«Λάδι στη φωτιά» που καίει αδιάκοπα στην εύφλεκτη περιοχή της Μέσης Ανατολής και του Περσικού Κόλπου ρίχνει η δολοφονία του Μοχσέν Φαχριζαντέχ, Ιρανού πυρηνικού επιστήμονα, αναπληρωτή υπουργού Αμυνας, ταξίαρχου των «Φρουρών της Επανάστασης» και «αρχιτέκτονα» του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος.
Από την πρώτη στιγμή, στο Ισραήλ στράφηκαν τα μάτια όλων σε σχέση με τον σχεδιασμό και την εκτέλεση της δολοφονίας, καθώς πριν δύο χρόνια ο πρωθυπουργός Νετανιάχου είχε στοχοποιήσει ονομαστικά τον επικεφαλής του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος. Παρά τις διαψεύσεις ο υπουργός Ενέργειας του Ισραήλ Γιουβάλ Στάινιτζ υπαινίχθηκε εμμέσως ρόλο, λέγοντας πως όποιος έκανε τη δολοφονία δεν έκανε «χάρη» μόνο στο Ισραήλ, αλλά «και στην περιοχή και τον κόσμο όλο».
Δημοσιεύματα των «Τάιμς της Νέας Υόρκης» και του CNN ανέφεραν πως η δολοφονία του Μοχσέν Φαχριζαντέχ έγινε από τις ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες. Η κυβέρνηση Τραμπ φαίνεται πως έδωσε το «πράσινο φως» στο Τελ Αβίβ, όταν στις 22 Νοέμβρη συναντιόνταν υποτίθεται «μυστικά» στην πόλη Νίομ της Σαουδικής Αραβίας ο Σαουδάραβας Πρίγκιπας διάδοχος στο θρόνο και υπουργός Αμυνας, Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό, Μπέντζαμιν Νετανιάχου, τον αρχηγό της Μοσάντ, Γιόσι Κοέν, και τον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο.
Είχε προηγηθεί στις 3 Γενάρη 2020, απρόκλητη επίθεση, όταν αμερικανικό τηλεκατευθυνόμενο μη επανδρωμένο βομβαρδιστικό χτύπησε και δολοφόνησε τον Ιρανό στρατηγό Κασέμ Σολεϊμανί, στο διεθνές αεροδρόμιο της Βαγδάτης. Η δολοφονία παρουσιάστηκε ως χτύπημα σε έναν αξιωματούχο που θεωρούνταν το στρατηγικό «εργαλείο» της ιρανικής κυβέρνησης για τη σημαντική αύξηση της γεωπολιτικής επιρροής της σε Ιράκ, Λίβανο και Συρία.
Η συγκυρία είναι σύνθετη και κρίσιμη, καθώς η δολοφονία αυτή δείχνει να εντάσσεται στην επιθετική πολιτική άσκησης της «υπέρτατης πίεσης» ενάντια στο Ιράν, που αναπτύσσει μεθοδικά την τελευταία τετραετία η κυβέρνηση του απερχόμενου Τραμπ, σε συνεργασία με συμμάχους των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή, όπως το Ισραήλ και οι περισσότερες μοναρχίες του Κόλπου, που βλέπουν το Ιράν και τις συμμαχίες που έχει συνάψει να εξελίσσεται στον μεγαλύτερο ανταγωνιστή τους γεωπολιτικά και ενεργειακά. Ήδη στην ευρύτερη περιοχή του Περσικού Κόλπου, πλέει το αμερικανικό αεροπλανοφόρο «USS Nimitz» και πετούν βομβαρδιστικά «Β-52».
Η δολοφονία Φαχριζαντέχ πρέπει να καταγγελθεί σαν μια ωμή επίδειξη δύναμης, κρατικής τρομοκρατίας από το κράτος δολοφόνο Ισραήλ με τις πλάτες των ΗΠΑ. Το Ισραήλ στέλνει σαφές μήνυμα τόσο πρός την Τεχεράνη, όσο και προς την Ουάσιγκτον, αποσκοπώντας να προκαταλάβει και να διαμορφώσει το πλαίσιο για τις επόμενες κινήσεις της νέας κυβέρνησης στις ΗΠΑ, που έχει αναγγείλει μια νέα προσέγγιση με την Τεχεράνη.
Ο Μπάιντεν, που ήταν αντιπρόεδρος των ΗΠΑ όταν υπογράφηκε η διεθνής συμφωνία για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, είναι βέβαιο ότι θα αξιοποιήσει εξελίξεις όπως οι συμφωνίες εξομάλυνσης σχέσεων του Ισραήλ με μοναρχίες της περιοχής της Μέσης Ανατολής όπως το Μπαχρέιν και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Οι κινήσεις αυτές με τη στήριξη των ΗΠΑ αφορούν μέρος του γεωπολιτικού παζλ στην περιοχή όπου δρουν ισχυροί ανταγωνιστές όπως η Ρωσία και η Κίνα. Ετσι, η νέα αμερικανική κυβέρνηση, παρά τις ενδεχόμενες διαφορές τακτικής, θα συνεχίσει στην ίδια στρατηγική. Ο Μπάιντεν εμφανίζεται να θέλει επαναφορά στη διεθνή συμφωνία για τα πυρηνικά με το Ιράν και προϊδεάζει για επαναδιαπραγμάτευση στη συνέχεια.
Το νέο παζάρι των ΗΠΑ και των συμμάχων τους με το Ιράν όλα δείχνουν ότι δεν θα βάλει στο τραπέζι μόνο το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, αλλά και το ιρανικό πυραυλικό πρόγραμμα. Θα θέσει επίσης τη γεωπολιτική επιρροή του Ιράν, όπως καταγράφεται ξεκάθαρα στις συγκρούσεις σε Ιράκ, Συρία, Λίβανο και Υεμένη. Ο ίδιος ο Μπάιντεν το είπε άλλωστε ξεκάθαρα. Οι ΗΠΑ θα επανέλθουν «αν και δύσκολα» στη συμφωνία του 2015, αλλά μετά θα αρχίσει μεγάλο παζάρι. Εφ’ όλης της ύλης και με περισσότερους συνομιλητές στο τραπέζι και όχι μόνο τις πέντε χώρες – μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ αλλά και μοναρχίες του Κόλπου με πρώτη τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Στόχος είναι η διεμβόλιση των συμμαχιών του Ιράν με Ρωσία και Κίνα, ασκώντας πίεση σε αυτές μέσω των τεράστιων οικονομικών συμφερόντων με τις φιλοαμερικανικές χώρες του Κόλπου και ιδιαίτερα την Σαουδική Αραβία.
Δεν είναι τυχαίο πως ελάχιστα 24ωρα από τη δολοφονία του Φαχριζαντέχ, πήγε στη Σαουδική Αραβία και το Κατάρ, για τελευταία φορά με την ιδιότητα του συμβούλου στον Λευκό Οίκο, ο γαμπρός του Προέδρου Τραμπ, Τζάρεντ Κούσνερ. Βασική αποστολή του Κούσνερ θεωρείται η αποκλιμάκωση της κόντρας των μοναρχιών του Κόλπου και της Αιγύπτου με το Κατάρ. Σχέσεις που ήρθαν σε ρήξη τον Ιούνη του 2017, όταν τότε οι ΗΠΑ επιχείρησαν να συγκροτήσουν το λεγόμενο «αραβικό ΝΑΤΟ» έναντι του Ιράν, σπέρνοντας τελικώς έριδες μεταξύ των συμμάχων τους. Το αποτέλεσμα ήταν το Κατάρ, που λίγο καιρό πριν είχε αρχίσει κινήσεις συνεργασίας με το Ιράν για την εκμετάλλευση νέων τεράστιων κοιτασμάτων φυσικού αερίου στον Κόλπο, να τιμωρηθεί για κρατική τρομοκρατία και ανάμειξη στις εσωτερικές υποθέσεις άλλων χωρών της περιοχής. Το χερσαίο, αεροπορικό και ναυτικό εμπάργκο σε βάρος του Κατάρ συνεχίζεται έως σήμερα.
Στο μεταξύ, η ΕΕ, η οποία για τα δικά της συμφέροντα δεν ευθυγραμμίστηκε με την πολιτική Τράμπ για το Ιράν, επιδιώκει να διατηρήσει «πρωταγωνιστικό» ρόλο στα παζάρια για τη διατήρηση της διεθνούς συμφωνίας για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, διοργανώνοντας πριν τα Χριστούγεννα, πιθανώς στη Βιέννη, όπου έχει την έδρα της η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας, μία σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών των πέντε μόνιμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας και της Γερμανίας που υπέγραψαν το 2015 τη συμφωνία. Στις 16 Δεκέμβρη έχει προγραμματιστεί η συνεδρίαση της επιτροπής των χωρών που υπέγραψαν τη συμφωνία του 2015 για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα (δηλαδή ΗΠΑ, Ρωσία, Βρετανία, Γαλλία, Κίνα και Γερμανία).
Στο εσωτερικό του Ιράν, η δολοφονία του Φαχριζαντέχ φαίνεται πως δίνει νέα ώθηση σε εκείνες τις πολιτικές δυνάμεις που διαφωνούσαν με τη διεθνή Συμφωνία του 2015 για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, προτείνοντας «σκληρή γραμή». Στη Βουλή ψηφίστηκε από 251 βουλευτές, σε σύνολο 290, νομοσχέδιο που επιδιώκει την επιτάχυνση ενίσχυσης του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος και την απομάκρυνση από ορισμένα βασικά σημεία της διεθνούς Συμφωνίας του 2015, εφόσον δεν καταστεί εφικτή η ουσιαστική εφαρμογή της, τουλάχιστον από ΕΕ και άλλα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ πλην των ΗΠΑ, οι οποίες αποσύρθηκαν μονομερώς το 2018. Ο Ιρανός Πρόεδρος Ροχανί όμως, απέρριψε το νομοσχέδιο εξηγώντας πως κάτι τέτοιο μπορεί να αποβεί επιβλαβές για τις διπλωματικές προσπάθειες που καταβάλλονται, προκειμένου να αποκατασταθεί η διεθνής συμφωνία του 2015 για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα που δοκιμάστηκε μετά την αυθαίρετη αποχώρηση των ΗΠΑ το 2018.
Με όλες αυτές τις ζυμώσεις εντός και εκτός Ιράν, που πυροδότησε η δολοφονία του Ιρανού αξιωματούχου, φαίνεται πως η υπόθεση Ιράν περνάει σε μια νέα φάση, όπου οι πολλαπλές εξωτερικές πιέσεις και η διπλωματία θα αναζητήσουν νέες ισορροπίες εν μέσω του κλιμακούμενου ανταγωνισμού ιμπεριαλιστικών και περιφερειακών δυνάμεων σε μία δύσκολη και εύφλεκτη περιοχή. Αν κρίνουμε από το τι σηματοδοτεί η δολοφονική τρομοκρατική επιχείρηση των ΗΠΑ-Ισραήλ ενάντια στο Ιράν, η βία θα έχει τον κύριο λόγο στις επερχόμενες εξελίξεις, με όλες τις οδυνηρές συνέπειες που έχει αυτή η προοπτική για τους πολύπαθους λαούς της περιοχής.
