Η καταδικαστική απόφαση των γαλλικών δικαστηρίων για τη Λεπέν επανέφερε σ’ ένα βαθμό το ρόλο των νεοφασιστικών κομμάτων και τη σχέση τους με τις κοινωνικές τάξεις. Είναι ιστορικά γνωστός ο μαύρος αντιδραστήρας των αστών στη μεσοπολεμική Γερμανία, όταν χρηματοδότησε και τελικά επέβαλε το -εκλογικά- μειοψηφικό κόμμα του Χίτλερ στην εξουσία. Αλλά ποια είναι η θέση των μικροαστών σ’ αυτά τα παιχνίδια εξουσίας και τι ρόλο παίζουν τα ευρύτατα μικροαστικά στρώματα που ταλαντεύονται ανάμεσα στην εργατική και την αστική τάξη;
Ο Λένιν είναι αρκετά σαφής όταν γράφει:
«Για τους μαρξιστές θεωρητικά είναι πέρα για πέρα διαπιστωμένο -και η πείρα όλων των Ευρωπαϊκών επαναστάσεων και επαναστατικών κινημάτων το έχει επιβεβαιώσει απόλυτα- ότι ο μικροϊδιοκτήτης ή μικρονοικοκύρης (κοινωνικός τύπος που σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες αντιπροσωπεύεται πολύ πλατιά και μαζικά), που στον καπιταλισμό υφίσταται μία μόνιμη καταπίεση και πολύ συχνά δοκιμάζει μια αφάνταστα απότομη και γρήγορη χειροτέρευση της ζωής του και καταστροφή, περνά εύκολα σ’ άκρα επαναστατικότητα. Δεν είναι όμως ικανός να δείξει αντοχή, οργανωτικό πνεύμα, πειθαρχία και σταθερότητα. Ο μανιασμένος από τις φρικωδίες του καπιταλισμού μικροαστός είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο που, όπως και ο αναρχισμός, χαρακτηρίζει όλες τις καπιταλιστικές χώρες. Η αστάθεια μιας τέτοιας επαναστατικότητας, η στειρότητά της, η ιδιότητά της να μετατρέπεται γρήγορα σε υποταγή, σε απάθεια, σε φαντασιοπληξία, ακόμα και σε “μανιασμένο” ενθουσιασμό για το ένα ή το άλλο αστικό ρεύμα της μόδας, όλα αυτά είναι πασίγνωστα» (Αριστερισμός).
Εμείς γνωρίσαμε το μανιασμένο μικροαστισμό στο λεγόμενο κίνημα των πλατειών και λίγο αργότερα τον πολιτικό διχασμό του σε ρεύμα υποστήριξης του ρεφορμιστικού ΣΥΡΙΖΑ και του φασιστικού της Χρυσής Αυγής. Δεν έχουμε καμία αξίωση από το μικροαστικό πεδίο να γνωρίζει τον αυστηρό ορισμό του Δημητρόφ στο 7ο συνέδριο της Γ΄ Διεθνούς (1935), πως ο φασισμός είναι η πιο ανοιχτή τρομοκρατική δικτατορία των πιο αντιδραστικών, των πιο ιμπεριαλιστικών στοιχείων του χρηματιστικού κεφαλαίου, πράγμα που περίτρανα αποδείχτηκε από την πορεία του ναζισμού και το β΄ παγκόσμιο πόλεμο. Έχουμε όμως κάθε αξίωση από τον εαυτό μας να αναλύουμε σωστά το ρόλο των τάξεων στην πορεία για την επαναστατική ανατροπή της διπλής κυριαρχίας, της ντόπιας μεγαλοαστικής τάξης και του ιμπεριαλισμού.
Σ’ αυτή την ανάλυση αλλά και στις στροφές της ταξικής πάλης, θα βρεθούμε μπροστά στα εκτεταμένα στρώματα του μικροαστικού ωκεανού που μεταλλάσσεται, αλλάζει εικόνα, μεταπηδάει από το ένα πολιτικό κόμμα σ’ ένα άλλο, στριμώχνεται ανάμεσα στους εργαζόμενους και την αστική τάξη. Φαντασιώνεται πως μπορεί να σκαρφαλώσει στ’ ανώτερα στρώματα των μεγαλοαστών, ενώ ο καπιταλισμός τη σέρνει στα τάρταρα του προλεταριάτου, ακόμα και των λούμπεν στοιχείων.
Μπορούμε με ακρίβεια να ορίσουμε τα σύνορα μιας τάξης: ανάλογα με το πόσο πληρώνεται, τη θέση της στον κοινωνικό σχηματισμό, το ρόλο της στο σύστημα κοινωνικής οργάνωσης και την ιστορικότητά της στην ταξική πάλη. Ως εκ τούτου, μπορούμε να μιλάμε για τα ευρύτατα στρώματα των μικροαστών, αλλά δεν μπορούμε να τους αναγνωρίσουμε ως τάξη με την κλασσική έννοια του όρου. Ορισμένοι κοινωνιολόγοι (πχ Πουλαντζάς) οπωσδήποτε υπερέβαλλαν για το ρόλο των μικροαστών στη σύγχρονη ιστορία. Ξέχασαν ότι ο μικροαστικός ωκεανός ούτε συγκροτημένη θεωρία διαθέτει, ούτε πολιτικό όραμα. Δανείζεται ξένες πανοπλίες, μετακινείται με τον αγέρα της στιγμής, φρενιάζει απότομα και εξίσου γοργά απελπίζεται. Αυτό διόλου δε σημαίνει για ένα αυθεντικό επαναστατικό κόμμα πως δεν πρέπει να τους πάρει μαζί του – όπως και τους φτωχομεσαίους αγρότες. Αλλά αυτό δεν πρέπει να γίνει με τις «παρδαλές» σημαίες των μικροαστικών στρωμάτων και κάτω από την ευκαιριακή παντιέρα τους. Αλλά με τη στιβαρή πυξίδα του κομμουνιστικού κόμματος στο δρόμο για μία σοσιαλιστική κοινωνία.
Αν διαβάσουμε προσεκτικά το «Κομμουνιστικό Μανιφέστο» και τα διάφορα είδη σοσιαλισμού που παραθέτουν οι Μαρξ-Ένγκελς, θα καταλάβουμε του λόγου αληθές. Όπως και να ’χει το ζήτημα, σε επίπεδο κοινωνίας και ύστερα στο πεδίο της πολιτικής ο φασισμός δεν πρέπει να κερδίσει αυτά τα στρώματα. Και η ψευδοαντισυστημική προπαγάνδα όσων χαϊδεύουν τ’ αυτιά των κατεστραμμένων στρωμάτων πρέπει ν’ αποκαλυφθεί.
Η απόγνωση και το εύκολο χειροκρότημα ποτέ δεν ήταν συστατικό στοιχείο των κομμουνιστών.
