Σε νέα φάση όξυνσης μπαίνει ο πόλεμος στην Ουκρανία με την πολυθρύλητη ουκρανική αντεπίθεση να έχει άτυπα ξεκινήσει. Με βομβαρδισμό ρωσικού εδάφους κοντά στα σύνορα, με χτυπήματα με drone στη Μόσχα, με «αναγνωριστικές» επιθέσεις σε διάφορα σημεία της γραμμής επαφής.
Η Ρωσία ανταπαντά με μαζικές πυραυλικές επιθέσεις στο Κίεβο και σε άλλες μεγάλες ουκρανικές πόλεις. Μάλιστα σύμφωνα με τον αντιπρόεδρο του συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας Ντμίτρι Μεντβέντεφ στόχος της Μόσχας είναι πρώτα «να σταματήσουμε τον εχθρό και μετά θα εξαπολύσουμε επίθεση».
Τελευταία πολύ σοβαρά επεισόδια κλιμάκωσης, τα οποία έχουν σοβαρό αντίκτυπο στην πορεία των εξελίξεων, είναι η ανατίναξη του υδροηλεκτρικού φράγματος στη Νόβα Καχόβκα στο τμήμα της Χερσώνας πάνω στον ποταμό Δνείπερο και η έκρηξη στον μεγαλύτερο αγωγό αμμωνίας στον κόσμο που βρίσκεται στην Ουκρανία. Για τις δύο επιθέσεις που προσομοιάζουν με τη δολιοφθορά, με δυτικό άρωμα, του αγωγού Nord Stream αλληλοκατηγορούνται Κίεβο και Μόσχα.
Το φράγμα, που ελέγχεται από τις ρωσικές Ένοπλες Δυνάμεις, κατασκευάστηκε το 1956 επί Σοβιετικής Ένωσης. Έχει 30 μέτρα ύψος και 3,2 χλμ μήκος και στον ταμιευτήρα του υπήρχαν 18 κυβικά χιλιόμετρα νερού. Από αυτό υδροδοτούνταν η χερσόνησος της Κριμαίας, η οποία ενσωματώθηκε στη Ρωσία το 2014, καθώς και το πυρηνικό εργοστάσιο της Ζαπορίζια που ελέγχεται από τη Ρωσία. Το εργοστάσιο το οποίο είναι το μεγαλύτερο της Ευρώπης χρειάζεται συνεχή υδροδότηση για την ψύξη των αντιδραστήρων.
Ο επικεφαλής της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας, Ρ. Γκρόσι, εξέφρασε την ανησυχία του ότι η στάθμη του νερού στη δεξαμενή που χρησιμοποιείται για την ψύξη έχει κατέβει αρκετά. Καθησυχαστικός εμφανίστηκε ο Διευθυντής του εργοστασίου λέγοντας ότι η στάθμη στη δεξαμενή είναι σταθερή και πως το νερό που χρησιμοποιείται για την ψύξη του σταθμού βρίσκεται σε κλειστό κύκλωμα και δεν επηρεάζεται άμεσα από το τοπικό περιβάλλον. Η ανατίναξη του φράγματος θεωρείται μια από τις μεγαλύτερες καταστροφές του πολέμου καθώς χιλιάδες άνθρωποι, κυρίως των παρόχθιων περιοχών κινδυνεύουν από πλημμυρικά φαινόμενα και θα απαιτηθεί να μετακινηθούν. Ερωτηματικά γεννούν τα κίνητρα της ενέργειας, με την κάθε εμπόλεμη πλευρά να επιρρίπτει την ευθύνη στην άλλη.
Ο διορισμένος από τη Ρωσία κυβερνήτης της Χερσώνας δήλωσε ότι το Κίεβο χτύπησε το φράγμα για να αποπροσανατολίσει από τις αποτυχίες της αντεπίθεσής του στα ανατολικά, ενώ φιλορώσοι αξιωματούχοι κάνουν λόγο για «πολύ σοβαρή τρομοκρατική ενέργεια». Σύμφωνα με το Κίεβο, η ανατίναξη του φράγματος ήταν ρωσική ενέργεια για να εμποδίσει τις Ουκρανικές δυνάμεις να διασχίσουν τον Δνείπερο, αφού πλέον η ευρύτερη περιοχή έχει μετατραπεί σε έλος.
Ο Ζελένσκι δήλωσε ότι «στις 02:50, Ρώσοι τρομοκράτες διενήργησαν εσωτερική πυροδότηση των δομών του υδροηλεκτρικού φράγματος Καχόβκα. Περίπου 80 οικισμοί είναι στη ζώνη των πλημμυρών» και πρόσθεσε: «Κάνουμε τα πάντα για να σώσουμε τους ανθρώπους, συμφωνήθηκε δέσμη διεθνών μέτρων και μέτρων ασφαλείας προκειμένου η Ρωσία να λογοδοτήσει για αυτή την τρομοκρατική επίθεση». Ο Ουκρανός πρεσβευτής στα Ηνωμένα Έθνη, Σερχίι Κισλίτσα, κατηγόρησε τη Μόσχα πως έβαλε «βόμβα μαζικής περιβαλλοντικής καταστροφής» και προκάλεσε «τη μεγαλύτερη ανθρωπογενή καταστροφή στην Ευρώπη εδώ και δεκαετίες». Έκανε λόγο για «οικολογική και τεχνολογική τρομοκρατία» και «ακόμη ένα παράδειγμα της γενοκτονίας της Ρωσίας εναντίον των Ουκρανών».
Τις ουκρανικές αιτιάσεις αποδέχθηκαν αμέσως οι δυτικοί πάτρωνες του Κιέβου. Ο ΓΓ του ΝΑΤΟ, Γ. Στόλτενμπεργκ, σχολίασε πως «πρόκειται για εξοργιστική πράξη, η οποία καταδεικνύει για άλλη μια φορά την κτηνωδία του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία». Την ίδια ώρα η ιμπεριαλιστική πολεμική λυκοσυμμαχία, στην σύνοδο των ΥΠΕΞ, αποφάσισε την «πρωτοφανή» στήριξη της Ουκρανίας σε πολεμικό υλικό, τη μετάβαση «από τα παλαιού τύπου δόγματα, πυρομαχικά, πρότυπα, εξοπλισμό της σοβιετικής εποχής σε σύγχρονο εξοπλισμό και πρότυπα του ΝΑΤΟ» και την παροχή εγγυήσεων «ασφαλείας» στο Κίεβο μετά το τέλος του πολέμου. Στο ίδιο μήκος κύματος και ο επικεφαλής της Εξωτερικής Πολιτικής της ΕΕ., Ζ. Μπορέλ, επέρριψε την ευθύνη στη ρωσική πλευρά. Δήλωσε πως «αντιπροσωπεύει μια νέα διάσταση στις ρωσικές ωμότητες και ίσως συνιστά παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου».
Το Κρεμλίνο από τη μεριά του έκανε λόγο για «εσκεμμένη πράξη δολιοφθοράς της ουκρανικής πλευράς η οποία σχεδιάστηκε και εκτελέστηκε με εντολή του Κιέβου», όπως δήλωσε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ. Απέρριψε κατηγορηματικά τις αιτιάσεις των ουκρανικών αρχών και επέμεινε πως «όλη την ευθύνη τη φέρει το καθεστώς του Κιέβου», προσθέτοντας ότι «ένας από τους στόχους αυτής της ενέργειας ήταν να στερήσουν το νερό από την Κριμαία». Ο Ρώσος πρεσβευτής στα Ηνωμένα Έθνη, Βασίλι Νεμπένζια, μίλησε επίσης για «εσκεμμένη δολιοφθορά από το Κίεβο», για «έγκλημα πολέμου και τρομοκρατική ενέργεια», για «αδιανόητο έγκλημα».
Το Κρεμλίνο έβαλε επίσης στο κάδρο τον ευθυνών το ΝΑΤΟ και τους δυτικούς συμμάχους της Ουκρανίας. Όπως ανέφερε ο γραμματέας του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας, Νικολάι Πάτρουσεφ, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Βρετανία και οι σύμμαχοί τους στο ΝΑΤΟ «φέρουν την ευθύνη» για την καταστροφή του φράγματος. Πρόσθεσε ότι οι χώρες αυτές «συντονίζουν τις δραστηριότητες της Ουκρανίας» και «έδωσαν τη συγκατάθεσή τους για τους βομβαρδισμούς».
Το εν λόγω φράγμα, ο υδροηλεκτρικός σταθμός και οι δύο στρατηγικής σημασίας γέφυρες στην οροφή του, μαζί με το πυρηνικό εργοστάσιο στη Ζαπορίζια, υπήρξαν από τους πρωταρχικούς στόχους της ρωσικής επίθεσης τον περασμένο Φλεβάρη και καταλήφθηκαν σχεδόν αμαχητί λίγες ώρες μετά την έναρξη των εχθροπραξιών, όπως και ολόκληρη η επαρχία της Χερσώνας. Από τότε συνεχείς ήταν οι βομβαρδισμοί από το ουκρανικό πυροβολικό.
Διεθνή επιτροπή έρευνας προτείνει ο Ερντογάν
Την ευκαιρία να παρέμβει, για άλλη μία φορά, στις εξελίξεις στην ουκρανική κρίση βρήκε ο Τούρκος Πρόεδρος, Ρ. Τ. Ερντογάν. Διαβλέποντας την αναζωπύρωση των πολεμικών επιχειρήσεων επιδιώκει να παίξει νέο διαμεσολαβητικό ρόλο, αναβαθμίζοντας τον ρόλο της Τουρκίας και παράλληλα να αποκρούσει πιθανές νέες δυτικές πιέσεις που θα του ασκηθούν για να διακόψει τους δεσμούς του με τη Μόσχα. Πρότεινε στους δύο προέδρους, Ζελένσκι και Πούτιν, τη σύσταση «διεθνούς επιτροπής έρευνας» για τη σε «βάθος έρευνα» των αιτιών της καταστροφής του φράγματος. Κατά την διάρκεια τηλεφωνικής του επικοινωνίας με τον πρόεδρο της Ουκρανίας, «ο πρόεδρος Ερντογάν δήλωσε ότι μπορεί να συσταθεί επιτροπή με τη συμμετοχή ειδικών προερχόμενων από τις εμπόλεμες πλευρές, τα Ηνωμένα Έθνη και την διεθνή κοινότητα, περιλαμβανομένης της Τουρκίας», ανακοίνωσε η τουρκική προεδρία.
Στη συνέχεια μίλησε με τον Πούτιν στον οποίο διευκρίνισε πως θέλει αυτή η έρευνα να επιτρέψει «να αρθεί οποιαδήποτε υπόνοια», όπως αναφέρεται σε δεύτερη ανακοίνωση που εξέδωσε η τουρκική προεδρία.
Έκρηξη σε ρωσικό αγωγό αμμωνίας
Παράλληλα με την καταστροφή του φράγματος, χτυπήθηκε ένας ρωσικός αγωγός, στο έδαφος της Ουκρανίας που μεταφέρει αμμωνία στο λιμάνι της Οδησσού. Το υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας ανέφερε πως Ουκρανοί σαμποτέρ ανατίναξαν τον αγωγό «Τολιάτι-Οδησσός», μήκους 2.000 χιλιομέτρων, στην περιοχή του Χαρκόβου. Η Ουκρανία, από την πλευρά της, υποστήριξε ότι ο αγωγός υπέστη ζημιές από επαναλαμβανόμενους ρωσικούς βομβαρδισμούς.
Ο αγωγός βρίσκεται εκτός λειτουργίας από την έναρξη του πολέμου, αλλά μεγάλες ποσότητες αμμωνίας εξακολουθούν να είναι παγιδευμένες σε αυτόν. Η αμμωνία είναι βασικό συστατικό του νιτρικού λιπάσματος, με τη Ρωσία να είναι ένας από τους βασικούς παραγωγούς του παγκοσμίως.
Ο συγκεκριμένος αγωγός κρίνεται σημαντικός για το μέλλον της συμφωνίας για τα σιτηρά στη Μαύρη Θάλασσα και η επίθεση περιπλέκει ακόμη περισσότερο τις συνομιλίες. Η επαναλειτουργία του ήταν προαπαιτούμενη, από τη μεριά της Μόσχας, για την ανανέωση της συμφωνίας.
Η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών, Μαρία Ζαχάροβα, δήλωσε ότι θα χρειαστούν ένας έως τρεις μήνες για την επισκευή του κατεστραμμένου τμήματος του αγωγού. «Ο αγωγός αμμωνίας ήταν ένας από τους άξονες της εφαρμογής των συμφωνιών που έγιναν στην Κωνσταντινούπολη στις 22 Ιουλίου, ήταν το κλειδί για την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια», δήλωσε η Ζαχάροβα. Κατηγόρησε την Ουκρανία ότι «κατάφερε σκληρό πλήγμα στις προσπάθειες του ΟΗΕ για την καταπολέμηση της φτώχειας», προσθέτοντας ότι «ο μόνος που δεν είχε συμφέρον από την επαναλειτουργία του αγωγού αμμωνίας, είναι το καθεστώς του Κιέβου».
