Η πτώση του καθεστώτος του Άσαντ στη Συρία, πέραν των εξελίξεων που πυροδότησε σε περιφερειακό επίπεδο, αποτέλεσε ευκαιρία για την Ευρωπαϊκή Ένωση, προκειμένου να οξύνει ακόμα περισσότερο την αντιπροσφυγική της πολιτική.
Πλέον η Συρία, υπό το νέο καθεστώς των τζιχαντιστών του Τζολάνι, το οποίο ορκίζεται πίστη στους δυτικούς ιμπεριαλιστές πάτρωνές του, αποκαλείται «ασφαλής χώρα». Λίγα μόλις 24ωρα από την πτώση του Άσαντ, πολλά κράτη στην ΕΕ «πάγωσαν» τις διαδικασίες ασύλου για τους Σύρους πρόσφυγες, ενώ τέθηκαν επί τάπητος σχέδια για την επιστροφή τους στη χώρα της Μέσης Ανατολής. Αυτό άλλωστε αποκάλυψε ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Νίκος Παναγιωτόπουλος, ο οποίος συμμετείχε στο Συμβούλιο Εσωτερικών Υποθέσεων των Υπουργών Εσωτερικών και Μετανάστευσης των Κρατών-Μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις Βρυξέλλες, στις αρχές Δεκεμβρίου 2024.
Πλήρης ευθυγράμμιση Μητσοτάκη με τις επιταγές της ΕΕ
Με φόντο τις εξελίξεις αυτές και ευθυγραμμιζόμενος απόλυτα με τις επιταγές της ΕΕ, ο Κυριάκος Μητσοτάκης στα μέσα Γενάρη άνοιξε το ζήτημα των απελάσεων στον Επίτροπο Εσωτερικών Υποθέσεων και Μετανάστευσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Μάγκνους Μπρούνερ.
Η σχετική συζήτηση έλαβε χώρα στο Μέγαρο Μαξίμου και ο Μπρούνερ έθεσε ως βασική προτεραιότητα την εφαρμογή του ευρωπαϊκού Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, τονίζοντας ότι πρέπει να υπάρξουν αποτελέσματα και στο θέμα των επιστροφών.
Ο Μητσοτάκης από την πλευρά του έθεσε ως προτεραιότητα όσα επιτάσσουν οι Ευρωπαίοι ιμπεριαλιστές πάτρωνές του, την υποτιθέμενη προστασία των εξωτερικών συνόρων, με έμφαση στις επιστροφές, εστιάζοντας παράλληλα και στις νόμιμες οδούς μετανάστευσης.
Η Ελλάδα άλλωστε έχει συνυπογράψει με άλλες 16 χώρες επιστολή προς την Κομισιόν, από την οποία ζητά να επιταχυνθούν οι διαδικασίες επιστροφής των μεταναστών που δεν έχουν άσυλο στις χώρες προέλευσης ή διέλευσής τους.
Η πτώση του Άσαντ άλλοθι
για την όξυνση
της αντιπροσφυγικής πολιτικής
Η πτώση του καθεστώτος Άσαντ αποτέλεσε για τις κυβερνήσεις της ΕΕ το καλύτερο άλλοθι για να δικαιολογήσουν τις απελάσεις προσφύγων από τη Συρία. Των ίδιων προσφύγων που εγκατέλειπαν τη χώρα της Μέσης Ανατολής ενώ ο εμφύλιος πόλεμος μετέτρεπε σε ερείπια τα πάντα.
Ένας εμφύλιος που πυροδοτήθηκε από τη Συριακή Αντιπολίτευση, που υποστηριζόταν με σθένος από ΗΠΑ και ΕΕ και ας εντάσσονταν σε αυτήν πλήθος τζιχαντιστών που τάχα τους πολεμούσαν οι ιμπεριαλιστές της Δύσης. Ήταν η περίοδος της υποτιθέμενης «Αραβικής Άνοιξης» που δεν άργησε να μετατραπεί σε «Αραβικό Χειμώνα».
Το καθεστώς του Άσαντ έπρεπε να πέσει, επειδή δεν ικανοποιούσε τις επιταγές των ιμπεριαλιστικών επιτελείων. Τα καραβάνια όμως των προσφύγων που δημιουργήθηκαν από τον εμφύλιο αυτόν άρχισαν να γίνονται ανεπιθύμητα για την Ευρώπη, η οποία ύψωνε τείχη σε στεριά και θάλασσα, πνίγοντας και δολοφονώντας ανθρώπους που έψαχναν μια καλύτερη ζωή.
Καταγγελία για εμπλοκή
του Λιμενικού στο πολύνεκρο
ναυάγιο της Ρόδου
Και ενώ βρίσκονταν σε εξέλιξη όλα αυτά, στα τέλη Δεκέμβρη σημειώθηκε νέο πολύνεκρο προσφυγικό ναυάγιο στα ανοιχτά της Ρόδου, μόνο που αυτή τη φορά μία σοβαρή καταγγελία έκανε λόγο για εμπλοκή του Λιμενικού.
Από το ναυάγιο ανασύρθηκαν οκτώ νεκροί, ενώ -όπως καταγγέλλει ο Ιάσονας Αποστολόπουλος- ήταν «όλοι διαμελισμένοι από προπέλες». Η δε επίσημη ανακοίνωση του Λιμενικού αναφέρει «επικίνδυνους ελιγμούς» από το ταχύπλοο.
Πάντως, μέχρι σήμερα δεν υπάρχει κάποια επίσημη εξήγηση για τις συνθήκες κάτω από τις οποίες οκτώ άνθρωποι χάθηκαν στα νερά του Αιγαίου. Μάλιστα, ακόμα και σήμερα αγνοείται η τύχη ενός 4χρονου κοριτσιού που επέβαινε στη βάρκα.
Διπλάσιες αφίξεις ασυνόδευτων ανηλίκων και απάνθρωπες
συνθήκες στα κέντρα κράτησης
Παράλληλα, τα ασυνόδευτα ανήλικα που έφτασαν στην Ελλάδα το 2024 διπλασιάστηκαν, καθώς ανέρχονται σε περίπου 3.000, ενώ το 2023 ήταν μόλις 1.490. Επίσης, η υπηρεσία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες εκτιμά πως τουλάχιστον 56.000 άτομα είχαν έρθει από την αρχή του έτους μέχρι το Νοέμβρη στην Ελλάδα μέσω θαλάσσης, αριθμός ρεκόρ πενταετίας.
Η μεγάλη αύξηση των προσφυγικών ροών οφείλεται στη νέα θαλάσσια οδό με αφετηρία τη Λιβύη και προορισμό στην Κρήτη, ενώ ο υπουργός Μετανάστευσης, Νίκος Παναγιωτόπουλος, είχε εκτιμήσει τον περασμένο Δεκέμβρη από το βήμα της Βουλής πως οι ροές αναμένεται να συνεχιστούν με τους ίδιους ρυθμούς και το 2025.
Την ίδια ώρα, τρεις ανθρωπιστικές οργανώσεις καταγγέλλουν άθλιες συνθήκες και «συστηματική απανθρωποποίηση» στα προαναχωρησιακά κέντρα της Ελλάδας. Επίσης, έκθεση μίας άλλης ανθρωπιστικής οργάνωσης κάνει λόγο για άθλιες συνθήκες διαβίωσης, ελλείψεις σε ιατρικό προσωπικό, διερμηνείς και εκπαιδευτικό προσωπικό στις δομές προσφύγων. Επιπλέον, στα κέντρα καταγράφεται υπερπληθυσμός, αυθαιρεσίες της αστυνομίας, λάθη στις καταγραφές, αυθαίρετη κράτηση έως και 25 ημέρες κλπ.
Μέσα σε όλα αυτά, πλήθος καταγγελίες κάνουν λόγο για πολύ μεγάλες καθυστερήσεις στην έκδοση ή ανανέωση αδειών παραμονής των προσφύγων και μεταναστών.
Καταδίκη της Ελλάδας
για επαναπροώθηση πρόσφυγα
H Ελλάδα ήδη μετράει μία καταδίκη από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) για την επαναπροώθηση γυναίκας τουρκικής καταγωγής στην Τουρκία τον Μάιο του 2019.
Όπως επισημαίνουν δικηγόροι, η απόφαση είναι σημαντική όχι μόνο διότι αποτελεί την πρώτη καταδίκη της χώρας από το ΕΔΔΑ για υπόθεση επαναπροώθησης, αλλά και επειδή το Δικαστήριο δέχτηκε ομόφωνα ότι στην Ελλάδα γίνονται συστηματικές επαναπροωθήσεις, αμφισβητώντας ευθέως τους ισχυρισμούς της κυβέρνησης περί του αντιθέτου, ενώ εγείρει ερωτήματα και την αξιοπιστία της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας, την οποία επικαλείται συχνά η κυβέρνηση Μητσοτάκη.
Καμία δικαίωση για τους νεκρούς της Πύλου 19 μήνες μετά
Τέλος, 19 μήνες μετά το ναυάγιο της Πύλου οι 600 άνθρωποι που έχασαν τις ζωές τους αναμένουν δικαίωση, ωστόσο τα κενά στην προκαταρκτική εξέταση, παρά την καθυστερημένη ολοκλήρωσή της, δημιουργούν ανησυχίες ότι το μεγαλύτερο ναυάγιο μεταναστών στη Μεσόγειο, θα καταλήξει στο συρτάρι μαζί με πλήθος άλλων υποθέσεων, στις οποίες ερευνήθηκαν οι τυχόν ευθύνες των σωμάτων ασφαλείας για το θάνατο ανθρώπων που επιχείρησαν να περάσουν τα ελληνικά σύνορα.
Σύμφωνα με τους δικηγόρους των επιζώντων, κλήθηκαν σε έγγραφη κατάθεση μόνο τα 12 μέλη του πληρώματος του ενός σκάφους του Λιμενικού και τα μέλη του Κλιμακίου Ειδικών Αποστολών. Την ίδια ώρα, από τη δικογραφία λείπουν και οι καταγραφές των επικοινωνιών, δημιουργώντας επιπλέον ερωτήματα για την προανακριτική διαδικασία.
