Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ –πλέον- ψήφισε από την ελληνική Βουλή τη «Συμφωνία των Πρεσπών» για το όνομα της ΠΓΔΜ, όπως άλλωστε έπραξε και η γειτονική χώρα. Το συνταγματικό όνομα της ΠΓΔΜ είναι Βόρεια Μακεδονία και οι δυτικοί ιμπεριαλιστές ετοιμάζονται μετά βαΐων και κλάδων να την εντάξουν στο ΝΑΤΟ και στην Ευρ. Ένωση. Μ’ αυτό τον τρόπο το ΝΑΤΟ και η ΕΕ, πρωτίστως οι ΗΠΑ και η Γερμανία, κλείνουν την τανάλια στα Βαλκάνια, αφήνοντας, προς το παρόν, πίσω τους Ρώσους ανταγωνιστές τους με μοναδικό σύμμαχο τη Σερβία του Βούσιτς, αν και εκεί προετοιμάζουν ανατροπές.
Ο παρών ανταγωνιστικός κύκλος έληξε με προβάδισμα του ΝΑΤΟ και της ΕΕ και οι κυβερνήσεις Τσίπρα-Ζάεφ έπαιξαν κανονικότατα το ρόλο των «προθύμων», εξού και η πρόταση για το βραβείο Ειρήνης. Ωστόσο, το πολιτικό προσκήνιο και παρασκήνιο ανέδειξε μία σειρά από ζητήματα που δεν φωτίστηκαν επαρκώς, αφού τα σκέπασε η προέχουσα προπαγάνδα, τα εύκολα τρικ, η σκόνη του αμφίπλευρου εθνικισμού και του σοβινισμού και οι ευκολίες της επισήμανσης του δευτερεύοντος, όπως είναι το όνομα και το ονοματολογικό.
Αλλά το ζήτημα της αυτοδιάθεσης, της εθνικής ανεξαρτησίας, οι διακρατικές σχέσεις δύο χωρών με αστικές ή και σοσιαλιστικές κυβερνήσεις, το ΝΑΤΟ και η ΕΕ έχουν τη δική τους αξία και παρά τη λάμψη των τηλεοπτικών επικαίρων παραμένουν επίκαιρες. Η καθαρότητα των θέσεών μας γύρω από το Μακεδονικό φωτίζει το ζήτημα και συσπειρώνει τους αγωνιστές της αριστεράς.
Η Μακεδονία
Η περιοχή που ονομάζεται Μακεδονία περιλαμβάνει –σήμερα- εδάφη που βρίσκονται στην Ελλάδα, τη Βόρεια Μακεδονία και τη Βουλγαρία. Ο γεωγραφικός προσδιορισμός της δεν συγχέεται με την εθνολογική, πολιτική και κρατική πλευρά της, που είναι άλλης τάξης ζήτημα. Κατά τον 7ο μΧ αιώνα και μετά, διάφορα σλαβικά φύλα εγκαταστάθηκαν στα Βαλκάνια, ακολουθώντας ως κτηνοτρόφοι την οροσειρά της Πίνδου. Είχαν τα δικά τους ήθη και έθιμα και στο πέρασμα των εκατοντάδων χρόνων αλλού αφομοιώθηκαν από τους γηγενείς, αλλού διατήρησαν την οικονομική, κοινωνική και πολιτισμική αυτονομία τους. Οι αυτόνομες κοινότητές τους ονομάστηκαν Σκλαβηνίες. Όταν άρχισε ο επιθανάτιος ρόγχος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (17ος-18ος-19ος αι.) και η ανάδυση των νέων εθνοκρατών, όπως οι Έλληνες, Ρουμάνοι, Σέρβοι, Βούλγαροι, στα Βαλκάνια ξεκίνησε και ο εδαφικός διαμοιρασμός των εδαφών που κορυφώθηκε με τους Βαλκανικούς πολέμους το 1912-1913.
Είναι φανερό για όσους στέκουν γερά στο έδαφος της πολιτικής και ιστορικής επιστήμης ότι τα διάφορα γεγονότα περιβλήθηκαν –όπως γίνεται πάντοτε- με μύθους, θρύλους και δοξασίες για να υπηρετούν την κυρίαρχη τάξη, η οποία ως γνωστόν γράφει και τις επίσημες εκδοχές της ιστορίας. Στην περιοχή της γεωγραφικής Μακεδονίας διαδραματίζεται το 1903 η εξέγερση του Ίλιντεν (Προφήτη Ηλία) από τον ντόπιο πληθυσμό που πνίγεται από τον τούρκικο στρατό στο αίμα, ενώ η οργάνωση ΕΜΕΟ (Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση), που απαρτίζεται από Σλαβομακεδόνες, έχει προοδευτικά, ριζοσπαστικά και «σοσιαλίζοντα» συνθήματα.
Οι Βαλκανικοί πόλεμοι σφραγίζονται με τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου (καλοκαίρι 1913), την ήττα της Βουλγαρίας. Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου η Ελλάδα με τον Ελ. Βενιζέλο πρωθυπουργό βρέθηκε στο πλευρό της Αντάντ (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία) και ενάντια στην Τριπλή Συμμαχία (Γερμανία, Αυστρία, Ιταλία). Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, που τελείωσε με τη συντριπτική ήττα της Συμμαχίας, επιτάχυνε τη διάλυση των πολυεθνικών αυτοκρατοριών της Ευρώπης, δηλαδή της Αυστροουγγαρίας και της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Για την Ελλάδα, την πρόσκαιρη ευφορία από τους Βαλκανικούς πολέμους ακολούθησε η τυχοδιωκτική μικρασιατική εκστρατεία και ο ξεριζωμός των Ελλήνων από τη Μικρά Ασία. Τα Βαλκάνια χωρίστηκαν στα γνωστά εθνοκράτη, με τους Σλαβομακεδόνες να βρίσκονται βασικά στο έδαφος της Σερβίας και το μεγαλύτερο γεωγραφικό τμήμα της Μακεδονίας στην Ελλάδα, το οποίο υποδέχεται τους Έλληνες του Πόντου. Οι κυβερνήσεις της δεκαετίας 1920-1930 ακολουθούν μια πολιτική αφομοίωσης των Σλαβομακεδόνων, εκδίδοντας μάλιστα και αλφαβητάρι για το δημοτικό (το γνωστό Αμπετσεντάρ), ενώ αργότερα η φασιστική κυβέρνηση Μεταξά εφαρμόζει «σιδερένια πυγμή», απαγορεύοντας να μιλιούνται τα ντόπια (Μακεδονικά) και δεν αναγνωρίζει κανένα δικαίωμα στον μειονοτικό –πλέον- πληθυσμό.
Στην αντιφασιστική αντίσταση και στο αντάρτικο οι Σλαβομακεδόνες στελέχωσαν μαζικά τον ΔΣΕ. Μετά τη λήξη του εμφυλίου (1949) το μοναρχοφασιστικό καθεστώς καταδίωξε εκδικητικά και ανηλεώς τους Σλαβομακεδόνες της χώρας μας που έφυγαν για τη Γιουγκοσλαβία, τις Ανατολικές χώρες και την προσφυγιά.
Στις δεκαετίες που ακολούθησαν απαγορεύτηκε δια ροπάλου κάθε αναφορά στον πολιτισμό των Σλαβομακεδόνων, στη γλώσσα τους και σε κάθε τι που θύμιζε την ιστορία τους.
Αυτοδιάθεση και λενινισμός
Οι κομμουνιστές έχουν μια βαριά παρακαταθήκη στο κεφάλαιο της αυτοδιάθεσης. Σε πολλές χώρες διώχτηκαν και καταδιώχτηκαν για τη θέση τους. Στη σημερινή εποχή η αναφορά στον λενινισμό αντιμετωπίζει περισσότερο τη διαστρέβλωση και παρερμηνεία. Ωστόσο ο Λένιν ήταν σαφής ως προς τα δικαιώματα των λαών. Γράφει συγκεκριμένα στο έργο του για την αυτοδιάθεση των εθνών:
«Η αυτοδιάθεση των εθνών δεν μπορεί να έχει στο πρόγραμμα των μαρξιστών από ιστορικοοικονομική άποψη άλλη σημασία εκτός από την πολιτική αυτοτέλεια, το σχηματισμό εθνικού κράτους ……. προς τον σχηματισμό αυτό (σ.σ. του εθνοκράτους) σπρώχνουν οι πιο βαθιοί οικονομικοί παράγοντες».
Διάφοροι νεοαριστεροί παράγοντες και ακαδημαϊκοί που έχουν φιλοευρωπαϊκό – ευρωκομμουνιστικό θα λέγαμε υπόβαθρο και προσανατολισμό (όπως είναι το λεγόμενο Παρατηρητήριο) συγχέουν σκόπιμα το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση με την υποχρέωση κάθε έθνους να αποσχιστεί. Είναι σαν να μπερδεύεις το δικαίωμα στο ψηφίζειν με την υποχρέωση να πας στην κάλπη και να ψηφίσεις… ΣΥΡΙΖΑ. Ωστόσο, οι θέσεις του Β.Ι.Λένιν στο ζήτημα είναι εξαιρετικά διαυγείς όσο και «κοφτερές». Δεν αφήνουν κανένα περιθώριο διαφυγής. Γράφει συγκεκριμένα:
«Η αναγνώριση του δικαιώματος της αυτοδιάθεσης όλων των εθνοτήτων δε σημαίνει καθόλου πως οι σοσιαλδημοκράτες παραιτούνται από το να δώσουν δική τους εκτίμηση όσον αφορά τη σκοπιμότητα του κρατικού αποχωρισμού….. πρέπει να δώσουν τη δική τους εκτίμηση παίρνοντας υπόψη τόσο τις συνθήκες εξέλιξης του καπιταλισμού…. όσο και τα γενικότερα καθήκοντα της δημοκρατίας και στην πρώτη σειρά και πάνω απ’ όλα τα συμφέροντα της ταξικής πάλης του προλεταριάτου για τον σοσιαλισμό…… η αυτοδιάθεση δεν είναι κάτι απόλυτο, άλλο πράγμα είναι το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης και άλλο η σκοπιμότητα της αυτοδιάθεσης».
Και για να μην υπάρχει κανένα περιθώριο παρερμηνειών από όσους βλέπουν μονόπλευρα τον εθνικισμό (μόνο στη χώρα μας όπως κάνουν όλες οι παραλλαγές του τροτσκισμού) παραθέτουμε ένα ακόμα απόσπασμα του Β.Ι.Λένιν:
«Η ανεπιφύλακτη αναγνώριση της πάλης για την ελευθερία της αυτοδιάθεσης δεν μας υποχρεώνει καθόλου να στηρίζουμε κάθε διεκδίκηση εθνικής αυτοδιάθεσης». Αν μετατρέψουμε τη συγκεκριμένη ανάλυση σε γενικό δικαίωμα «παντός καιρού», εκτός από ιδεαλιστές θα γίνουμε αθεράπευτα μυωπικοί. Αν οι γερμανόφωνοι πληθυσμοί της Ουκρανίας υποστηρίζουν, όταν ο Χίτλερ επιτίθεται στη Σοβιετική Ένωση, το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση, τότε το «δικαίωμα» θα μετατραπεί σε 5η φάλαγγα και προδοσία και εάν κατά τη διάρκεια του αντιφασιστικού αγώνα στη Μακεδονία αυτός ο αγώνας μετατρέπεται σε «δικαίωμα αυτοδιάθεσης», τότε «κάποιο λάκκο έχει η φάβα». Επομένως ο λενινισμός κάνει διάκριση ανάμεσα σε δύο ζητήματα που συνδέονται μεταξύ τους, αλλά έχουν και σχετική αυτονομία.
Τα έθνη έχουν κάθε δικαίωμα για αυτοδιάθεση-απόσχιση και κρατική υπόσταση. Οι κομμουνιστές αλλά και κάθε δημοκράτης έχει «κάθε δικαίωμα» να κρίνει τον χρόνο, τον τρόπο και κυρίως τη σκοπιμότητα αυτού του εγχειρήματος.
Συνεπώς οφείλουμε να σταθούμε γερά στον πασίγνωστο ορισμό για το έθνος του Ι.Β.Στάλιν πως έθνος είναι κοινότητα ανθρώπων με ίδια οικονομική οργάνωση, σ’ ενιαίο έδαφος, με κοινή ιστορία, γλώσσα και πολιτισμό και ενιαία συνείδηση. Ο Στάλιν διαφοροποιήθηκε από ορισμένους ιστορικούς της Β΄ Διεθνούς που εξηγούσαν τα έθνη από την «ψυχοσύνθεση» των ανθρώπων και έδωσε ένα υλιστικό και διαλεκτικό χαρακτήρα στη γέννησή τους. Τα έθνη έρχονται μετά τα κράτη και δημιουργούνται όταν ο καπιταλισμός αρχίζει να αναδύεται. Όσα ανιστόρητα και σκόπιμα διαδίδουν οι εθνικιστές της Β. Μακεδονίας για τους απογόνους του Μ. Αλέξανδρου απέχουν από την αλήθεια «όσο η γη από τον ουρανό». Ωστόσο, το δικαίωμά τους να θεωρούνται εθνική οντότητα έχει ιστορική και επιστημονική βάση. Όση ακριβώς έχει και το μέγα πολιτικό «φάλτσο» της πολιτικής ηγεσίας τους να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Αν οι βόρειοι γείτονές μας λειτουργήσουν ως μικροί ταραξίες των Βαλκανίων και η Β. Μακεδονία μπει στα χνάρια του Κοσόβου δεν το γνωρίζουμε. Αν γίνει κάτι τέτοιο δεν εξαρτάται από το όνομά της. Αν οι Παλαιολόγοι της χώρας μας ονειρεύονται το Βυζάντιο, την Κωνσταντινούπολη και την Κόκκινη Μηλιά αυτό δεν οφείλεται στο όνομά τους αλλά στο μυαλό τους. Οι εθνικιστές, που δεν είναι όλοι φασίστες (ενώ όλοι οι φασίστες είναι εθνικιστές) μπορεί να σχεδιάζουν τη Μεγάλη Ελλάδα που αρχίζει από τη Σικελία και φτάνει ως το Αφγανιστάν, αλλά πρόκειται για προπαγάνδα μικρού παιδιού. Αυτός που κάνει τη διαφορά και προκαλεί εθνικούς τριγμούς και πόλεμο είναι ο ιμπεριαλισμός, γι’ αυτό και έχει ιδιαίτερη αξία η πολιτική μας θέση για Βαλκάνια χωρίς ξένους προστάτες. Κάτι ανάλογο ισχύει στο ζήτημα των συνόρων. Ορισμένοι μιλούν και γράφουν για τη σχετικότητά τους. Πως τα σύνορα είναι «ζήτημα συσχετισμών». Προς τι η ανακάλυψη; Ποιον υπηρετεί; Γιατί διαβάζουμε επίσης: «Καμία αλλαγή συνόρων στα Βαλκάνια». Τι από τα δύο ισχύει; Η σχετικότητα ή η απολυτότητα; Γιατί αν τα σύνορα είναι σχετικά (γενικά σωστό) τότε γιατί να μην αλλάζουν; Μ’ αυτές τις σοφιστείες και τις ευκολίες πάει περίπατο η λενινιστική αρχή για «συγκεκριμένη ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης», δηλαδή για μια απόλυτη αρχή της πολιτικής.
Συμπεράσματα
1. Το δικαίωμα ενός λαού στην αυτοδιάθεση, αυτοπροσδιορισμό του έως και την απόσχιση είναι απαράγραπτο και ισχυρό.
2. Το δικαίωμα της αριστεράς και του κομμουνιστικού κινήματος να κρίνει πολιτικά τον χρόνο, τον τρόπο, τον στόχο και να κάνει συγκεκριμένη ανάλυση είναι εξίσου ισχυρό.
3. Ο λαός της Β. Μακεδονίας έχει το δικαίωμα στην εθνική του ταυτότητα και δεν έχει ουδεμία σχέση με τους αρχαίους Μακεδόνες.
4. Οι Σλαβομακεδόνες της χώρας μας διώχτηκαν ανηλεώς από τα ελληνικά καθεστώτα σ’ όλο τον 20ό αιώνα.
5. Η συμφωνία των Πρεσπών, εντασσόμενη στο γενικότερο πλαίσιο των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, υπηρετεί το ΝΑΤΟ και την ΕΕ, τις ΗΠΑ και τη Γερμανία και ως εκ τούτου δεν πρέπει να υποστηρίζεται.
6. Ο εθνικισμός και ο κοσμοπολιτισμός είναι όψεις της ιμπεριαλιστικής – αστικής πολιτικής. Τα κυρίαρχα κόμματα εκφράζουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο την εξάρτησή τους από τον ιμπεριαλισμό και «δανείζοντα» αυτές τις όψεις.
7. Το ζήτημα της εθνικής ανεξαρτησίας και της αντιιμπεριαλιστικής πάλης είναι το μεγάλο πρόβλημα για όλα τα κράτη των Βαλκανίων. Το σύνθημα «Λαοί των Βαλκανίων ενωθείτε, στον ιμπεριαλισμό αντισταθείτε» είναι αναντικατάστατο.
8. Ο εθνικισμός δεν ταυτίζεται με το φασισμό. Κάθε φασίστας είναι και εθνικιστής, κάθε εθνικιστής δεν είναι φασίστας.
9. Το κομμουνιστικό κίνημα, όντας πατριωτικό και διεθνιστικό συνάμα, καταπολεμά κάθε μορφή σοβινισμού, φασισμού, υποτέλειας, κατ’ αρχήν στη χώρα του αλλά και εκτός συνόρων.
10. Οι λαοί των Βαλκανίων μπορούν να ζήσουν αδελφωμένα και ειρηνικά όταν αγωνιστούν και αποκτήσουν την ανεξαρτησία τους κόντρα στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ, στην πάλη τους ενάντια στον ιμπεριαλισμό για την Ειρήνη, τη Δημοκρατία, την Ανεξαρτησία και το Σοσιαλισμό.
