Καθώς μια από τις βασικές αντιδραστικές “μεταρρυθμίσεις” που βιάζεται να προωθήσει η κυβέρνηση της ΝΔ είναι εκείνη που αφορά το ασφαλιστικό σύστημα των εργαζομένων, προετοιμάζοντας το σχετικό έδαφος, ήδη, από το τέλος του καλοκαιριού, προχώρησε στη γνωστή και από προηγούμενες αντιασφαλιστικές “μεταρρυθμίσεις” μεθόδευση:
Κατά τη συνήθη οδό, ανέθεσε σε μια «επιτροπή σοφών» να “τεκμηριώσει”, σε απόλυτη ταύτιση, ωστόσο, με τις δικές της προθέσεις, τις απαραίτητες αλλαγές προκειμένου να “διασωθεί” -υποτίθεται- το Ασφαλιστικό Σύστημα. Τίποτε το πρωτότυπο. Με το ίδιο προπαγανδιστικό μοτίβο μονότονα εδώ και χρόνια ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ έχουν ψηφίσει μια σειρά αντι-ασφαλιστικούς νόμους και διατάξεις.
Αρκεί μια ματιά στο νέο «πόρισμα των σοφών» για να καταλάβει κανείς ποιες είναι οι κυβερνητικές επιδιώξεις, καθώς τα βασικά σημεία του είναι άκρως αποκαλυπτικά. Στόχος εμφανέστατος η παραπέρα ιδιωτικοποίηση της Κοινωνικής Ασφάλισης μέσω της μετατροπής της επικουρικής σύνταξης από δημόσια σε ιδιωτική. Όχημα για αυτή τη μετατροπή προτείνεται να γίνει το ΕΤΕΑΕΠ, το μεγάλο – δημόσιο μέχρι σήμερα – Επικουρικό Ταμείο Ασφάλισης, μέσα στο οποίο θα δημιουργηθεί ένας αυτοτελής λειτουργικά, λογιστικά και περιουσιακά κλάδος. Αυτός ο κλάδος θα είναι ο κεντρικός διαχειριστής των ασφαλιστικών εισφορών για την επικουρική ασφάλιση, πράγμα που σημαίνει ότι αυτός θα εισπράττει τις εισφορές και στη συνέχεια θα τις ανακατευθύνει σε παρόχους της ιδιωτικής ασφαλιστικής αγοράς.
Όπως χαρακτηριστικά προβλέπεται στα βασικά σημεία του πορίσματος:
• Οι επικουρικές συντάξεις των νέων ασφαλισμένων δεν θα είναι εγγυημένες, καθώς το ύψος τους θα εξαρτάται από την «απόδοση» του ρίσκου που αναλαμβάνει ο κάθε ασφαλισμένος και μάλιστα ατομικά. Είναι χαρακτηριστικό ότι γίνεται λόγος για «επιλογή» ανάμεσα σε «τρία επενδυτικά πακέτα», «χαμηλού», «μεσαίου» και «υψηλού επενδυτικού κινδύνου».
• Αν ο ασφαλισμένος δεν επιλέξει κάποιο από τα τρία πακέτα, τότε εντάσσεται αυτόματα στο πακέτο «χαμηλού» επενδυτικού κινδύνου, το οποίο λειτουργεί ως “προεπιλογή”. Το δικαίωμα επιλογής των ασφαλισμένων προϋποθέτει ενημέρωση για κάθε εταιρεία και κάθε προσφερόμενο επενδυτικό πρόγραμμα και συμπλήρωση “των προβλεπόμενων από τη νομοθεσία εντύπων». Αυτή η υποχρέωση θα αναληφθεί έναντι του ΕΤΕΑΕΠ από τους διαχειριστές επενδύσεων και τα σχετικά έντυπα θα συμπληρώνονται από τους ασφαλισμένους μέσω της πλατφόρμας του ΕΤΕΑΕΠ. Ταυτοχρόνως, προτείνονται περιορισμοί ως προς το δικαίωμα επιλογής πακέτου υψηλού επενδυτικού κινδύνου προς το τέλος του ασφαλιστικού βίου των ασφαλισμένων.
•Το ίδιο το ΕΤΕΑΕΠ θα συνάπτει συμβάσεις με ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες μέσω Ανωνύμων Εταιρειών Διαχείρισης Αμοιβαίων Κεφαλαίων (ΑΕΔΑΚ) ή άλλες εταιρείες διαχείρισης επενδύσεων και ο ασφαλισμένος θα εντάσσεται σε αυτές τις συμβάσεις με δική του δήλωση.
•Όλοι οι νέοι ασφαλισμένοι που ασφαλίζονται για πρώτη φορά μετά την 1/1/2021 υπάγονται υποχρεωτικά στο νέο ιδιωτικό ασφαλιστικό σύστημα και καταβάλλουν το 6,5% επί των αποδοχών τους. Φροντίζει δηλαδή το κράτος να διευρύνει την πελατεία των εταιρειών διαχείρισης επενδύσεων που δραστηριοποιούνται στην Ασφάλιση, εντάσσοντας υποχρεωτικά στο νέο σύστημα ομάδες κλάδων και επαγγελμάτων που με το ισχύον σύστημα δεν διαθέτουν επικουρική Ασφάλιση. Τέτοιες μεγάλες κατηγορίες είναι οι ασφαλισμένοι στα πρώην ταμεία του ΟΑΕΕ και του ΟΓΑ. Την ίδια στιγμή μάλιστα που υπόσχεται στους αυτοαπασχολούμενους (ΟΑΕΕ) ότι προτίθεται να προχωρήσει σε μειώσεις των εισφορών τους.
•Παρά τις σκόπιμες ασάφειες για το «κόστος μετάβασης» στο νέο σύστημα, το «Πόρισμα» παραδέχεται ότι τουλάχιστον μετά τα πρώτα δέκα χρόνια, η διακοπή ροής εισφορών στο ΕΤΕΑΕΠ από τους νέους ασφαλισμένους θα προκαλέσει ελλείμματα, τα οποία με τη σειρά τους θα φορτωθούν σε παλιούς συνταξιούχους και ασφαλισμένους. Αποφεύγοντας να προσδιορίσει ή να εκτιμήσει το ύψος των εν λόγω ελλειμμάτων, περιορίζεται να αναφέρει γενικώς ότι η Εθνική Αναλογιστική Αρχή συνεχίζει τις εργασίες της για την εκτίμηση των επιπτώσεων.
•Τα όρια ηλικίας για τη θεμελίωση του δικαιώματος στη νέα ιδιωτική επικουρική σύνταξη προτείνεται από την Επιτροπή να είναι κοντά στο όριο συνταξιοδότησης για την κύρια σύνταξη, καθώς και η νέα επικουρική σύνταξη συνδέεται με τον «κίνδυνο γήρατος», και σε καμία περίπτωση νωρίτερα του 62ου έτους ηλικίας του ασφαλισμένου, αλλά χωρίς ελάχιστο όριο ετών προϋπηρεσίας.
Όπως αποκαλύπτεται δε από τα πρακτικά των συνεδριάσεων της επιτροπής που είδαν το φως της δημοσιότητας, ακόμη και από τα μέλη της επιτροπής εκφράζονται κρίσιμες επιφυλάξεις σε σχέση με το νέο σύστημα επικουρικής ασφάλισης που οι ίδιοι ωστόσο προτείνουν.
Μια από αυτές εκφράζεται από τη βασική εισηγήτρια της εκχώρησης σε ιδιωτικούς παρόχους των εισφορών, η οποία περιγράφοντας τα μειονεκτήματα του κεφαλαιοποιητικού συστήματος αναφέρει: «Σε περίπτωση οικονομικής κρίσης κινδυνεύουν τα αποθεματικά, στο μέτρο που δεν έχει ακολουθηθεί η αρχή της συνετής διαχείρισης των αποθεματικών και ειδικότερα η αρχή της διασποράς του επενδυτικού κινδύνου. Επίσης το χρονικό διάστημα που απαιτείται για τον σχηματισμό ενός αξιόλογου κεφαλαίου είναι μακρύ και δεν είναι δυνατή η άμεση κάλυψη νέων κινδύνων»!…
Επιπλέον, συνολικά η ομάδα εργασίας για την «επεξεργασία προτάσεων σχετικά με την αναδιοργάνωση της επικουρικής ασφάλισης» κατά τη διάρκεια των συνεδριάσεών της κατέγραψε τις εξής κρίσιμες αβεβαιότητες:
Δεν υπάρχει εγγύηση ούτε για το ύψος της παροχής, ούτε για το σωρευμένο κεφάλαιο εισφορών, ούτε για τις αποδόσεις. Όπως ανέφερε ο εκπρόσωπος της Εταιρείας Διαχείρισης Επενδυτικών Κεφαλαίων Ταμείων (ΕΔΕΚΤ) «Σε ένα πλήρες κεφαλαιοποιητικό σύστημα, η ανάληψη του ρίσκου γίνεται εξ ολοκλήρου από τον ασφαλισμένο. Το κράτος δεν εγγυάται ποτέ το σύνολο του ποσού της σύνταξης αλλά μέχρι ένα ποσό …», το οποίο δεν ξεπερνά τα 450 ευρώ τα οποία καλύπτει η κύρια σύνταξη.
Στο νέο σύστημα δεν θα υπάρχει εφάπαξ παροχή. Το περισσότερο που μπορεί να προβλεφθεί είναι μια προκαταβολή επί της τελικής επικουρικής σύνταξης.Τα ελλείμματα φαίνεται πως θα αρχίσουν να εμφανίζονται από το 2030 και μέχρι το 2070, οπότε και θα υπάρχει ανάγκη χρηματοδότησης του συστήματος, χωρίς να αποκλείεται οι νέοι ασφαλισμένοι να υποστούν μείωση των συντάξεών τους. Όπως ανέφερε ένα από τα μέλη της επιτροπής, «Οι νέοι ασφαλισμένοι θα πρέπει ενδεχομένως κάποια στιγμή να εκφράσουν, με κάποιο τρόπο, μια μορφή στήριξης στους παλαιούς ασφαλισμένους κι αυτό είναι κάτι το οποίο πρέπει να διατυπωθεί τοιουτοτρόπως στο νέο πλαίσιο ως μελλοντικό ενδεχόμενο».
Είναι, αν μη τι άλλο, άκρως προκλητικό οι ίδιοι που με τις προτάσεις τους οδηγούν στη διάλυση της Δημόσιας Κοινωνικής Ασφάλισης, η οποία διέπεται από τις αρχές της αλληλεγγύης, ενώ ταυτόχρονα στρώνουν το έδαφος για την εγκαθίδρυση ατομικών ιδιωτικών ασφαλιστικών συστημάτων, να δίνουν μαθήματα αλληλεγγύης στους ασφαλισμένους.
Άλλο κρίσιμο σημείο του νέου συστήματος για το οποίο εκφράζεται αβεβαιότητα είναι το γεγονός ότι δεν αναγνωρίζεται το περιουσιακό δικαίωμα του Ασφαλισμένου, ενώ εκφράζονται επιφυλάξεις σε σχέση και με τους κινδύνους εκροής ασφαλιστικών κεφαλαίων στο εξωτερικό με τη δυνατότητα επενδύσεων και σε ξένες ασφαλιστικές…
