Ολοένα και οξύτερο γίνεται το πρόβλημα της στέγης παγκοσμίως, καθώς οι νεότερες γενιές αντιμετωπίζουν δυσκολία στην ενοικίαση ή την απόκτηση κατοικίας. Ένα πρόβλημα που αφορά κατά βάση τη Δύση, αλλά εντοπίζεται και σε κράτη όπως η Κίνα, αναγκάζοντας ακόμα και συστημικούς αναλυτές να μιλούν για ταξικό διαχωρισμό μεταξύ ιδιοκτητών και ενοικιαστών.
Πλέον, δημιουργείται ένα εκρηκτικό μίγμα: από τη μια το στεγαστικό πρόβλημα και από την άλλη η ακρίβεια σε σειρά βασικών αγαθών, υπηρεσιών, στην ενέργεια κλπ. που πλήττει το σύνολο της παγκόσμιας οικονομίας, καλλιεργώντας ανασφάλεια και αβεβαιότητα στα ευρύτερα στρώματα εργαζομένων.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα πολλών ευρωπαϊκών πρωτευουσών όπου νεολαίοι και εργαζόμενοι έχουν εκτοπιστεί από ολόκληρες περιοχές, οι οποίες έχουν γεμίσει με κατοικίες και υποδομές για τουρίστες ή γραφεία εταιριών.
Παράλληλα, πολλές μεγάλες εταιρίες αγοράζουν σωρηδόν πλήθος διαμερισμάτων ή και ολόκληρων κτιρίων αξιοποιώντας τα όποτε και με όποιο τρόπο θέλουν. Αποτέλεσμα: να ανεβαίνουν τα ενοίκια σε τιμές απλησίαστες για τους απλούς εργαζομένους, ιδιαίτερα τους νέους που μαστίζονται από ανεργία, ανέχεια, ελαστικές μορφές απασχόλησης και χαμηλούς μισθούς.
Η κατάσταση στην Ελλάδα
Παρόμοια κατάσταση βιώνει και η Ελλάδα, καθώς τα ενοίκια σε πολλές περιοχές του ιστορικού κέντρου της Αθήνας και άλλων πόλεων έχουν ανέβει σε τιμές απλησίαστες για πολλούς.
Στην Αθήνα ολόκληρες συνοικίες μετατρέπονται σταδιακά σε χώρους φιλοξενίας τουριστών και επιχειρήσεων, με τις αντίστοιχες υποδομές, ενώ τα ενοίκια και άλλα κόστη, όπως τα κοινόχρηστα, έχουν εκτοξευτεί την τελευταία πενταετία σε ολόκληρη σχεδόν την πρωτεύουσα, παρά την παρατεταμένη οικονομική κρίση που βιώνει η χώρα μας.
Έτσι, σε πολλές περιπτώσεις οικογένειες ή μεμονωμένα άτομα νεαρής κατά βάση ηλικίας αναζητούν σπίτια στις παρυφές της πρωτεύουσας ή επιλέγουν την αναγκαστική λύση της συγκατοίκησης.
Μπορεί η Αθήνα να μην αντιμετωπίζει το οξυμένο πρόβλημα που καταγράφεται σε άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, όμως κινείται σε παρόμοια μονοπάτια με αυτές. Οι πρώτοι που πλήττονται είναι τόσο οι χαμηλά αμειβόμενοι εργαζόμενοι όσο και η νεολαία.
Ακόμα και εταιρίες από το εξωτερικό αγοράζουν πλήθος διαμερισμάτων και κτιρίων, μπορεί όχι σε τέτοια έκταση που παρατηρείται σε άλλες χώρες, αλλά πάντως δημιουργώντας παρόμοια προβλήματα. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε και την περιβόητη «μπίζνα» της golden visa, όπου επιχειρηματίες από το εξωτερικό αγοράζουν κατοικίες και άλλα κτίρια στην Ελλάδα, προκειμένου να έχουν το προνόμιο ευκολότερης μετακίνησης και δραστηριότητας εντός ΕΕ. Και όλα αυτά στο όνομα της «ελεύθερης αγοράς» και της «υγιούς επιχειρηματικότητας».
Τα πραγματικά αίτια του προβλήματος
Η υποτιθέμενη «ευμάρεια» που διαφημίζονταν ότι υπήρχε σε προηγούμενες δεκαετίες στο ζήτημα της κατοικίας, πλέον έχει εξαφανιστεί για τη νέα γενιά.
Στις σημερινές συνθήκες, η βιομηχανία του τουρισμού, η ακραία εκμετάλλευση και η άναρχη λειτουργία του τομέα αυτού, ο ανταγωνισμός μεταξύ των επιχειρηματικών ομίλων και των εταιριών real estate, δημιουργούν ουσιαστικά έλλειψη στέγης για τον εργαζόμενο λαό και τη νεολαία. Είτε με τη μορφή των απλησίαστων ενοικίων είτε με τη δέσμευση ικανού αριθμού κατοικιών.
Στο ίδιο πλαίσιο, η οικονομική κρίση που έλαβε και χαρακτηριστικά «φούσκας» στο real estate, όπως για παράδειγμα στην Ισπανία, ο κορονοϊός, η ακρίβεια με την κατακόρυφη αύξηση βασικών ειδών που αδειάζει το πορτοφόλι των εργαζομένων ακόμα περισσότερο, καθώς και η μείωση των προς διάθεση κατοικιών, επιτείνουν το πρόβλημα.
★★★
Την ίδια ώρα, στο Βερολίνο της Γερμανίας διεξήχθη δημοψήφισμα για την απαλλοτρίωση εκατοντάδων χιλιάδων διαμερισμάτων από μεγάλες εταιρείες διαχείρισης ακινήτων.
Με ποσοστό άνω του 56% οι κάτοικοι της γερμανικής πρωτεύουσας ψήφισαν υπέρ της απαλλοτρίωσης.
Η απόφαση αυτή, η οποία ωστόσο δεν είναι δεσμευτική, προβλέπει την απαλλοτρίωση περίπου 240.000 διαμερισμάτων αξίας δισεκατομμυρίων από τις εταιρείες διαχείρισης ακινήτων, ώστε να αντιμετωπιστεί η απότομη εκτόξευση των ενοικίων στη γερμανική πρωτεύουσα.
Η πρόταση, αν υιοθετηθεί, θα επηρεάσει περίπου το 15% των ενοικιαζόμενων διαμερισμάτων στην πόλη.
