Η αναταραχή που προκαλεί ο «τυφώνας» Τραμπ στις διεθνείς σχέσεις, επιδρά άμεσα και στις ευρωαμερικανικές και ελληνοτουρκικές σχέσεις, καταρρίπτοντας κυρίαρχα ιδεολογήματα της ελληνικής άρχουσας τάξης. Στριμωγμένη στο περιθώριο και άναυδη παρακολουθεί η κυβέρνηση Μητσοτάκη πρώτα τη «φίλη» Γαλλία και πρόσφατα, την εκτός ΕΕ, Βρετανία να συζητούν για την Ευρωπαϊκή ασφάλεια σε επίπεδο κορυφής με την (επίσης εκτός ΕΕ) Τουρκία και να αγνοούν τη σταθερά πρόθυμη Ελλάδα. Την ίδια ώρα ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Φιντάν, συναντιέται ξεχωριστά με τους ομολόγους του της Ρωσίας και Κίνας, Λαβρόφ και Γι αντίστοιχα, στο Γιοχάνεσμπουργκ της Νότιας Αφρικής, στο περιθώριο της υπουργικής συνόδου της G20, που συζήτησαν τη διαδικασία για τον τερματισμό του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας, διεκδικώντας διαμεσολαβητικό ρόλο στη ρωσο-ουκρανική σύγκρουση, ενώ αξιολογήθηκαν οι διμερείς πολιτικές και οικονομικές σχέσεις.
Ο Μητσοτάκης παραβρέθηκε στην Έκτακτη Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες για ευρωπαϊκή άμυνα και Ουκρανία, την Πέμπτη, προκειμένου να αναλάβει το «πακέτο» των νέων πολεμικών «υποχρεώσεων» που φορτώνεται στη χώρα και τον ελληνικό λαό.
Η παρουσία του Φιντάν στην έκτακτη σύνοδο για την Ουκρανία στο Λονδίνο αντανακλά την προσπάθεια της Άγκυρας, η οποία στηριγμένη στην πολεμική της βιομηχανία σπεύδει να αναλάβει πρωτοβουλίες για την ουκρανική αλλά κυρίως, την ευρωπαϊκή άμυνα.
Η πρόσφατη εξαγορά της ιταλικής Piaggio Aerospace από την Baykar, την εταιρεία που κατασκευάζει τα γνωστά drone Bayraktar, Akinci, Kizilelma κ.α., η κυοφορούμενη σύμβαση με τον ιταλικό κολοσσό συστημάτων ραντάρ «Leonardo», η στενή συνεργασία με την ισπανική Navantia και πολλούς ακόμη Ευρωπαίους κατασκευαστές πολεμικού υλικού, αποτυπώνουν τη ραγδαία εξέλιξη της τουρκικής εξοπλιστικής βιομηχανίας.
Η Τουρκία πουλάει drone στην Πολωνία, την Ουκρανία, τη Ρουμανία, την Αλβανία και τη Λιθουανία, ετοιμάζεται να εξάγει το εγχώριο εκπαιδευτικό αεροσκάφος Hurjet στην ισπανική αεροπορία και σε συνεργασία με τη Γερμανία παράγει πυρομαχικά και βλήματα των 155 χιλιοστών για να καλύψει τη μεγάλη διεθνή ζήτηση.
Παράλληλα, μέσω των εξαγορών και των συνεργασιών, η Τουρκία καταφέρνει να ξεπερνά τις κυρώσεις στην εξαγωγή αμυντικής τεχνολογίας οι οποίες είχαν επιβληθεί τα προηγούμενα χρόνια. Αυτό επιβεβαιώνουν η προμήθεια, με κύριο μεσολαβητή το Λονδίνο, 40 αεροπλάνων Eurofighter εξοπλισμένων με τους λεγόμενους στρατηγικούς πυραύλους Meteor και η προοπτική επανένταξής της στο πρόγραμμα των F-35.
Σ’ αυτές τις συνθήκες ο Ερντογάν διακηρύσσει ότι είναι αδιανόητη η ασφάλεια της Ευρώπης χωρίς την Τουρκία. Στην ίδια ομιλία, ο Τούρκος πρόεδρος απευθυνόμενος στους πρεσβευτές των ξένων χωρών στην Άγκυρα, αποτυπώνοντας τον αναβαθμισμένο ρόλο στις προσπάθειες ειρήνευσης στον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο υπενθύμισε τις ειρηνευτικές πρωτοβουλίες της Κωνσταντινούπολης και τη συμφωνία για τα σιτηρά της Μαύρης Θάλασσας και την ανταλλαγή κρατουμένων. Μίλησε για τις πρόσφατες εξελίξεις στη Συρία. Ζήτησε μερίδιο στην ανοικοδόμηση της Συρίας «με εδαφική ακεραιότητα και πολιτική ενότητα», διεκδικώντας την τουρκική επικυριαρχία σε ολόκληρη τη Συρία, καθώς το κόστος των 500 δισεκατομμυρίων δολαρίων «σχεδόν καμία χώρα στον κόσμο δεν είναι σε θέση να σηκώσει μόνη της». Τέλος, υποστήριξε «τη διατήρηση της σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο. Είμαστε υπέρ της διατήρησης του θετικού κλίματος που έχουμε δημιουργήσει με αμοιβαία βήματα στις σχέσεις μας με τη γειτονική μας Ελλάδα».
Και πώς ο Ερντογάν να μη θέλει τα «ήρεμα νερά», αφού τον βοηθούν ώστε χωρίς καμιά υποχώρηση από τα νεο-οθωμανικά του οράματα, να εισβάλει ορμητικά στα ευρωπαϊκά «σαλόνια»;
Ταυτόχρονα με την επίδειξη στρατιωτικής δύναμης πετυχαίνει να εδραιώσει τις τουρκικές επιδιώξεις σε βάρος της ελληνικής κυριαρχίας. Φαίνεται να το καταφέρνει και στην περίπτωση της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας, Κύπρου. Μετά τις καλοκαιρινές προκλήσεις σε Κάσο, Κάρπαθο και πρόσφατα στο Άγιο Νικόλαο Λασιθίου, έγινε γνωστό ότι αποχώρησε από το λιμάνι του Ηρακλείου με προορισμό τη Μεσίνα της Ιταλίας, το ιταλικό ερευνητικό σκάφος Ievoli Relume με φόντο το προσωρινό πάγωμα πληρωμών προς την εταιρεία Νexans από τον ΑΔΜΗΕ, λόγω της «παρατεταμένης αβεβαιότητας» σε σχέση με την πορεία της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κρήτης – Κύπρου. Σημειώνεται ότι πρόσφατα στο λιμάνι της Μεσίνα αγκυροβόλησε και το δεύτερο ιταλικό ερευνητικό σκάφος NG WORKER. Η Τουρκία δεν επιτρέπει την έξοδο του ερευνητικού πλοίου που έχει ναυλώσει η γαλλική εταιρεία στα διεθνή ύδατα, με αποτέλεσμα να μην προχωρούν οι απαραίτητες έρευνες βυθομέτρησης για την πόντιση του υποβρύχιου καλωδίου. Νέες κυβερνητικές παραχωρήσεις στα μουλωχτά.
Στις 17 και 18 Μαρτίου στη Γενεύη η διευρυμένη συνάντηση για το Κυπριακό
Το ίδιο και για το Κυπριακό. Η Τουρκία μπαίνει σε άτυπο διάλογο για το διπλωματικό «φαίνεσθαι», χωρίς καμιά απολύτως ένδειξη υποχώρησης. Η Τουρκία κατέχοντας 38% της Κύπρου για πάνω από μισό αιώνα, απαγορεύει, με τη στρατιωτική παρουσία, και την αξιοποίηση του θαλάσσιου πλούτου του νησιού κατοχυρώνοντας και τη διχοτόμηση των κυπριακών θαλασσών. Κάτω από την κηδεμονία και τη σταθερή παρότρυνση των ΗΠΑ και ΕΕ, η κυπριακή, όπως και η ελληνική, κυβέρνηση έλαβαν τις επίσημες προσκλήσεις του Γενικού Γραμματέα Ηνωμένων Εθνών για τη διευρυμένη συνάντηση, που θα πραγματοποιηθεί στις 17 και 18 Μάρτη στη Γενεύη. Στη συνάντηση εκτός από την ελληνοκυπριακή και τουρκοκυπριακή πλευρά συμμετέχουν οι τρεις εγγυήτριες δυνάμεις, Ελλάδα, Τουρκία και Ηνωμένο Βασίλειο.
Δέκα μόλις μέρες πριν από τη συνάντηση οι δύο πλευρές δεν φαίνεται να έχουν μετακινηθεί από τις βασικές θέσεις τους. Η Λευκωσία επιμένει στη θέση της για διζωνική και δικοινοτική ομοσπονδία με βάση τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, ενώ η τουρκοκυπριακή πλευρά παρουσιάζει ως μοναδική αποδεκτή λύση εκείνη των δύο κρατών.
Κάλεσμα Οτσαλάν για αφοπλισμό και αυτοδιάλυση του ΡΚΚ
Στην ίδια κατεύθυνση λειτουργεί και η προσπάθεια ειρήνευσης με τους Κούρδους. Για άλλη μια φορά, Ερντογάν και Μπαχτσελί, αξιοποιώντας τον κρατούμενο για 26 χρόνια Οτσαλάν, απαιτούν παράδοση των όπλων και αυτοδιάλυση των ένοπλων κουρδικών οργανώσεων μέσα και έξω από τα σύνορα τάζοντας ισονομία και «δημοκρατική κοινωνία». Αυτή η κίνηση έχει διπλή στόχευση. Στο εσωτερικό αποσκοπεί στον προσεταιρισμό των Κούρδων για την αναθεώρηση του Συντάγματος που θα εξασφαλίσει στον Ερντογάν ισόβια προεδρία. Στο εξωτερικό αποσπά κιόλας τα θετικά μηνύματα από την Εσπερία εγγράφοντας υποθήκες για τον έλεγχο της Συρίας. Ο Λευκός Οίκος χαρακτήρισε «θετική εξέλιξη», που «θα συμβάλει να καταπραϋνθούν οι Τούρκοι σύμμαχοί μας ως προς τους εταίρους, που έχουν οι ΗΠΑ στη βορειοανατολική Συρία ενάντια στο “Ισλαμικό Κράτος”».
Οι εξελίξεις δεν έπεσαν σαν κεραυνός εν αιθρία. Η Τουρκία την τελευταία δεκαετία, παρά τις προσπάθειες αποσταθεροποίησής της (όπως το πραξικόπημα), αναδεικνύεται σε μια ισχυρή περιφερειακή δύναμη που τα οικονομικά της μεγέθη, η γεωστρατηγική της θέση, οι στρατιωτικές της δυνατότητες, μα πάνω από όλα η πολιτική της τουρκικής μεγαλοαστικής τάξης όπως υλοποιείται από τον Ερντογάν, την έχουν καταστήσει μήλον της έριδος ανάμεσα στις δυνάμεις των ΗΠΑ, της ΕΕ και της Ρωσίας και είναι καθαρό ότι, λόγω της θέσης και του ρόλου της, κάθε μια από αυτές και πρώτα και κύρια οι ΗΠΑ είναι διατεθειμένες να προσφέρουν ό,τι χρειαστεί για να τη δεσμεύσουν στην επιρροή τους. Κρατώντας στην επικαιρότητα τα νεο-οθωμανικά αφηγήματα και την αμφισβήτηση της συνθήκης της Λοζάνης κερδίζει εδάφη και επιρροή στην περιοχή (Κύπρος, Συρία, Ιράκ, Λιβύη, Σομαλία, Κατάρ, Βαλκάνια, Εύξεινος Πόντος κλπ)
Σε κάθε περίπτωση, οι εξελίξεις πιστοποιούν την ισχυροποίηση της Τουρκίας σε όλα τα επίπεδα (συγκροτεί ακόμα και ισχυρή πολεμική βιομηχανία και σχεδιάζει πυρηνικούς σταθμούς) και κουρελιάζουν το αφήγημα της ΝΔ και των ελληνικών κυρίαρχων κύκλων, με το οποίο επιχειρούν να παρουσιάσουν την Τουρκία σαν «παρία της διεθνούς κοινότητας», σαν μια υπανάπτυκτη χώρα που δεν τη θέλει κανείς και που είναι το «κακό παιδί» του ΝΑΤΟ και που για αυτό δεν έχει την εύνοια των ΗΠΑ και ΕΕ. Κάθε άλλο, η Τουρκία φαίνεται να κερδίζει διαρκώς θέσεις και οι μεγάλες δυνάμεις να της αναγνωρίζουν τον ρόλο της περιφερειακής δύναμης σε Μεσόγειο, Βαλκάνια, Αφρική στον Αραβικό και ισλαμικό Κόσμο και στα Τουρκογενή ασιατικά κράτη.
Απεριόριστες φιλοδοξίες ισχύος
Τα τελευταία χρόνια η Άγκυρα διευρύνει την έκταση των «συνόρων της καρδιάς» και των συμφερόντων της. Με τη θεωρία της Γαλάζιας Πατρίδας και το Τουρκολιβυκό σύμφωνο επιδιώκει τον έλεγχο της Αν. Μεσογείου. Γι’ αυτό και αναπτύσσει με ραγδαίους ρυθμούς τον πολεμικό της στόλο με κορωνίδα το ελικοπτεροφόρο «Αναντολού», ισπανικής προέλευσης. Στο μεταξύ σε δικά της ναυπηγεία ετοιμάζει και αεροπλανοφόρο για ανοιχτές θάλασσες! Στήνει στρατιωτικές εγκαταστάσεις-βάσεις σε Λιβύη, Συρία, Αλβανία, Κατάρ, Σομαλία και Σουδάν.
Η Άγκυρα έχει ανακηρύξει την Αφρική σε προτεραιότητα για την τουρκική εξωτερική πολιτική. Από το 2003 μέχρι σήμερα, η Τουρκία έχει σχεδόν τετραπλασιάσει τον αριθμό των πρεσβειών της στην Αφρική σε 44. Η Αφρική είναι αυτή τη στιγμή, ένα σημαντικά «ανταγωνιστικό» μέρος στον κόσμο καθώς πολλές ξένες δυνάμεις παλεύουν για επιρροή. Θυμίζουμε τη διαπίστωση του προηγούμενου Ύπατου Εκπρόσωπου της ΕΕ για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας, Μπορέλ, ότι Τουρκία και Ρωσία έχουν πάρει τη θέση της Ευρώπης στην Αφρική. Είναι ενδεικτικό ότι το εμπόριο μεταξύ της Τουρκίας και των αφρικανικών κρατών έφτασε τα 32 δισεκατομμύρια δολάρια πέρυσι, αυξημένο κατά σχεδόν 50% από το 2013, σύμφωνα με τη Στατιστική Υπηρεσία της Τουρκίας. Τούρκοι εργολάβοι εργάζονται σε τουλάχιστον 1.800 έργα υποδομής, όπως αεροδρόμια και ξενοδοχεία, συμπεριλαμβανομένων χωρών όπως ο Νίγηρας, χώρες τις οποίες οι δυτικοί ομόλογοί τους συχνά αποφεύγουν λόγω κινδύνων για την ασφάλεια. Αυτή τη στιγμή η Τουρκία είναι δεύτερη σε επενδύσεις στην Αφρική, μετά την Κίνα και πριν από τη Ρωσία.
Η Τουρκία έχει επίσης επενδύσει σε πρωτοβουλίες ήπιας δύναμης. Έχει χτίσει δεκάδες τεμένη σε όλη την Αφρική. Κατασκεύασε επίσης δεκάδες σχολεία και νοσοκομεία, ενώ πέρυσι ο κρατικός ραδιοτηλεοπτικός σταθμός ΤRT ξεκίνησε υπηρεσία ειδήσεων για την Αφρική, που εκπέμπει στα αγγλικά, τα γαλλικά, τα σουαχίλι και τα χάουσα. Καθοριστικό ρόλο παίζει το ολοένα αυξανόμενο μερίδιο στην πώληση εξοπλιστικών συστημάτων drones, φορητών όπλων, οχημάτων εκκαθάρισης ναρκοπεδίων, τεθωρακισμένων οχημάτων και ελικόπτερων, αναπτύσσοντας δεσμούς με χώρες από τον Νίγηρα στο Σαχέλ ως τη Σομαλία και την Αιθιοπία στα ανατολικά της ηπείρου.
