Στην περίοδο που οξύνεται ο ανταγωνισμός ΗΠΑ, Ρωσίας στην Α. Μεσόγειο, και καθώς η ΕΕ σπαράσσεται από σοβαρές αντιθέσεις, μεγάλη διπλωματική δραστηριότητα αναπτύσσεται για ανακατατάξεις και στο Κυπριακό. Επισπεύδουσα η επιθετική γραμμή Τραμπ, θεωρεί ευνοϊκή τη στιγμή να ξεκαθαρίσει, προς όφελός της, το τοπίο.
Οι επιδιώξεις της Ουάσιγκτον δεν περιορίζονται μόνο στον έλεγχο των πετρελαίων και ενεργειακών δικτύων τροφοδότησης της Ευρώπης για τη λεγόμενη απεξάρτηση της Ευρώπης. Οι ΗΠΑ επιδιώκουν ταυτόχρονα να μετατρέψουν το νησί σε στρατιωτικο-πολεμικό ορμητήριό τους, στο κέντρο του τόξου που ορίζεται από τις βορειοαφρικανικές ακτές και καταλήγει στη Μαύρη Θάλασσα. Να ενισχύσουν την αυτόνομη επιρροή τους, πέρα από τις εγγυήτριες δυνάμεις, τις βρετανικές βάσεις, το ρόλο του ΟΗΕ, που δίνει λόγο και στους ανταγωνιστές τους. Να «μπετονάρουν» Κύπρο και Ελλάδα στο άρμα των συμμαχικών τους τριμερών συνεργασιών, που σχεδιάζουν να διευρύνουν και με την άμεση συμμετοχή τους.
Την πρόσφατη αμερικανοκυπριακή «Δήλωση Προθέσεων», που υπογράφτηκε στην Ουάσιγκτον, για την εμπέδωση της διμερούς συνεργασίας για την Ασφάλεια στην περιοχή, διαδέχονται αλλεπάλληλες επισκέψεις στην περιοχή Αμερικανών κυβερνητικών αξιωματούχων, ενώ έχουν προγραμματιστεί για τις επόμενες μέρες νέες απανωτές τριμερείς των ΥΠΕΞ Κύπρου – Ελλάδας – Παλαιστίνης (18/12), Κύπρου – Ελλάδας – Ιορδανίας (19/12), με κορωνίδα την τριμερή Σύνοδο Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ (20/12), στην Ιερουσαλήμ, για την οποία φημολογείται ότι θα μετατραπεί σε τετραμερή με την άμεση παρουσία και εκπροσώπηση των ΗΠΑ. Παράλληλα από προχθές (13 Δεκέμβρη) ξεκίνησε στην Ουάσιγκτον ο «στρατηγικός διάλογος» ΗΠΑ-Ελλάδας, με συναντήσεις στην Ουάσιγκτον του επικεφαλής της ελληνικής αντιπροσωπείας, Κατρούγκαλου, με τον Αμερικανό ΥΠΕΞ, Πομπέο, και την απεσταλμένη του ΓΓ του ΟΗΕ για τις διαπραγματεύσεις του Κυπριακού, Λουτ.
Ακόμα και ο ΓΓ του ΑΚΕΛ, Κυπριανού, που από τη σκοπιά του ενδιαφέρεται για την προώθηση της διαδικασίας επανέναρξης του διαλόγου, μπλέχτηκε στην περιδίνηση των διπλωματικών επαφών. Μετά την επίμαχη συνάντησή του στην Άγκυρα με τον Τσαβούσογλου, όπου «διαπίστωσε» ότι δίλημμα της Λευκωσίας δεν είναι «το ενιαίο κράτος αλλά μια μορφή διχοτόμησης», συνάντησε -σύμφωνα με τη «Χαραυγή»- στη Νέα Υόρκη, τον αρχιεπίσκοπο Αμερικής, Δημήτριο, και τους αναπληρωτές μόνιμους αντιπρόσωπους στον ΟΗΕ των ΗΠΑ, Ρωσίας, Κίνας, Βρετανίας για την παρέμβασή τους στην επανέναρξη των διαπραγματεύσεων.
Νέα ώθηση στις διεργασίες για το Κυπριακό δίνει η επίσκεψη αυτό το Σαββατοκύριακο στην Κύπρο της Λουτ, η οποία έχει αναλάβει τη διαμόρφωση δεσμευτικής προκαταρκτικής συμφωνίας, των λεγόμενων «όρων αναφοράς», προκειμένου να ξεκινήσουν ξανά οι διαπραγματεύσεις, ώστε η νέα πρωτοβουλία να μην είναι «μια μάταιη άσκηση».
Τα σενάρια διαμορφώνουν κιόλας το ασφυκτικό περιβάλλον επιδιαιτησίας ανάλογο με εκείνο του σχεδίου Ανάν. Υπάρχουν εκτιμήσεις ότι μόλις συμφωνηθεί το έγγραφο, των «όρων αναφοράς», θα συγκληθεί άμεσα Πενταμερής Διάσκεψη, όπως έγινε σε Γενεύη και Κραν Μοντανά.
Η Αθήνα επιδιώκει να κερδίσει χρόνο, καθώς συνυπολογίζει, σε προεκλογική περίοδο, το πολιτικό κόστος που αθροίζεται με την επίσης αμερικανοκίνητη «συμφωνία των Πρεσπών». Είναι χαρακτηριστικό ότι για τα κρίσιμα ζητήματα ο Κατρούγκαλος με δηλώσεις του παίρνει αποστάσεις, υποστηρίζοντας ότι: «Οποιοδήποτε σύστημα ασφαλείας καθιερωθεί στην επανενωμένη Κύπρο θα πρέπει να βασίζεται σε Απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και προφανώς προϋποθέτει ενεργό ρόλο του διεθνούς οργανισμού. Θέματα που αφορούν στη σχέση της Κυπριακής Δημοκρατίας με το ΝΑΤΟ θεωρούμε ότι ανήκουν αποκλειστικά στην εθνική κυπριακή πολιτική σκηνή». Ταυτόχρονα, εκτίμησε ότι δεν θεωρεί ρεαλιστικό να έχουν συμφωνηθεί μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου οι όροι αναφοράς για την επανάληψη των διαπραγματεύσεων.
Αντίστοιχα, η Λευκωσία ταλανίζεται να προσαρμοστεί στις νέες διχοτομικές «ιδέες» της αποκεντρωνόμενης ή χαλαρής ομοσπονδίας, που έχει προαναγγείλει ο Αναστασιάδης, και της ένταξης στη Νατοϊκή ομπρέλα, με πρόσχημα να καμφθούν οι τουρκικές επιφυλάξεις για την ασφάλεια των Τουρκοκυπρίων.
Στο ίδιο μοτίβο που η Λευκωσία επικαλείται το Ευρωπαϊκό κεκτημένο, που την εντάσσει στη μνημονιακή εποπτεία, τσαλαπατώντας σε μια νύκτα το τραπεζικό της σύστημα, ο Αναστασιάδης επαναλαμβάνει τώρα ότι «εάν το ΝΑΤΟ μπορεί να διασφαλίσει την κατάργηση των εγγυήσεων, των επεμβατικών δικαιωμάτων και της παρουσίας τουρκικού στρατού, είναι ένα ενδεχόμενο που δεν πρέπει να αγνοηθεί», ξεπλένοντας τις αμερικανονατοϊκές αμαρτίες, που τόσα δεινά έχουν προξενήσει στο λαό και στον τόπο.
Παρέμβαση (στην ομιλία του στο μνημόσυνο του πρώην Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, Τάσσου Παπαδόπουλου) έκανε και ο Έλληνας Πρόεδρος, Παυλόπουλος, ο οποίος, ενώ διατύπωσε την άποψη ότι «Δεν μπορεί να υπάρξει λύση συνομοσπονδίας στην Κύπρο», υπογραμμίζοντας ότι, αν η Κύπρος αποδεχόταν λύση συνομοσπονδίας, «θα οδηγούσε η ίδια τον εαυτό της εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης», κατάληξε στο συμπέρασμα -θολώνοντας το τοπίο – ότι μπορούμε «να βρούμε τον τύπο ομοσπονδίας, που μας ταιριάζει». Τοποθέτηση που αποτυπώνει τις ταλαντεύσεις ανάμεσα στα ιμπεριαλιστικά ευρωατλαντικά κέντρα Αθήνας και Λευκωσίας.
Από την άλλη μεριά, η Τουρκία επιμένει να περιληφθεί και η θέση της για συζήτηση του καθεστώτος των δύο πλευρών την επόμενη ημέρα ενός πιθανού αδιεξόδου, θέτοντας εκβιαστικά διλήμματα και επιδιώκοντας σε κάθε περίπτωση να νομιμοποιήσει το τουρκοκυπριακό ψευτοκράτος. Διαμηνύει πως θα πρέπει οι «όροι αναφοράς» να επιτρέπουν τη δυνατότητα συζήτησης κι άλλων μορφών συμφωνίας, περιλαμβανομένης της συνομοσπονδίας και σε περίπτωση αποτυχίας, των δύο κρατών, με διαχρονική επιδίωξή της την εξασφάλιση του ελέγχου σ’ ολόκληρο το νησί και από την πίσω πόρτα συμμετοχή της στην Ε.Ε. (στα πρότυπα των Ιρλανδικών συνόρων του Brexit).
Στα πλαίσια αυτά, η Τουρκία σκληραίνει τη στάση της, επιδεικνύοντας τη στρατιωτική της δύναμη για την «κατοχύρωση συμφερόντων». Αντί για συνεννοήσεις για το καθεστώς της Αμμόχωστου σχεδιάζει, την επόμενη χρονιά, την εγκατάσταση μεγάλης Ναυτικής βάσης στην περιοχή. Εξαγγέλλει τη δραστηριότητα και δεύτερου γεωτρύπανου στη Μεσόγειο και στη Μαύρη Θάλασσα, ενώ πυκνώνουν από την πλευρά της τα παραβατικά επεισόδια σε βάρος των κυριαρχικών δικαιωμάτων Ελλάδας και Κύπρου.
Αντίδραση της Μόσχας
Στις συνθήκες των οργιαστικών αμερικανικών παρεμβάσεων στην Κύπρο αντέδρασε η Ρωσία με δήλωση της εκπροσώπου του ρωσικού ΥΠΕΞ, Ζαχάροβα, που είπε ότι η Ουάσιγκτον ενεργεί για «να διασφαλίσει τη δυνατότητα συγκέντρωσης της στρατιωτικής παρουσίας της στην Κύπρο», για την αντιμετώπιση «της αυξανόμενης ρωσικής επιρροής στην περιοχή υπό το φως της επιτυχούς επιχείρησης της ρωσικής αεροπορίας στη Συρία» και ότι «Η Μόσχα δεν μπορεί παρά να λάβει υπόψη το αντιρωσικό υπόβαθρο αυτών των συστημάτων και θα πρέπει να λάβουμε μέτρα αντιμετώπισης σε περίπτωση εφαρμογής τους», αλλά και ότι «η περαιτέρω στρατιωτικοποίηση της Κύπρου και η εμπλοκή της στην εφαρμογή σχεδίων των Αμερικανών και του ΝΑΤΟ θα έχουν αναπόφευκτα επικίνδυνες και αποσταθεροποιητικές συνέπειες για το ίδιο το νησί».
Η δήλωση δεν ήταν όμως κεραυνός εν αιθρία, καθώς στη γεωπολιτική αντιπαράθεση εξακολουθούν οι ασφυκτικές πιέσεις ΗΠΑ και ΕΕ, για να διωχθούν τα ρωσικά κεφάλαια από την Κύπρο. Ο Ρώσος πρεσβευτής στην Κύπρο έχει αναφέρει ότι οι κυρώσεις της ΕΕ προς τη Ρωσία και οι ενέργειες της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου, οδήγησαν στο κλείσιμο χιλιάδων τραπεζικών λογαριασμών Ρώσων και στην αποχώρηση πολλών ρωσικών εταιρειών από το νησί.
Δεν είναι τυχαίο ότι μια μέρα πριν από την άφιξη της Λουτ, στις 14 Δεκέμβρη, βρέθηκε στη Λευκωσία ο υφυπουργός Εξωτερικών της Ρωσικής Ομοσπονδίας, Γκρούσκο, που είναι αρμόδιος για τις σχέσεις της Ρωσίας με τις ευρωπαϊκές χώρες, την ευρωπαϊκή συνεργασία, τις επαφές με την ΕΕ, τον ΟΑΣΕ, το ΝΑΤΟ και το Συμβούλιο της Ευρώπης.
Παράλληλα, προκειμένου η Ρωσία να ενισχύσει το ρόλο της, επιβεβαιώνει τη θέση της για συμμετοχή όλων των μονίμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ στην εκπόνηση της τελικής διευθέτησης των εξωτερικών πτυχών του Κυπριακού, όπως αναφέρει ο Λαβρόφ, σε συνέντευξή του, με αφορμή την επίσκεψη Τσίπρα στη Μόσχα.
