά πατριώτισσα, πάσχει για τον αγώνα του λαού της και η συμμετοχή της σε μια πράξη προδοσίας την αποτροπιάζει. Αγαπά παράλληλα τον άντρα της και την οικογένειά της κι έχει πλήρη συνείδηση των επιπτώσεων μιας δημόσιας διαπόμπευσης. Το αδιέξοδο είναι πλήρες – κι εν τοις πράγμασι ανυπέρβλητο. Και η Χούντα άλλωστε, είχε υποκύψει στους Ισραηλινούς γι’ αντίστοιχους λόγους. Πόσο αποτελεσματικός σήμερα και στο μέλλον μπορεί να είναι ένας αγώνας που θυματοποιεί, περιθωριοποιεί κι εν τέλει ακυρώνει τις γυναίκες; Και πόσο θεμιτό είναι για ένα λαό, που παλεύει με νύχια και δόντια για μια ελεύθερη, ανεξάρτητη πατρίδα, να βάζει τον μουσουλμανικό κώδικα πάνω από τον σεβασμό στην ανθρώπινη υπόσταση, πάνω από την κοινωνική δικαιοσύνη και την ισότητα;
Ο Παλαιστίνιος δημιουργός θέτει κρίσιμα ερωτήματα στους συμπατριώτες του που δεν μπορούν ν’ απαντηθούν χωρίς θαρραλέα αυτοκριτική.
Σε πρόσφατες συνεντεύξεις του καταθέτει σχετικά: « […] Δυο χρόνια πριν, η Παλαιστινιακή αστυνομία έδωσε στη δημοσιότητα ονόματα και φωτογραφίες από κομμωτήρια που δούλευαν μ’ αυτές τις μεθόδους. […] Διαβάζοντας τους φακέλους των ανακρίσεων, σοκαρίστηκα. […] Θέλησα να κάνω αυτή την ταινία για να διαδώσω τι συμβαίνει και ν’ αρχίσουμε να μιλάμε για το πώς θα προστατευτούμε απ’ αυτήν την κακοποίηση. […] Επέλεξα να ακολουθήσω τη λογική της “βόμβας που είναι έτοιμη να σκάσει”. Να διατηρήσω το σασπένς στα ύψη, ενώ απεικόνιζα απεριποίητα τις πιο ωμές σκηνές του φιλμ. […] Ελπίζω να γίνει κατανοητό και στους άντρες ότι όσο δεν είναι ανοικτοί στο να βοηθήσουν τις γυναίκες, τις κόρες, τις αδελφές τους, τόσο τέτοια φαινόμενα εκβιασμών και εκμετάλλευσης θα εξακολουθούν να συμβαίνουν. Οι άντρες καταπατούν την ελευθερία των γυναικών κι ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται: ο κατακτητής καταπατά και τη δική τους ελευθερία. […] Πιστεύω πως ζούμε σ’ ένα σημείο της ιστορίας όπου ο κυρίαρχος του κόσμου, η Δύση, έχει χάσει τελείως την πυξίδα του. […] Μια εποχή, όπου ορισμένοι αντί να στρέψουν την οργή τους στην πραγματική πηγή του προβλήματος, που είναι η κατοχή, η αδικία, οι διακρίσεις και ο ιμπεριαλισμός, επιλέγουν να το κάνουν στους αδύναμους. […] Αναρωτιέμαι αν η φύση της σύγχρονης πολιτικής μας ωθεί όλο και περισσότερο προς τη διαφυγή και την προσήλωση στον εαυτό. […] Εγώ, πάντως, θα συνεχίσω να κάνω πολιτικές ταινίες γιατί τις αγαπώ και με καθόρισαν. Ταινίες σαν το “Ζ”, “Ο Αγνοούμενος”, “Όλοι οι Άνθρωποι του Προέδρου”, “Οι Τρεις Μέρες του Κόνδορα”, “Το Δίκτυο”, […] όλες έχουν παίξει σημαντικό ρόλο στο ποιος είμαι σήμερα. […] Το σινεμά […] μ’ έκανε να καταλάβω καλύτερα τον εαυτό μου και τον κόσμο. Επιδρά στις ζωές όλων μας. […]
Δυστυχώς, οι περισσότερες ταινίες πια προωθούν και προμοτάρουν τη βία. […] Μου αρέσει να αλλάζω ταχύτητες, να μεταπηδώ ανάμεσα στα είδη, γιατί αυτό κρατάει την οπτική μου φρέσκια. Δεν επιτρέπω στον εαυτό μου να σκουριάσει μέσα σ’ ένα ασφαλές, γνώριμο σύστημα. […] Όλα αλλάζουν με το χρόνο – πώς να μείνει απαράλλακτη η οπτική μου; […] Πριν από δύο δεκαετίες πίστευα ότι η θυσία είναι μία παράλογη, ανώφελη πράξη που δεν οδηγεί πουθενά. […] Σήμερα όμως έχω καταλήξει στο ότι η θυσία είναι απαραίτητη για την επιβίωση. Η θυσία κάποιων για την επιβίωση άλλων; Η θυσία ιδανικών για την επιβίωση της λογικής; Πάντως όλοι θυσιάζουμε κάτι προκειμένου να πάμε μπροστά».
Ο Αμπού-Άσαντ απογυμνώνει με περίσσια γενναιότητα τα μουσουλμανικά ηθικά στερεότυπα, γυρεύοντας απ’ τον λαό του ν’ αλλάξει σε βάθος. Είθε να δικαιωθεί.
Ειδικό βραβείο κριτικών στο φεστιβάλ Μεσογειακού κινηματογράφου.
