Με τη διαχρονική βούλα του επίσημου ελληνικoύ κράτους, οι πληρωμές των ευρωπαϊκών επιδοτήσεων στον αγροτικό τομέα -ξεπερνούν τα 3 δισ. € τον χρόνο και αφορούν περίπου 650.000 αγρότες- οδεύουν μέσα σ’ έναν πολύπλοκο μηχανισμό σκοπιμοτήτων και ρουσφετιών συντήρησης κομματικών πελατειών. Και όλο αυτό εις βάρος της συντριπτικής μάζας της ελληνικής αγροτιάς και της αγροτικής παραγωγής της χώρας που χρόνο με τον χρόνο συντρίβεται κάτω από αυτές τις πρακτικές.
Αυτό επιβεβαιώνουν με τον πιο δραματικό τρόπο τα συνεχή σκάνδαλα που σαρώνουν τον μοναδικό διαχειριστή των ευρωπαϊκών πληρωμών στην ελληνική αγροτιά, τον ΟΠΕΚΕΠΕ (Οργανισμός Πληρωμών και Ελέγχου Κοινοτικών Ενισχύσεων και Πληρωμών). Είναι ο οργανισμός που ενεργοποιήθηκε το 2001 και ανέλαβε δράση με την ιστορική για την ευρωπαϊκή αγροτική παραγωγή αναθεώρηση της ΚΑΠ του 2005. Πάντα υπό την εποπτεία και τον έλεγχο του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
Μόνο τον τελευταίο χρόνο είχαμε μια «καμπάνα» από τις Βρυξέλλες 280 εκατ. € για ανακρίβειες στις δηλώσεις 2019, 2020 και 2021. Ποσό που είναι κατά πολύ μεγαλύτερο από το σύνολο των αποζημιώσεων που δόθηκαν μέχρι σήμερα στους κατεστραμμένους Θεσσαλούς αγρότες από τις πλημμύρες, οι οποίοι ακόμα σήμερα δεινοπαθούν. Στη συνέχεια προέκυψε πρόβλημα με τις εκκαθαριστικές πληρωμές του 2023 (τον Ιούλιο και τον Οκτώβριο) του 2024, όπου ενώ είχαν ανακοινωθεί πληρωμές 51 εκατ. €, τελικά καταβλήθηκαν μόνο τα 14 εκατ. €.
Πριν λίγες μέρες είχαμε άλλο μέγα φιάσκο με καλέσματα σε 197.000 αγρότες να επιστρέψουν 52,3 εκατ. € λόγω λάθους υπολογισμού των δικαιωμάτων από τον Τεχνικό Σύμβουλο στις δηλώσεις του 2022. Αντί όμως να αναλάβουν την ευθύνη αυτοί που διέπραξαν το λάθος, αυτό μετακυλίστηκε στα συνήθη υποζύγια, τους αγρότες. Το πιο αποκαλυπτικό είναι οι δηλώσεις του υπουργού στη Βουλή ότι τέλος πάντων δεν πρόκειται για κάτι σημαντικό και δεν τρέχει και τίποτε μιας και αποτελεί «πρακτική που επαναλαμβάνεται».
Ταυτόχρονα ανακοινώνεται και η απενεργοποίηση της δωρεάν εφαρμογής FAST που είχε σχεδιαστεί για την ενεργοποίηση των οικολογικών σχημάτων με αποτέλεσμα να ενεργοποιείται μια νέα πληρωμή στις τόσες άλλες που καλείται να καταβάλλει ο αγρότης της χώρας μας.
Το απύθμενο βάθος της διάβρωσης που χαρακτηρίζει το όλο κύκλωμα που διαχειρίζεται τις ευρωπαϊκές επιδοτήσεις φάνηκε τη Δευτέρα 7 Οκτώβρη όπου η σύγκρουση μεταφέρθηκε στις κορυφές του οργανισμού. Ο νυν πρόεδρος του ΟΠΕΚΕΠΕ, Κυριάκος Μπαμπασίδης (5ος πρόεδρος του οργανισμού στα τελευταία πέντε χρόνια !), απομάκρυνε την επικεφαλής της ελεγκτικής του υπηρεσίας, λόγω «ανεπάρκειας» και «ασυμβίβαστου» παρά το ότι ήταν ο ίδιος που την είχε τοποθετήσει τον Δεκέμβρη του 2023. Η εν λόγω υπάλληλος με χρόνια εμπειρίας, είχε παραστεί σαν μάρτυρας σε ορισμένες υποθέσεις που εκδικάζονταν στα δικαστήρια σχετικά με την καταβολή εκατομμυρίων ευρώ για ενισχύσεις που αφορούσαν ανύπαρκτα ζώα, όπως σε αυτή που πραγματοποιήθηκε πριν λίγες μέρες και στην οποία καταδικάστηκαν δύο κτηνοτρόφοι από την Κρήτη για βοσκοτόπια που δήθεν κατείχαν στην Τζιά.
Ας σημειωθεί ότι το θέμα των βοσκοτόπων -καθοριστικός παράγοντας για την κτηνοτροφική παραγωγή της χώρας- αποτελεί από μόνο του ένα προνομιακό πεδίο πελατειακών εξυπηρετήσεων από όλες τις βαθμίδες του πολιτικού προσωπικού της χώρας, μιας και είναι ο βασικός παράγοντας άντλησης ευρωπαϊκών επιδοτήσεων της αγροτικής παραγωγής. Για να καταλάβει κανείς το μέγεθος του χορού που στήνεται πάνω σε αυτόν τον κρίσιμο παραγωγικό συντελεστή ας γνωρίζει για παράδειγμα ότι από τις 13 περιφέρειες της χώρας η Κρήτη έλαβε πάνω από το 67% του εθνικού αποθέματος την τετραετία 2017-2021 όταν το 2017 είχε μόλις το 18%. Αύξηση δηλαδή 370% με μεγάλο μέρος των εκτάσεων να αφορά βοσκοτόπια χωρίς ζώα.
Όπως συμβαίνει σε όλη τη χώρα, δεν πρέπει να μας προκαλεί έκπληξη η κατάσταση στη Θεσπρωτία, όπου ακόμη το 2024 υπάρχουν όχι μόνο δηλωμένα βοσκοτόπια από εκμεταλλεύσεις που έχουν την έδρα τους σε νησί, αλλά και μεγάλες εκτάσεις καλλιεργήσιμων γαιών, όπως ελαιώνες. Οι δηλώσεις αυτές μόνο τυχαίες δεν μπορεί να χαρακτηριστούν, αφού έχουν στόχο την είσπραξη υψηλών επιδοτήσεων και την ένταξη σε Προγράμματα Αγροτικής Ανάπτυξης, αποκλείοντας ταυτοχρόνως παραγωγούς που ενώ έχουν τα προσόντα αποκλείονται, λόγω εξάντλησης της χρηματοδότησης, του προϋπολογισμού.
Σε καμιά άλλη χώρα της ΕΕ δεν παρατηρείται τέτοια κραυγαλέα αδιαφάνεια στη διαχείριση των επιδοτήσεων στον αγροτικό τομέα. Οι αιτήσεις και τα δικαιολογητικά κατατίθενται στις αρχές του έτους μέσα από μια ενιαία εφαρμογή προσβάσιμη σε όλους, χωρίς πιστοποιημένα ΚΥΔ και συντονιστές ΟΣΔΕ, χωρίς γραφειοκρατία, χωρίς να αναγκάζονται να λένε τα ίδια κάθε χρόνο και κυρίως χωρίς κόστος για τον παραγωγό, αφού αυτό είναι επιδοτούμενο μέσω άλλων δράσεων. Μόνο στην Ελλάδα στήνονται, στις πλάτες των αγροτών και κτηνοτρόφων της χώρας, παιχνίδια του ΟΠΕΚΕΠΕ σε αγαστή συνεργασία με τον Τεχνικό Σύμβουλο που οδηγεί σε απανωτά πρόστιμα, αφαιρώντας τεράστιους οικονομικούς πόρους, αλλά κυρίως φέρνει προοδευτικά και σταθερά σε όλο και μεγαλύτερη απαξίωση την αγροτική παραγωγή της χώρας.
Οι ευρωπαϊκές αγροτικές επιδοτήσεις αντί να στηρίξουν την αγροτική παραγωγή γίνονται εργαλείο χειραγώγησης του αγροτικού κόσμου, του δούναι και λαβείν, αποτελώντας εν τέλει μια ξεκάθαρη επίθεση στη δυνατότητα της χώρας να παράγει. Το κράτος μετατρέπεται όλο και περισσότερο σε ντίλερ μεγάλων ιδιωτικών συμφερόντων και των ομοτράπεζών τους, χωρίς ίχνος πραγματικού ενδιαφέροντος για τους αγρότες παρά τις συνήθεις προσποιήσεις.
Οι αγροτικοί συνεταιρισμοί κατέρρευσαν και η συνεταιριστική ιδέα λοιδορήθηκε, με ολέθρια αποτελέσματα για τον βασικό κορμό της ελληνικής αγροτικής παραγωγής που είναι η μικρομεσαία αγροτιά. Αν αυτό το μεγάλο κομμάτι του αγροτικού κόσμου βρίσκεται αντιμέτωπο με το φάσμα τις χρεοκοπίας λόγω αυτών των διαχειριστικών τακτικών, αυτές οι ίδιες διαχειριστικές τακτικές χτυπάνε ευθέως και κάθε παραγωγική μονάδα, πριμοδοτώντας όχι την παραγωγή, αλλά το κυνήγι με κάθε μέσο των επιδοτήσεων.
Δεν φαίνεται ότι μπορεί εύκολα ο αγροτοκτηνοτροφικός κόσμος να ξεφύγει από αυτή τη μέγγενη που τον συνθλίβει. Μόνο συλλογικές μορφές συνεργατισμού μπορούν να δώσουν μια οδό διαφυγής και είναι ελάχιστα τα παραδείγματα στη χώρα. Υπάρχει τεράστια ανάγκη να πολλαπλασιαστούν. Μόνο με ομαδικότητα και οργάνωση θα μπορούν οι αγρότες –κτηνοτρόφοι να αντιμετωπίσουν τις σοβαρές προκλήσεις του μέλλοντος.
21 Οκτώβρη 2024
Θεόδωρος Χόβολος, Κτηνίατρος
Σπύρος Χριστόγλου, Γεωπόνος MSc
