Μπροστά σε παγκόσμιο χρηματιστηριακό κραχ και στο ξέσπασμα νέας οικονομικής κρίσης του καπιταλισμού

Σαν τυφώνας περνά ο κορoνοϊός από τη βαριά άρρωστη παγκόσμια καπιταλιστική οικονομία, σαρώνοντας τα πάντα στο πέρασμά του. Έτσι, κύλησε άλλη μία εβδομάδα με τα διεθνή χρηματιστήρια να καταρρέουν το ένα μετά το άλλο, μετά και την απόφαση της Ομοσπονδιακής τράπεζας των ΗΠΑ (Fed) να μηδενίσει σχεδόν (από 0%-0,25%) τα ήδη χαμηλά βασικά της επιτόκια, αλλά και να αγοράζει τίτλους από τις εμπορικές τράπεζες (ποσοτική χαλάρωση) ύψους 700 δισ. δολαρίων!

Η πανδημία του κορoνοϊού παραλύει την παγκόσμια οικονομία και προκαλεί ισχυρό σοκ στο καπιταλιστικό-ιμπεριαλιστικό σύστημα.

Κάτω από τη συνεχιζόμενη οικονομική ύφεση της ΕΕ, την καταβαράθρωση των χρηματιστηρίων και τον κίνδυνο κατάρρευσης της παγκόσμιας οικονομίας, τα μέτρα αντανακλούν τον πανικό των επιμέρους αστικών τάξεων να μη θιγούν τα συμφέροντά τους!

Με την ίδια ορμή ο τυφώνας του ιού σαρώνει και την ιδιαίτερα ευάλωτη ελληνική οικονομία. Η εμπορική αγορά έχει νεκρώσει (πλην των super markets, φαρμακείων, φούρνων), οι κρατήσεις στον τουρισμό ακυρώνονται, οι εργασιακές σχέσεις και τα ωράρια εργασίας καταπατιούνται, οι εργοδοτικοί εκβιασμοί εντείνονται, η κατάργηση των ψευτοσυμβάσεων γενικεύεται, οι καταβολές μισθών και μεροκάματων αναστέλλονται, οι εργαζόμενοι πετιούνται απλήρωτοι στο δρόμο, η ανεργία διογκώνεται, η οικονομία των νησιών έχει καταρρεύσει…

Σαν τυφώνας περνά ο κορoνοϊός από τη βαριά άρρωστη παγκόσμια καπιταλιστική οικονομία, σαρώνοντας τα πάντα στο πέρασμά του. Έτσι, κύλησε άλλη μία εβδομάδα με τα διεθνή χρηματιστήρια να καταρρέουν το ένα μετά το άλλο, μετά και την απόφαση της Ομοσπονδιακής τράπεζας των ΗΠΑ (Fed) να μηδενίσει σχεδόν (από 0%-0,25%) τα ήδη χαμηλά βασικά της επιτόκια, αλλά και να αγοράζει τίτλους από τις εμπορικές τράπεζες (ποσοτική χαλάρωση) ύψους 700 δισ. δολαρίων! Το ίδιο έκανε και η Τράπεζα της Αγγλίας. Η αβεβαιότητα που εξέπεμψε η Fed επηρέασε άμεσα τη διαβόητη Wall Street που σωριάστηκε σε ερείπια, χάνοντας 12,9% της αξίας της και αυξάνοντας πάνω από 10-12 τρισ. δολάρια τις αξίες που έχουν χαθεί παγκοσμίως. Μπροστά στους ανεξέλεγκτους κινδύνους οι επενδυτές-κερδοσκόποι ρευστοποιούν τις μετοχές και τα ομόλογα, προκειμένου να αποθησαυρίσουν «ζεστό» χρήμα στα χρηματοκιβώτιά τους.

Στο -5,31% έκλεισε και ο Γερμανικός DAX, ενώ ο Γαλλικός CAC βούλιαξε με πτώση 5,82%. Ανάλογες βουτιές σημειώ­νουν και τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια.

Το ελληνικό χρηματιστήριο έχασε την περασμένη Τρίτη πάνω από 12%, πέφτοντας κάτω από τις 484,40 μονάδες (ενδεικτικά αναφέρουμε ότι το Σεπτέμβρη 1999 ο γενικός δείκτης ήταν στις 6484,38 μονάδες!). Οι μετοχές των αεροπορικών εταιριών και των εταιριών ταξιδιών (TUI, EasyJet, IAG-British Airways, Air France, KLM, κ.α.) καταποντίστηκαν με πτώση πάνω του 14%.

Η πανδημία του κορoνοϊού παραλύει την παγκόσμια οικονομία και προκαλεί ισχυρό σοκ στο καπιταλιστικό-ιμπεριαλιστικό σύστημα. Οι αστικές κυβερνήσεις, μέσω των κεντρικών τραπεζών, προχωρούν σε μέτρα δημοσιονομικής και νομισματικής στήριξης, με ποσά που ξεπερνούν τα έξι τρισ. δολάρια. Ένα ποσό που δεν αναπληρώνει τα σχεδόν 20 τρισ. δολάρια που χάθηκαν στο διεθνή χρηματιστηριακό τζόγο από την εμφάνιση του ιού.

Να σημειώσουμε ενδεικτικά ότι το δίμηνο Γενάρη-Φλεβάρη 2020 η βιομηχανική παραγωγή στην Κίνα μειώθηκε κατά 13,5%, οι επενδύσεις κατά 25% και η κατανάλωση έπεσε πάνω από το 25% σε σχέση με το αντίστοιχο δίμηνο του προηγούμενου έτους.

Τώρα, οι ελπίδες επαφίενται στην εκτόνωση της κρίσης του ιού, μετά το τέλος της οποίας θα υπάρξει απότομη ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας, δεδομένου ότι πριν εμφανιστεί ο ιός δεν συνέτρεχαν οικονομικοί λόγοι για μείωση της κατανάλωσης ή των επενδύσεων. Έτσι λένε οι υπεραισιόδοξοι…

Γιατί τα κακά μαντάτα για την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας είχαν αρχίσει ήδη πριν την εμφάνιση του Civid-19 και προφανώς θα συνεχιστούν και μετά, καθώς τα δομικά προβλήματα του καπιταλισμού, υπάρχουν πάντα.

Ήδη, η Ευρωζώνη είχε επιστρέψει στη στασιμότητα, καθώς Γαλλία και Ιταλία εμφάνισαν σοβαρή συρρίκνωση των οικονομικών δεικτών, που ο υπουργός Οικονομικών, Μπ. Λε Μερ, έσπευσε να το αποδώσει στις απεργίες για τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος. Τα στοιχεία της Eurostat φέρουν το ΑΕΠ της Ευρωζώνης να αυξάνεται μόλις κατά 0,1% το 4ο τρίμηνο του 2019, ενώ για το σύνολο του 2019 η ανάπτυξη περιορίστηκε στο 1,2%, που ήταν ο χαμηλότερος ρυθμός των τελευταίων έξι ετών.

Η πρόεδρος της ΕΚΤ, Κρ. Λαγκάρντ, αφού δήλωσε πως δεν θα ακολουθήσει τη συνταγή της Fed, έβαλε το ζήτημα του ιού ξεκάθαρα: «…Οι βραχυπρόθεσμες αβεβαιότητες σχετίζονται κατά βάση με παγκόσμια ρίσκα, όπως το εμπόριο, τη γεωπολιτική και τώρα το ξέσπασμα του κορoνοϊού και μπορεί να προκαλέσουν ένα μεγάλο σοκ στην παγκόσμια ανάπτυξη και στην οικονομία της Ευρωζώνης (…) Ο κορoνοϊός αναδεικνύει με τον πιο έντονο τρόπο τη σημασία της ύπαρξης ενός ισχυρού και αποτελεσματικού δημόσιου τομέα Υγείας».

Τα μέτρα που ανακοίνωσε η ΕΚΤ, προκειμένου να «θωρακίσει» την Ευρωζώνη από τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας, αφορούσαν -πού αλλού;- στην επάρκεια ρευστότητας των τραπεζών (αύξηση ποσοτικής χαλάρωσης κατά 120 δισ. €, φθηνά δάνεια με αρνητικό επιτόκιο -0,75%, μείωση των αποθεματικών των ευρωπαϊκών τραπεζών και αναβολή των τεστ αντοχής τους).

***

Με την ένοχη συμπεριφορά για το κατάντημα των ευρωπαϊκών συστημάτων Υγείας, με τον ίδιο όμως προσανατολισμό που προσβλέπει στη σωτηρία του κεφαλαίου, αντιμετώπισε η τηλεδιάσκεψη του Euro­group της περασμένης Τρίτης τη ραγδαία εξάπλωση της πανδημίας, εγκρίνοντας τα μέτρα των κρατών-μελών και ανακοινώνοντας μία σειρά κοινοτικών. Κάτω από τη συνεχιζόμενη οικονομική ύφεση της ΕΕ, την καταβαράθρωση των χρηματιστηρίων και τον κίνδυνο κατάρρευσης της παγκόσμιας οικονομίας, τα μέτρα αντανακλούν τον πανικό των επιμέρους αστικών τάξεων να μη θιγούν τα συμφέροντά τους! Έτσι, αφού οι υπουργοί Οικονομικών δέχθηκαν τα όποια μέτρα πήραν ήδη τα κράτη-μέλη για την εκ των υστέρων στήριξη της δημόσιας Υγείας, ενέκριναν άμεσες δημοσιονομικές δαπάνες στο 1% του ΑΕΠ της ΕΕ (περίπου 10 δισ. €) με στόχο τον περιορισμό και την καταπολέμηση της πανδημίας, ενώ άλλο 10% του ΑΕΠ (περίπου 100 δισ. €) για τη στήριξη της ρευστότητας των επιχειρήσεων που αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα προβλήματα. Αυτά αφορούν κυρίως στις μεταφορές και τον τουρισμό και συμπληρώνουν ένα πακέτο φορολογικών ελαφρύνσεων, δημοσίων εγγυήσεων για εξαγωγές ή για τραπεζικά δάνεια, άρσης τυχόν ποινών, ενισχύσεων για τη «συγκράτηση της απασχόλησης» των εργαζομένων, επέκτασης των επιδομάτων ανεργίας και ασθενείας, αναβολής της πληρωμής του φόρου εισοδήματος, κ.α.. Όλα μαζί μόλις που φθάνουν τα 110 δισ. €, με την υπόσχεση πως θα διευρυνθούν παραπέρα. Σε περίπτωση που χρειαστεί, θα αξιοποιηθούν και τα 410 δισ. € που έχει ως δανειοδοτική δυνατότητα ο ΕΜΣ.

Το Eurogroup συζήτησε και την 5η Έκθεση «μεταμνημονιακής εποπτείας» για την Ελλάδα, εγκρίνοντας όλα τα αντιλαϊκά μέτρα που ήδη έχουν μπει σε εφαρμογή από την κυβέρνηση της Δεξιάς. Επιπλέον, κατά δήλωση του προέδρου του Eurogroup: «…Η Ελλάδα θα μπορεί να κάνει πλήρη χρήση της ευελιξίας του Συμφώνου Σταθερότητας, για να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις από τον κορονοϊό…», γεγονός που σηματοδοτεί την προσωρινή άρση των ματωμένων «πρωτογενών πλεονασμάτων» του 3,5% του ΑΕΠ. Πανηγυρίζει η κυβέρνηση για την «τριπλή επιτυχία», όχι μόνο να μην ισχύσει -έστω προσωρινά- ο στόχος του 3,5% (για κάθε μισή μονάδα μείωσης του στόχου του «πρωτογενούς πλεονάσματος», δημιουργείται δημοσιονομικός χώρος της τάξεως του ενός δισ. €. Δηλαδή, μείωση του στόχου από το 3,5% στο 2,5% απελευθερώνει πόρους δύο δισ. € ή και ακόμη περισσότερους με την απόφαση να μη συνυπολογιστούν στο «πρωτογενές πλεόνασμα» οι δαπάνες για τον κορονοϊό, την Απασχόληση και το Μεταναστευτικό), αλλά και να αφαιρούνται από το όποιο «πλεόνασμα» προκύψει οι κρατικές δαπάνες για την Υγεία, την Απασχόληση (sic) και το Μεταναστευτικό (δηλ. τη δημιουργία κλειστών δομών-φυλακών). Και είναι να μην πανηγυρίζει, αφού το μεγαλύτερο μέρος του οφέλους που θα προκύψει τόσο από το «πρωτογενές πλεόνασμα», όσο και από τις δαπάνες, θα κατευθυνθεί με κάθε βεβαιότητα στις τσέπες της ολιγαρχίας με τις γνωστές αδιαφανείς διαδικασίες.

Τα μέτρα για τον κορονοϊό που ανακοίνωσε η κυβέρνηση με την ΠΝΠ δεν λένε κουβέντα για τη διασφάλιση των θέσεων εργασίας, των μισθών και των δικαιωμάτων των εργαζομένων. Τα ψίχουλα των 300-400 € ανά εργαζόμενο που δίνονται για 500.000 απολυμένους, δεν καλύπτουν ουσιαστικά καμία ανάγκη! Ακόμα και η άδεια «ειδικού σκοπού» δίνεται με συμμετοχή και του εργαζόμενου στο κόστος! Κι όλ’ αυτά σαν δήθεν αρωγή της κυβέρνησης, ενώ στην πραγματικότητα θα έπρεπε να παρέχονται από τους ασφαλιστικούς φορείς δικαιωματικά στους εργαζόμενους που έχουν χρυσοπληρώσει τις παροχές αυτές.
Σε ό,τι αφορά στα 200 εκατ. € για την κάλυψη δαπανών του υπουργείου Υγείας, για ΜΕΘ, υγειονομικό υλικό, γάντια, μά­σκες, ενημερωτικές καμπάνιες, προσλήψεις προσωπικού σε ΕΣΥ, ΕΚΑΒ κλπ, γίνεται φανερό πως απ’ αυτά έχουν να φάνε φαρμακευτικές εταιρείες, εργολάβοι, εταιρείες νοσηλευτικού εξοπλισμού, μεσάζοντες κλπ, κλπ.
Το φαγοπότι του κορωνοϊού μόλις αρχίζει…

***

Με την ίδια ορμή ο τυφώνας του ιού, σαρώνει και την ιδιαίτερα ευάλωτη ελληνική οικονομία. Η εμπορική αγορά έχει νεκρώσει (πλην των super markets, φαρμακείων, φούρ­νων), οι κρατήσεις στον τουρισμό ακυρώνονται, οι εργασιακές σχέσεις και τα ωράρια εργασίας καταπατιούνται, οι εργοδοτικοί εκβιασμοί εντείνονται, η κατάργηση των ψευτοσυμβάσεων γενικεύεται, οι καταβολές μισθών και μεροκάματων αναστέλλονται, οι εργαζόμενοι πετιούνται απλήρωτοι στο δρόμο, η ανεργία διογκώνεται, η οικονομία των νησιών έχει καταρρεύσει…

Η ιδιωτική κατανάλωση, που συνιστά και τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας με συμμετοχή άνω του 70%, έχει μειωθεί σημαντικά, πέραν του περιστασιακού pick της αγοράς τροφίμων. Οι εξαγωγές είναι φανερό ότι θα βρεθούν στο ναδίρ, καθώς οι χώρες η μία μετά την άλλη κλείνουν τα σύνορα. Οι επενδύσεις, το βέβαιο είναι πως θα ανασταλούν για τους επόμενους μήνες.

Κι αν αυτή είναι η τραγική κατάσταση με την έλευση της πανδημίας, το ίδιο απογοητευτικά είναι τα στοιχεία από την πορεία της οικονομίας για το 2019 (κυβερνήσεις Τσίπρα και Μητσοτάκη), πριν την επέλαση του ιού, με βάση τις ανακοινώσεις της ΕΛΣΤΑΤ. Έτσι, συνολικά η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας το 2019 ήταν στο 1,9% του ΑΕΠ, αισθητά χαμηλότερη σε σχέση με τις προσδοκίες που είχαν καλλιεργηθεί για αύξηση στο 2,2%. Με αυτά τα δεδομένα, το ΑΕΠ της χώρας έφθασε πέρυσι τα 194,4 δισ. € έναντι 190,8 δισ. € το 2018.

Σύμφωνα με τα στοιχεία, την περίοδο Γενάρη-Φλεβάρη 2020 παρουσιάζεται έλλειμμα στο ισοζύγιο, ύψους 1,1 δισ. €, έναντι στόχου για έλλειμμα 814 εκατ. €.

Τα ματωμένα πλεονάσματα διαμορφώθηκαν σε 823 εκατ. €, δηλ. 100 εκατομμύρια περίπου πίσω από τον στόχο για 929 εκατ. € για την ίδια περίοδο. Τα καθαρά έσοδα του Προϋπολογισμού για την ίδια περίοδο μειώ­θηκαν κατά 5,9%.

Κατά συνέπεια, μπαίνει καθαρά η προοπτική για μια καταστροφική πορεία της ελληνικής οικονομίας κάτω από το φάσμα των παγκόσμιων εξελίξεων. Ήδη εκτιμήσεις κά­νουν λόγο για 70% πτώση της «αναπτυξιακής δυναμικής» για φέτος, ενώ διάφορα σενάρια που υπόσχονται να ξορκίσουν τον κορονοϊό, έχουν πέσει στο τραπέζι του υπουργείου Οικονομικών. Για κάθε ένα δισ. € μείωσης του ΑΕΠ, θα λείψουν και περίπου 400 εκατ. € από τα δημόσια έσοδα. ‘Ολ’ αυτά θα αποτυπωθούν πολύ πιο έντονα κατά το β΄ τρίμηνο, καθώς θα λείψουν έσοδα και από τον ΦΠΑ και από φόρους κατανάλωσης και από τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων. Επίσης, μειωμένη θα είναι η ανταπόκριση των φορολογουμένων στην καταβολή των φορολογικών υποχρεώσεων.

Η κυβέρνηση της Δεξιάς παρουσιάζει σαν «ορόσημο απελευθέρωσης» από το επαχθές 3,5% του «πρωτογενούς πλεονάσματος», τις αποφάσεις του Eurogroup της 16ης Μάρτη, γνωρίζοντας καλά ποιοι θα επωφεληθούν από αυτές. Και είναι βέβαιο πως θα σέρνεται εφεξής στους δόλιους εκβιασμούς και τις παράλογες απαιτήσεις των ιμπεριαλιστών, διαιωνίζοντας το καθεστώς της εξάρτησης και της υποτέλειας. Την ώρα που η οικονομία βυθίζεται, το πολιτικό σκηνικό εμφανίζεται πολύ ρευστό για κάθε πρόβλεψη, ενώ τα οικονομικά προβλήματα των εργατολαϊκών νοικοκυριών οξύνονται παραπέρα, καθώς καμία νομοθετική κατοχύρωση δεν αναπληρώνει τη λεηλασία που δέχθηκαν τα δέκα τελευταία χρόνια με την εφαρμογή των ανθρωποβόρων Μνημονίων. Μπροστά στην πανδημία, η μεγαλοαστική τάξη αποστασιοποιείται από κάθε προστασία των ανέργων, επαναφοράς του 13ου και 14ου μισθού και σύνταξης, υποχρεωτικής εφαρμογής των Συλλογικών Συμβάσεων, αποκατάστασης του συνταξιοδοτικού, επιστροφής της λεηλατημένης περιουσίας των Ασφαλιστικών Ταμείων, κατάργησης των πλειστηριασμών και κατασχέσεων λαϊκής κατοικίας, δραστικής περικοπής των δανείων των λαϊκών νοικοκυριών, αύξησης των δαπανών για δημόσια, δωρεάν Παιδεία, Υγεία, Πρόνοια…

Όλ’ αυτά βρίσκονται στον αντίποδα της πολιτικής της κυβέρνησης της Δεξιάς και απομένει στο εργατολαϊκό κίνημα μέσα από μαζικούς ταξικούς εξωκοινοβουλευτικούς αγώνες και όχι από την «εξ ύψους» φιλανθρωπία της ψευδεπίγραφης «ανθρωπιστικής κρίσης», να επανακατακτήσει όλα τα παραπάνω εργασιακά δικαιώματα και δημοκρατικές ελευθερίες που καταπατούνται βάναυσα όλ’ αυτά τα χρόνια.

Παράλληλα, τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας του Covid-19, στο επίπεδο της καταστροφής των έμψυχων παραγωγικών δυνάμεων, καλούνται πάντα να πληρώσουν οι λαοί είτε με τις επώδυνες «μεταρρυθμίσεις» στα εργασιακά, στη φορολογία, στις μειώσεις μισθών και συντάξεων, στις περικοπές των δημοσίων δαπανών, είτε ακόμα με τα χιλιάδες θύματα του ιού, θυσία στους Μολώχ της δημόσιας Υγείας.