Η τουριστική σεζόν πριν από λίγο καιρό έφτασε αισίως στο τέλος της και τα νούμερα έχουν ήδη βγει στη δημοσιότητα: σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Τουρισμού, 33 εκατομμύρια ήταν οι τουρίστες φέτος, αυξημένοι κατά 10% σε σχέση με την περσινή χρονιά. Ανάλογη αύξηση παρουσιάζουν και οι τουριστικές εισπράξεις: ίσως πάνω 16 δις ευρώ μέχρι το τέλος του χρόνου, εμφανώς αυξημένες σε σχέση με το 2017 (14,6 δις ευρώ).
Σε μια τόσο κερδοφόρα ιστορία, θα πίστευε κανείς ότι και οι εργαζόμενοι στον τουρισμό απολαμβάνουν τα οφέλη της “βαριάς βιομηχανίας”. Ωστόσο, όσο μεγαλώνουν τα νούμερα των επισκεπτών και αναπτύσσεται ο κλάδος, τόσο εντείνεται και η εκμετάλλευση των εργαζομένων στον τουρισμό.
Στην περίπτωση των ξεναγών, τα προβλήματα είναι ουκ ολίγα: τα ωράρια διευρύνονται σιωπηρά, καθώς σε λίγο χρόνο πρέπει να κάνεις πολλά τουρ, οι υπερωρίες θεωρούνται δεδομένες (και απλήρωτες), οι Κυριακές και οι αργίες συνήθως δεν διαφοροποιούνται στην αμοιβή, τα οδοιπορικά και λοιπά έξοδα του ξεναγού καλύπτονται μετά από μήνες, ενώ τα γεύματα συχνά αφήνονται στη διακριτική ευχέρεια του εστιάτορα ή του πελάτη (αν θέλει να σε κεράσει).
Από την πλευρά τους, τα τουριστικά γραφεία, βλέποντας την αυξημένη τουριστική κίνηση και με δέλεαρ τη “σίγουρη δουλειά” και την εποχή “των παχιών αγελάδων” που διανύουν, σπεύδουν να “κλείσουν” ξεναγούς από τώρα για το 2019, αλλά με χειρότερους κάθε φορά όρους. Έτσι, απαιτούν διαθεσιμότητα όλες τις μέρες και ώρες, ενώ συγχρόνως συμπιέζουν τα μεροκάματα προς τα κάτω υπονοώντας ότι τα υπόλοιπα “θα τα καλύψει το φιλοδώρημα”. Όταν η κουβέντα έρχεται στη ΣΣΕ, οι περισσότεροι εργοδότες μιλούν για κάτι ξεπερασμένο. Και φυσικά, κάνουν τα πάντα για να μην έρθουν σε επαφή μεταξύ τους οι εργαζόμενοι, να μην επικοινωνήσουν, οργανωθούν, διεκδικήσουν, επιδιώκοντας επίμονα και εκφοβιστικά την απομονωμένη και εξατομικευμένη διαπραγμάτευση εργοδότη-εργαζόμενου/ης.
★★★
Εδώ έρχεται να προστεθεί ένα ακόμα ζήτημα: το θέμα της συνδικαλιστικής οργάνωσης των ξεναγών. Από τη δεκαετία του 1970 οι ξεναγοί οργανώθηκαν σε σωματείο με έδρα την Αθήνα, ενώ λίγα χρόνια αργότερα ιδρύθηκαν άλλα 5 σωματεία ανά την Ελλάδα, καθώς και το δευτεροβάθμιο όργανό τους, η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ξεναγών (Π.Ο.ΞΕΝ.). Ενώ σε όλα τα Σωματεία εγγράφονται ως μέλη τόσο οι απόφοιτοι των κατά τόπους Σχολών Ξεναγών, όσο και οι απόφοιτοι πανεπιστημιακών σχολών Ιστορίας/Αρχαιολογίας, που στη συνέχεια παρακολούθησαν ένα δίμηνο σεμινάριο κατάρτισης, στην περίπτωση του παλαιότερου και πολυπληθέστερου σωματείου ξεναγών, αυτό της Αθήνας, υπάρχει μια εξαίρεση.
Εξαιτίας μιας διατύπωσης στο καταστατικό, η οποία αναφέρει ότι μόνο οι απόφοιτοι της Σχολής Ξεναγών μπορούν να εγγραφούν, το Σωματείο της Αθήνας αφήνει εκτός τους αποφοίτους σχολών αρχαιολογίας και ταχύρρυθμων σεμιναρίων κατάρτισης στο επάγγελμα του ξεναγού. Παρόλο που θεωρούνται πιστοποιημένοι ξεναγοί και φορείς της ίδιας επαγγελματικής άδειας σύμφωνα με το Υπουργείο Τουρισμού και τους νόμους του κράτους, το Σωματείο της Αθήνας τούς έχει κλείσει την πόρτα επ’ αόριστον, με διάφορες αιτίες και αφορμές.
Μπροστά σ’ αυτή την κατάσταση, οι νεότεροι ξεναγοί που δραστηριοποιούνται στην Αθήνα έχουν οργανώσει μια κίνηση τα τελευταία πέντε χρόνια, ώστε να προβάλλουν το πάγιο αίτημά τους για συνδικαλιστική κάλυψη και να πιέσουν σωματείο και ομοσπονδία να τους εντάξουν στις γραμμές τους. Προσπαθώντας να σταθούν όρθιοι σε μια σκληρή αγορά εργασίας και συναισθανόμενοι την ανάγκη ύπαρξης ενός μαζικού Σωματείου, στην τελευταία τους συνάντηση προ ημερών ζήτησαν την άμεση αλλαγή του καταστατικού από τα μέλη του Δ.Σ. του Σωματείου της Αθήνας.
Από την πλευρά του, το Σωματείο παραδέχεται ότι υπάρχουν αρκετά προβλήματα στον κλάδο και προφανώς θα ανακύψουν κι άλλα, ενώ παράλληλα μιλά για “αδιαφορία” του κόσμου να εμπλακεί στις συνδικαλιστικές δράσεις. Η διοίκησή του, ωστόσο, συνεχίζει να αντιμετωπίζει κοντόφθαλμα τον ρόλο του και συμπεριφέρεται με περιφρόνηση σε δεκάδες νέους εργαζόμενους που ζητούν να γίνουν ενεργά μέλη. Από σκοπιμότητα, αδιαφορία ή πολιτικό καιροσκοπισμό, δέχονται να τους εγγράψουν μόνο ως “ανενεργά μέλη”(!), απαιτώντας μια μικρότερη συνδρομή (20% έκπτωση), αλλά στερώντας τους το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι! Δημιουργούν έτσι ανταγωνιστικό κλίμα στους κόλπους των ξεναγών, διαχωρίζουν το “εσείς” από το “εμείς”, τους αφήνουν χωρίς φωνή και δικαίωμα ψήφου, και τελικά δρουν προς όφελος των τουριστικών γραφείων.
Μετά την τελευταία τους συνάντηση, οι νέοι ξεναγοί δηλώνουν αποφασισμένοι να συνεχίσουν την προσπάθεια ώστε να γίνουν ισότιμα μέλη στο Σωματείο της Αθήνας, και από κοινού με τους παλαιότερους συναδέλφους να προασπίζουν και να προωθούν τα εργασιακά τους συμφέροντα, καθώς και να ενισχύουν τους σκοπούς του Σωματείου. Την ίδια στιγμή, επισημαίνουν ότι πολλοί νέοι συνάδελφοι έχουν ήδη γίνει δεκτοί ως ισότιμα μέλη σε όλα τα υπόλοιπα Σωματεία της χώρας, γεγονός που μόνο θετικά μπορεί να αποτιμηθεί.
